Đánh giá kết quả thở bốn thì kết hợp thể châm điều trị mất ngủ không thực tổn

Luận văn thạc sĩ y học Đánh giá kết quả thở bốn thì kết hợp thể châm điều trị mất ngủ không thực tổn.Mất ngủ là một vấn đề phổ biến về rối loạn giấc ngủ từ xưa cho tới nay. Mất ngủ được đánh dấu bằng sự khó khăn trong việc bắt đầu, duy trì giấc ngủ hoặc khi giấc ngủ không đạt được hay có chất lượng kém, mặc dù có đủ thời gian và cơ hội để tạo ra giấc ngủ [1],[2]. Ngoài ra, mất ngủ còn đặc trưng bởi tình trạng không mong muốn và, hoặc thức dậy sớm hơn ba lần một tuần trong hơn 3 tháng và suy giảm giấc ngủ ban ngày làm ảnh hưởng đến các chức năng nhận thức [3],[4].
Năm 2008, Viện Hàn lâm Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ (American academy sleep medicine – AASM) gọi chứng mất ngủ là một vấn đề quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng [5]. Khoảng 50% đến 80% bệnh nhân trưởng thành mắc bệnh tâm thần gặp khó khăn khi bắt đầu hoặc duy trì giấc ngủ trong một năm. Mất ngủ gặp phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới [4]. Tại Việt Nam, theo Bùi Quang Huy có khoảng 30% đến 45% bệnh nhân trưởng thành bị mất ngủ hàng năm [6]. Mất ngủ mang nhiều gánh nặng về suy giảm chức năng, chi phí chăm sóc sức khỏe và tăng nguy cơ trầm cảm [7],[8]. Năm 2008, chi phí liên quan đến mất ngủ được tính đến 3 tỷ Krona Thụy Điển, trong đó 1 tỷ Krona trực tiếp và 2 tỷ Krona là chi phí gián tiếp [5].

Mất ngủ mang nhiều gánh nặng về suy giảm chức năng, chi phí chăm sóc sức khỏe và tăng nguy cơ trầm cảm [5],[9],[10]. Hiện nay điều trị mất ngủ chủ yếu là kết hợp điều trị nội khoa với tâm lý liệu pháp. Y học hiện đại (YHHĐ) điều trị mất ngủ bằng các thuốc chống lo âu trầm cảm, chống động kinh, an thần, kết hợp với tư vấn, vệ sinh giấc ngủ, tập luyện vận động, kỹ thuật thư giãn luyện tập [11].
Theo Y học cổ truyền (YHCT), mất ngủ thuộc chứng “Thất miên”, “Bất mị”, “Bất đắc miên”… [12]. Nguyên nhân từ các tạng Tâm, Tỳ, Can, Thận. Y học cổ truyền đã sử dụng nhiều phương pháp để điều trị mất ngủ như các vị thuốc và bài thuốc, khí công, dưỡng sinh, châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, nhĩ châm. Mỗi phương pháp đều có ưu điểm riêng và mục đích cuối cùng là đưa bệnh nhân đến giấc ngủ tự nhiên.
Châm cứu từ lâu là một trong những phương pháp đã được áp dụng trong điều trị mất ngủ và trên lâm sàng cho thấy đây là một phương pháp dễ thực hiện, chi phí thấp, mang lại hiệu quả điều trị và có thể áp dụng rộng rãi ở nhiều tuyến y tế. Nhóm huyệt Thần môn, Nội quan, Tam âm giao, Thái khê, từ lâu được biết là nhóm huyệt có tác dụng an thần, điều hòa chức năng tạng phủ.
Phương pháp thở 4 thì là một trong tám phép dưỡng sinh của Bác sỹ (BS) Nguyễn Văn Hưởng đã được nhiều nghiên cứu trong điều trị bệnh nhân thiểu năng tuần hoàn não, bệnh phổi mãn tính, rối loạn lipid máu…đều mang lại kết quả tốt.
Với ưu điểm tiện lợi, dễ áp dụng, mang lại nhiều lợi ích tốt trong đó có cải thiện giấc ngủ nên được nhân dân ta ứng dụng rộng rãi. Thở 4 thì gồm hai thì dương (++) hai thì âm (–), có kê mông và giơ chân dao động là để luyện tổng hợp về thần kinh, khí và huyết, trọng tâm là luyện thần kinh, chủ động về ức chế và hưng phấn nhằm mục đích ngủ tốt, đồng thời cũng làm cho khí huyết lưu thông. Vì vậy chúng tôi thực hiện đề tài: “Đánh giá kết quả thở bốn thì kết hợp thể châm điều trị mất ngủ không thực tổn” với 2 mục tiêu:
1. Đánh giá tác dụng của phương pháp thở bốn thì có kê mông và giơ chân của Bác sỹ Nguyễn Văn Hưởng kết hợp thể châm điều trị mất ngủ không thực tổn
2. Theo dõi tác dụng không mong muốn của phương pháp

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ……………………………………………………………….1
Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ……………………………………………………. 3
1.1. Giấc ngủ bình thường………………………………………………………………….. 3
Sinh lý giấc ngủ ……………………………………………………………………. 3
Các giai đoạn của giấc ngủ…………………………………………………….. 3
Chức năng của giấc ngủ…………………………………………………………. 5
1.2. Mất ngủ không thực tổn theo Y học hiện đại………………………………….. 5
Khái niệm và phân loại Rối loạn giấc ngủ ……………………………….. 5
Tiêu chuẩn chẩn đoán mất ngủ không thực tổn…………………………. 6
Dịch tễ học mất ngủ………………………………………………………………. 7
Nguyên nhân………………………………………………………………………… 8
Các phương pháp đánh giá mất ngủ trên lâm sàng và cận lâm sàng
…………………………………………………………………………………………………….. 8
Điều trị ………………………………………………………………………………. 11
1.3. Mất ngủ theo Y học cổ truyền…………………………………………………….. 13
Bệnh danh ………………………………………………………………………….. 13
Bệnh nguyên, bệnh cơ …………………………………………………………. 13
Thể tâm tỳ hư……………………………………………………………………… 13
Thể tâm thận bất giao ………………………………………………………….. 14
Các phương pháp điều trị mất ngủ theo Y học cổ truyền………….. 15
1.4. Điều trị mất ngủ không thực tổn bằng thể châm……………………………. 15
Định nghĩa phương pháp thể châm………………………………………… 15Cơ sở khoa học của phương pháp thể châm……………………………. 16
Chỉ định và chống chỉ định…………………………………………………… 17
Tác dụng của nhóm huyệt điều trị …………………………………………. 18
1.5. Tổng quan về phương pháp dưỡng sinh và thở 4 thì của Bác sỹ Nguyễn
Văn Hưởng …………………………………………………………………………………….. 20
Định nghĩa phương pháp dưỡng sinh …………………………………….. 20
Cơ sở khoa học của phương pháp dưỡng sinh ………………………… 20
Các phép của phương pháp dưỡng sinh………………………………….. 21
Xuất xứ và nội dung phương pháp dưỡng sinh của BS Nguyễn Văn
Hưởng ………………………………………………………………………………………… 21
1.6. Điều trị mất ngủ không thực tổn bằng phương pháp thở 4 thì của BS
Nguyễn Văn Hưởng…………………………………………………………………………. 23
Ảnh hưởng của thở sâu lên hệ hô hấp, hệ tuần hoàn và hệ thần kinh.
…………………………………………………………………………………………………… 23
Định nghĩa phương pháp thở 4 thì của BS Nguyễn Văn Hưởng… 24
Tác dụng của tư thế nằm có kê mông và giơ chân. ………………….. 24
Công thức thở 4 thì theo phương pháp của BS Nguyễn Văn Hưởng
…………………………………………………………………………………………………… 24
1.7. Một số nghiên cứu điều trị mất ngủ …………………………………………….. 25
Chương 2 CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU…………………………………………………………………………………………….. 27
2.1. Chất liệu và phương tiện nghiên cứu …………………………………………… 27
Chất liệu nghiên cứu……………………………………………………………. 27
Phương tiện nghiên cứu……………………………………………………….. 272.2. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………… 27
Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân theo Y học hiện đại …………………….. 27
Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân theo Y học cổ truyền …………………… 28
Tiêu chuẩn loại trừ………………………………………………………………. 28
2.3. Địa điểm và thời gian tiến hành nghiên cứu …………………………………. 29
2.4. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………………. 29
Thiết kế nghiên cứu …………………………………………………………….. 29
Cỡ mẫu nghiên cứu……………………………………………………………… 29
Các chỉ tiêu nghiên cứu ……………………………………………………….. 29
Công cụ thu thập thông tin …………………………………………………… 30
Kỹ thuật thu thập thông tin…………………………………………………… 30
Phương pháp đánh giá kết quả………………………………………………. 31
Quy trình nghiên cứu…………………………………………………………… 31
2.5. Phương pháp xử lý số liệu………………………………………………………….. 33
2.6. Đạo đức nghiên cứu…………………………………………………………………… 33
Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………………… 35
3.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu …………………………………………………. 35
Phân bố tuổi, giới tính và thời gian mất ngủ trung bình của đối tượng
nghiên cứu…………………………………………………………………………………… 35
Đặc điểm nghề nghiệp, hôn nhân, hoàn cảnh gia đình, xã hội…… 36
Các yếu tố thúc đẩy mất ngủ ………………………………………………… 37
Tính chất xuất hiện bệnh ……………………………………………………… 38
Phân bố bệnh nhân theo thời gian mắc bệnh…………………………… 393.2. Tác dụng của phương pháp thở bốn thì có kê mông và giơ chân của Bác
sĩ Nguyễn Văn Hưởng kết hợp thể châm điều trị mất ngủ không thực tổn 40
Thay đổi chất lượng giấc ngủ đánh giá theo chủ quan của bệnh nhân
…………………………………………………………………………………………………… 40
Thay đổi thời gian đi vào giấc ngủ………………………………………… 41
Thay đổi thời lượng giấc ngủ ……………………………………………….. 42
Thay đổi hiệu quả giấc ngủ theo các giai đoạn điều trị…………….. 43
Tác dụng điều trị đối với các hình thái rối loạn giấc ngủ………….. 44
Tác dụng cải thiện tình trạng buổi sáng của bệnh nhân ……………. 46
Tác dụng cải thiện các triệu chứng kèm theo mất ngủ……………… 47
Kết quả cải thiện giấc ngủ theo thang điểm Pittburg. ………………. 48
3.3. Tác dụng không mong muốn của phương pháp…………………………….. 50
Sự thay đổi dấu hiệu sinh tồn trước và sau điều trị ………………….. 50
Tác dụng không mong muốn của phương pháp thể châm…………. 50
Chương 4 BÀN LUẬN ………………………………………………………………………. 52
4.1. Bàn luận về đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu …………………. 52
Bàn luận về tuổi của bệnh nhân nghiên cứu……………………………. 52
Bàn luận về giới tính của bệnh nhân nghiên cứu …………………….. 53
Bàn luận về nghề nghiệp, hôn nhân và hoàn cảnh gia đình, xã hội
của bệnh nhân nghiên cứu …………………………………………………………….. 53
Bàn luận về các yếu tố thúc đẩy mất ngủ ……………………………….. 54
Bàn luận về tính chất xuất hiện bệnh và thời gian mắc bệnh…….. 554.2. Bàn luận về tác dụng của phương pháp thở bốn thì có kê mông và giơ
chân của Bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng kết hợp thể châm điều trị mất ngủ không
thực tổn………………………………………………………………………………………….. 56
Tác dụng trên chất lượng giấc ngủ ………………………………………… 56
Tác dụng trên thời gian đi vào giấc ngủ …………………………………. 57
Mức độ cải thiện thời lượng giấc ngủ…………………………………….. 57
Bàn luận về hiệu quả giấc ngủ theo các giai đoạn điều trị………… 59
Tác dụng đối với các hình thái rối loạn giấc ngủ …………………….. 60
Cải thiện tình trạng buổi sáng……………………………………………….. 61
Cải thiện các triệu chứng kèm theo mất ngủ …………………………… 61
Thay đổi điểm PSQI trong từng yếu tố ………………………………….. 62
Hiệu quả điều trị chung ……………………………………………………….. 63
4.3. Bàn luận về tác dụng không mong muốn của phương pháp ……………. 65
Tác dụng lên sự thay đổi dấu hiệu sinh tồn…………………………….. 65
Tác dụng không mong muốn của thể châm…………………………….. 65
Tác dụng không mong muốn của phương pháp thở bốn thì có kê
mông giơ chân của Bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng ……………………………….. 66
KẾT LUẬN…………………………………………………………………67
KIẾN NGHỊ………………………………………………………………..68
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤCDANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Đối chiếu sự liên quan giữa các nội tạng và tiết đoạn thần kinh…. 16
Bảng 3.1. Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi ………………………………………… 35
Bảng 3.2. Đặc điểm hôn nhân và hoàn cảnh gia đình………………………………. 37
Bảng 3.3. Các yếu tố thúc đẩy mất ngủ …………………………………………………. 37
Bảng 3.7. Mức độ cải thiện chất lượng giấc ngủ …………………………………….. 40
Bảng 3.5. Thay đổi thời gian đi vào giấc ngủ theo các giai đoạn điều trị …… 41
Bảng 3.4. Thời lượng ngủ mỗi đêm trước và sau khi điều trị……………………. 42
Bảng 3.6. Hiệu quả giấc ngủ theo các giai đoạn điều trị ………………………….. 43
Bảng 3.8. Hiệu quả làm giảm biểu hiện thức giấc sớm ……………………………. 44
Bảng 3.9. Rối loạn trong ngày ……………………………………………………………… 45
Bảng 3.10. Tình trạng buổi sáng …………………………………………………………… 46
Bảng 3.11. Hiệu quả cải thiện triệu chứng kèm theo mất ngủ…………………… 47
Bảng 3.12. Thay đổi điểm của từng yếu tố trong thang PSQI…………………… 48
Bảng 3.13. Sự biến đổi tổng điểm PSQI trước và sau điều trị…………………… 49
Bảng 3.14. Hiệu quả điều trị chung ………………………………………………………. 49
Bảng 3.15. Sự thay đổi dấu hiệu sinh tồn trước và sau điều trị …………………. 50
Bảng 3.16. Các tác dụng không mong muốn của điện châm…………………….. 50
Bảng 3.17. Tác dụng không mong muốn của phương pháp thở bốn thì……… 51DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Phân bố bệnh nhân theo giới tính……………………………………….. 36
Biểu đồ 3.2. Đặc điểm nghề nghiệp của bệnh nhân nghiên cứu………………… 36
Biểu đồ 3.3. Tính chất xuất hiện bệnh …………………………………………………… 38
Biểu đồ 3.4. Phân bố bệnh nhân theo thời gian mắc bệnh………………………… 3