Đánh giá rối loạn dung nạp glucose ở bệnh nhân viêm tụy mạn

Đặt vấn đề: Viêm tụy mạn là bệnh do nhiều nguyên nhân. Nhu mô tụy bị tổn thương và xơ hoá trong viêm tụy mạn làm thay đổi chức năng tụy ngoại tiết và nội tiết, hậu quả cuối cùng là RLDN glucose và ĐTĐ. Nghiên cứu này có mục đích đánh giá tình trạng dung nạp glucose ở các bệnh nhân viêm tụy mạn và một số yếu tố liên quan đến tình trạng RLDN glucose ở bệnh nhân viêm tụy mạn.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu này được thực hiện trên 33 trường hợp viêm tụy mạn tại phòng khám ngoại trú Khoa Nội Tiết- bệnh viện Bạch Mai từ tháng 10/2008-10/2009.
Kết quả: Qua nghiên cứu của chúng tôi có được các kết quả nghiên cứu như sau: Tỉ lệ bệnh nhân theo giới là nam/nữ: 5,6/1. Đa số bệnh nhân có thể trạng gầy và lứa tuổi thường gặp là từ 30-59 tuổi. Nguyên nhân gây viêm tụy mạn chủ yếu là do rượu, và thường các bệnh nhân đều có thời gian uống rượu liên tục trên 10 năm. Có 20 trường hợp phát hiện có đái tháo đường dựa vào xét nghiệm glucose máu đói. Có 13 trường hợp được làm nghiệm pháp dung nạp glucose, kết quả có 3 trường hợp phát hiện đái tháo đường, 6 trường hợp RLDN glucose và 4 trường hợp bình thường. Tình trạng RLDN glucose và ĐTĐ cũng gặp nhiều hơn ở nhóm phát hiện viêm tụy mạn lâu năm. Nồng độ C-peptide và insulin giảm ở nhóm bệnh nhân có RLDN glucose hoặc ĐTĐ và giảm dần theo thời gian phát hiện ra viêm tụy mạn. Các bệnh nhân thường đến viện vì triệu chứng chủ yếu là đau bụng, rối loạn tiêu hoá và gầy sút cân. Hình ảnh siêu âm và CT-scanner ổ bụng điển hình là sỏi ống tụy và nhu mô tụy, nang tụy và nhu mô tụy không đều.
Kết luận: Qua đánh gía trên 33 bệnh nhân viêm tụy mạn, chúng tôi tin rằng nếu được sàng lọc bằng xét nghiệm glucose máu đói và/hoặc làm nghiệm pháp dung nạp glucose sẽ giúp ích rất nhiều trong phát hiện và điều trị sớm các RLDN glucose và ĐTĐ, tránh được các biến chứng của bệnh.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Viêm tụy mạn là bệnh không phải hiếm gặp, nguyên nhân chủ yếu là do rượu, chiếm đến 75%. Nhu mô tụy bị tổn thương trong viêm tụy mạn làm thay đổi chức năng tụy ngoại tiết và tụy nội tiết, hậu quả cuối cùng là RLDN glucose hoặc ĐTĐ [37,54]. RLDN glucose hoặc ĐTĐ ở người VTM có đặc điểm là phải điều trị insulin ngay từ đầu và cũng xuất hiện các biến chứng mạn tính như các thể ĐTĐ khác. Theo Yajinik và cs, khoảng 33% bệnh nhân viêm tụy mạn đã có biến chứng ở lần đầu tiên phát hiện ĐTĐ, đặc biệt là biến chứng thần kinh và biến chứng mạch máu nhỏ [60]. Chính vì vậy việc tầm soát các bệnh nhân viêm tụy mạn để phát hiện sớm tình trạng RLDN glucose đóng một vai trò quan trọng giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.
Trên thế giới nhiều tác giả đã tiến hành nghiên cứu về sự thay đổi chức năng tụy nội tiết và RLDN glucose ở bệnh nhân viêm tụy mạn cũng như các hậu quả của nó như Sidhu, Jaroslaw, Nealon… Tuy nhiên ở Việt Nam chưa có một nghiên cứu đầy đủ nào về tình trạng RLDN glucose và những thay đổi chức năng tụy nội tiết ở BN VTM, nên chúng tôi tiến hành đề tài : “Đánh giá rối loạn dung nạp glucose ở bệnh nhân viêm tụy mạn” với mục tiêu: Đạn giá rối loạn dung nạp glucose ở bệnh nhân viêm tụy mạn và nhận xét một số yếu tố liên quan đến tình trạng RLDN glucose ở bệnh nhân viêm tụy mạn.
ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu
Là 33 bệnh nhân được chẩn đoán xác định viêm tụy mạn dựa trên siêu âm và/ hoặc CT scanner ổ bụng có hình ảnh ống tụy giãn không đều, vôi hoá hoặc sỏi trong nhu mô tuyến hoặc trong lòng ống Wirsung, nhu mô tụy không đều và hình ảnh nang tụy Phương pháp nghiên cứu
Là nghiên cứu mô tả cắt ngang tiến cứu. Tất cả các bệnh nhân đều được hỏi bệnh, khai thác tiền sử, khám lâm sàng, xét nghiệm sinh hoá máu và làm bệnh án theo một mẫu nghiên cứu thống nhất. Các bệnh nhân được tiến hành xét nghiệm glucose máu đói buổi sáng lần 1, nếu kết quả có nồng độ glucose máu đói > 7mmol/l thì bệnh nhân sẽ được xét nghiệm glucose máu đói lần 2. Các trường hợp có glucose máu đói lần 1 < 7mmol/l đều được tiến hành nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống. Nhận định tình trạng dung nạp glucose của các bệnh nhân sau xét nghiệm glucose máu đói và nghiệm pháp dung nạp glucose theo tiêu chuẩn WHO 1999.