Đánh giá kết quả phương pháp cắt Amidan đồng thời nạo VA bằng Plasma

Luận văn thạc sĩ y học Đánh giá kết quả phương pháp cắt Amidan đồng thời nạo VA bằng Plasma. Amiđan – VA (Végétations Adesnoides) là các tổ chức bạch huyết thuộc vòng Waldeyer của cơ thể, Amiđan hay còn gọi là Amiđan khẩu cái nằm ở thành bên họng miệng, còn VA nằm ở phía trên – sau của họng mũi. Do đặc điểm cấu tạo của cả Amiđan và VA đều có nhiều khe rãnh, lại nằm ngay ở ngã tư của đường ăn với đường thở (Amiđan ) hay ngay trên cửa mũi sau (VA) – là những vị trí thường xuyên tiếp xúc với không khí thở và các tác nhân gây bệnh [1],[2],[3]. Vì vậy Amiđan và VA hay bị viêm, dễ bị quá phát gây cản trở đường thở làm giảm thông khí, nuốt vướng, cản trở dẫn lưu dịch mũi xoang… gây nhiều biến chứng tại chỗ và biến chứng đến các cơ quan lân cận như: viêm thanh quản, viêm mũi xoang, viêm tai hay các biến chứng xa như: tim, thận, khớp [2],[4].
VA và Amiđan giúp tạo kháng thể qua các lần viêm nhiễm, tuy nhiên việc viêm tái phát nhiều lần làm cho VA – Amiđan trở nên quá phát và trở thành ổ chứa vi khuẩn. Khi cơ thể giảm sức đề kháng, vi khuẩn có thể bùng phát gây đợt viêm cấp hoặc biến chứng. Khi viêm Amiđan – VA gây biến chứng hoặc tái phát nhiều lần thì có chỉ định phẫu thuật cắt Amial, nạo VA.

Phẫu thuật cắt Amiđan – nạo VA hiện nay vẫn là phẫu thuật chiếm tỷ lệ nhiều nhất trong chuyên ngành Tai Mũi Họng của nước ta cũng như trên thế giới. Phẫu thuật cắt Amiđan – nạo VA không phải là một phẫu thuật lớn, tuy nhiên cũng có thể gây ra nhiều biến chứng như đau sau mổ, chảy máu sau mổ, biến chứng của gây mê, nhiễm trùng… hoặc có thể gây tử vong. Hay gặp nhất trong các biến chứng trên là đau sau mổ và chảy máu sau mổ. Gần đây các biến chứng trên đã giảm đáng kể do những phương tiện phẫu thuật hiện đại cũng như các phương pháp phẫu thuật mới. Có rất nhiều phương tiện có thể vừa cắt Amiđan vừa nạo VA như: dao điện, coblater, dao plasma… Tuy nhiên mỗi phương pháp lại có những ưu điểm, nhược điểm khác nhau về các đặc điểm như mức độ đau, mức độ mất máu, các yếu tố giảm biến chứng, thời gian phục hồi, thời gian bong giả mạc… Việc tìm ra và khắc phục các nhược điểm này là rất quan trọng. 
Khi áp dụng một kỹ thuật mới vào phẫu thuật điều trị thì điều mà người thầy thuốc quan tâm là làm sao giảm được lượng máu mất, rút ngắn được thời gian phẫu thuật cũng như thời gian hồi phục, giảm tỷ lệ tai biến, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau phẫu thuật.
Phương pháp cắt Amiđan – nạo VA bằng dao plasma là một phương pháp được sử dụng phổ biến trong các phẫu thuật Tai Mũi Họng, đây là một phương pháp có nhiều ưu điểm trong giảm đau, lượng máu mất trong phẫu thuật ít, ít biến chứng. Phương pháp này được áp dụng lần đầu tiên ở nước ta vào năm 2010 tại Bệnh viện trường Đại học Y Hà Nội.
Trên thế giới cũng như trong nước đã có nhiều đề tài đánh giá kết quả của phương pháp cắt Amiđan, nạo VA bằng dao plasma. Tuy  nhiên, ở Việt Nam chưa có công trình nào nghiên cứu về kết quả của phương pháp cắt Amiđan – nạo VA bằng dao plasma trên bệnh nhân đồng thời vừa cắt Amiđan vừa nạo VA. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này với hai mục tiêu sau: 
1.    Mô tả đặc điểm lâm sàng của Amiđan và VA đồng thời có chỉ định phẫu thuật. 
2.    Đánh giá kết quả cắt Amiđan và nạo VA bằng dao plasma.

ĐẶT VẤN ĐỀ     1
Chương 1: TỔNG QUAN     3
1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU    3
1.2. GIẢI PHẪU ỨNG DỤNG AMIĐAN VÀ VA     5
1.2.1. Vòng Waldeyer     5
1.2.2.  Đặc điểm giải phẫu của Amiđan và VA     6
1.2.3. Chức năng sinh lý của Amiđan và VA:     14
1.3. SINH BỆNH HỌC VIÊM AMIĐAN VÀ VA     15
1.3.1. Sinh lý bệnh học viêm Amiđan và VA     15
1.3.2. Biểu hiện lâm sàng bệnh lý viêm Amiđan và VA có chỉ định phẫu thuật     17
1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT CẮT AMIĐAN VÀ NẠO VA 24
1.4.1. Nạo VA, cắt Amiđan bằng dao điện đơn cực     24
1.4.2. Phẫu thuật cắt Amiđan, nạo VA bằng Coblator     24
1.4.3. Phương pháp cắt amidan, nạo VA bằng dao laser CO2     25
1.4.4. Phương pháp cắt amidan, nạo VA bằng Dao plasma     25
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU     28
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU     28
2.1.1. Mẫu nghiên cứu     28
2.1.2. Thời gian nghiên cứu    . 28
2.1.3. Địa điểm nghiên cứu    . 28
2.1.4. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân     28
2.1.5. Tiêu chuẩn loại trừ     28
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU     28
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu     28
2.2.2. Phương tiện nghiên cứu     29
2.2.3. Các bước tiến hành     30
2.2.4. Các thông số nghiên cứu     32
2.2.5. Xử lý số liệu     37
2.3. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU     37
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    38
3.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG TRƯỚC PHẪU THUẬT     38
3.1.1. Đặc điểm chung     38
3.1.2. Lý do vào viện     39
3.1.3. Đặc điểm lâm sàng     40
3.2. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT CẮT AMIĐAN VÀ NẠO VA BẰNG DAO PLASMA     47
3.2.1. Thời gian phẫu thuật     47
3.2.2. Mối liên quan giữa độ quá phát của Amiđan và VA với thời gian phẫu thuật.    49
3.2.3. Ước lượng lượng máu mất trong phẫu thuật     50
3.2.3. Mối liên quan giữa độ quá phát của Amiđan và VA với lượng máu mất trong phẫu thuật     52
3.2.4. Mức độ đau sau mổ     53
3.2.5. Các tai biến và biến chứng sau phẫu thuật     53
3.2.6. Thời gian bệnh nhân nằm điều trị tại viện     54
3.2.7. Đánh giá tình trạng giả mạc hố mổ sau phẫu thuật     54
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN     58
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG     58
4.1.1. Đặc điểm tuổi, giới     58
4.1.2. Lý do vào viện     59
4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG     60
4.2.1. Triệu chứng cơ năng     60
4.2.2. Các triệu chứng rối loạn giấc ngủ     60
4.2.3. Triệu chứng thực thể     61
4.2.4. Mối liên quan giữa độ quá phát Amiđan và VA với những rối loạn giấc ngủ     63
4.3. KẾT QUẢ PHẪU THUẬT NẠO VA CẮT AMIĐAN BẰNG DAO PLASMA     64
4.3.1. Thời gian phẫu thuật     64
4.3.3. Ước lượng lượng máu mất trong phẫu thuật     66
4.3.4. Mối liên quan giữa độ quá phát của Amiđan và VA với lượng máu mất trong phẫu thuật     67
4.3.5. Mức độ đau sau phẫu thuật     67
4.3.4. Biến chứng chảy máu sau phẫu thuật     68
4.3.5. Thời gian nằm điều trị tại viện     69
4.3.6. Đánh giá tình trạng giả mạc hốc mổ thông qua số % giả mạc đã bong     69
KẾT LUẬN     72
TÀI LIỆU THAM KHẢO

 
DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1.     Tỷ lệ các nhóm tuổi    38
Bảng 3.2.     Phân độ viêm Amidan và VA mạn tính quá phát    42
Bảng 3.3.     Bệnh lý phối hợp của đối tượng nghiên cứu    44
Bảng 3.4.     Mối liên quan giữa các mức độ quá phát của Amidan và VA với triệu chứng rối loạn giấc ngủ    45
Bảng 3.5.     Mối liên quan giữa độ quá phát của VA – Amiđan với  triệu chứng ngủ ngáy và ngừng thở khi ngủ    46
Bảng 3.6.     Thời gian cắt Amiđan    47
Bảng 3.7.     Thời gian nạo VA    47
Bảng 3.8.     Mối liên quan giữa độ quá phát của Amidan và VA   với thời gian phẫu thuật    49
Bảng 3.9.     Lượng máu mất khi cắt Amiđan    50
Bảng 3.10.     Ước lượng lượng máu mất khi nạo VA    50
Bảng 3.11.     Mối liên quan giữa độ quá phát của Amidan và VA  với lượng máu mất trong phẫu thuật    52
Bảng 3.12.     Đánh giá mức độ đau sau mổ    53
Bảng 3.13.     Biến chứng chảy máu sau mổ    53
Bảng 3.14.     Thời gian nằm điều trị tại viện    54
Bảng 3.15.     Đánh giá giả mạc sau phẫu thuật cắt Amidan và nạo VA    54

 
DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ nam và nữ    38
Biểu đồ 3.2. Phân bố tần suất lý do vào viện    39
Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ các triệu chứng cơ năng của bệnh nhân    40
Biểu đồ 3.4. Tần suất rối loạn giấc ngủ của đối tượng nghiên cứu    41
Biểu đồ 3.5. Triệu chứng rối loạn giấc ngủ của đối tượng nghiên cứu    42
Biểu đồ 3.6. Tổng thời gian phẫu thuật    48
Biểu đồ 3.7. Phân bố tần suất ước lượng khối lượng máu mất  trong phẫu thuật cắt Amiđan và nạo VA    51

 
DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1.     Giải phẫu Amiđan    6
Hình 1.2.     Vùng amiđan và các khoang quanh họng    10
Hình 1.3.     Hệ động mạch cấp máu cho amiđan    11
Hình 1.4.     Các tĩnh mạch của Amiđan khẩu cái    12
Hình 1.5.    Amiđan vòm    14
Hình 1.6.    Các mức độ quá phát của amidan    18
Hình 1.7.     VA quá phát độ 1    21
Hình 1.8.     VA quá phát độ 2.    22
Hình 1.9.     VA quá phát độ 3    22
Hình 1.10.     VA quá phát độ 4    22
Hình 1.11.     Xung phóng điện Plasma và dao điện truyền thống    26
Hình 1.12.     Nguồn phát xung Plasma    26
Hình 1.13.     Dao plasma    26
Hình 2.1.     Bộ dụng cụ nội soi optic 00, 300    29
Hình 2.2.    Bộ phẫu thuật dao Plasma    29
Hình 2.3.     Đánh giá theo thang điểm đau Wong- Baker    36
Hình 2.4.     Đánh giá theo thang điểm đau VAS    36
Hình 3.1:     Hình ảnh VA viêm mạn tính quá phát độ 2    43
Hình 3.2:      Hình ảnh VA viêm mạn tính quá phát độ 4    43
Hình 3.3:      Hình ảnh Amiđan viêm mạn tính quá phát độ 3    44
Hình 3.4:      Hình ảnh Amiđan viêm mạn tính quá phát độ 4    44
Hình 3.5:     Hình ảnh giả mạc Amiđan sau mổ ngày thứ 3    55
Hình 3.6:     Hình ảnh giả mạc Amiđan sau mổ ngày thứ 7    56
Hình 3.7:      Hình ảnh giả mạc Amiđan sau mổ ngày thứ 14    56
Hình 3.8:     Hình ảnh giả mạc VA sau mổ ngày thứ 7    57
Hình 3.9:      Hình ảnh giả mạc VA sau mổ ngày thứ 14    57