Đánh giá sự thay đổi hình thái cung răng hàm trên sau phẫu thuật đóng vòm miệng thì đầu trên bệnh nhân có khe hở vòm miệng toàn bộ một bên

Luận văn thạc sĩ y học Đánh giá sự thay đổi hình thái cung răng hàm trên sau phẫu thuật đóng vòm miệng thì đầu trên bệnh nhân có khe hở vòm miệng toàn bộ một bên.Khe hở vòm miệng là một bệnh lý bẩm sinh của sọ mặt rất phổ biến, xảy ra đơn độc hoặc kết hợp với các loại khe hở vùng mặt khác. Khoảng 10000 trẻ sinh ra có 10-14 trẻ bị dị tật khe hở vòm miệng. Tỷ lệ này phổ biến ở người châu Á và người Mỹ gốc Ấn [39].
Dị tật khe hở vòm miệng không chỉ ảnh hưởng đến sự mất cân xứng khuôn mặt, do thiểu sản xương hàm trên [27], mà còn có thể ảnh thưởng đến sự phát triển của tầng mặt giữa và ảnh hưởng đến chức năng hoạt động bình thường của trẻ nhỏ như là bú, nhai nuốt và phát âm. Bên cạnh đó, còn ảnh hưởng đến sự mọc răng và khả năng nghe của trẻ. Vì vậy điều trị khe hở vòm miệng là một quá trình kéo dài từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành, cần sự hợp tác phối hợp điều trị của nhiều chuyên khoa như phẫu thuật hàm mặt, chỉnh nha, tai mũi họng, phát âm ngôn ngữ, tạo hình thẫm mỹ, nha khoa, phục hình, tâm lý xã hội… để đạt được kết quả tốt cho các trẻ em bị dị tật.

Các trẻ em bị khe hở vòm miệng sẽ trải qua nhiều giai đoạn theo dõi và điều trị phẫu thuật, luyện tập phát âm nhằm mục đích cải thiện cấu trúc giải phẫu và chức năng cho tai. Thời điểm đóng khe hở vòm miệng thì đầu vào khoảng 12-24 tháng, trước khi trẻ biết nói, phòng ngừa các biến chứng về mũi khi trẻ lớn lên, với mục đích chung là đóng kín khe hở, đẩy lùi vòm họng, thu hẹp họng giữa, cải thiện chức năng phát âm, nuốt, há, đường thở.
Trong năm đầu đời là giai đoạn phát triển nhanh của xương hàm trên và dưới, ở cả 2 chiều trước sau và chiều ngang. Sau đó, sẽ là sự phát triển của xương ổ răng để đảm bảo đủ khoảng cho bộ răng sữa mọc lên đều không bị chen chúc. Khi phẫu thuật đóng khe hở vòm miệng thì đầu thực hiện trong giai đoạn này, có một số nghiên cứu cho rằng, sẽ có tác động ít nhiều đến sự phát triển của cung răng hàm trên ở cả chiều ngang và chiều trước sau [29], [32], [42]. Tuy nhiên, sự giảm phát triển của cung răng hàm trên cụ thể xảy ra tức thì sau phẫu thuật hay là xảy ra muộn hơn, và cụ thể hơn là làm giảm phát triển theo chiều nào ở từng giai đoạn nào thì vẫn đang còn tranh luận.
Hiện nay, Việt Nam chưa có nghiên cứu cụ thể nào để đánh giá về sự thay đổi hình thái cung răng hàm trên sau phẫu thuật đóng khe hở vòm miệng thì đầu và chưa có sự can thiệp của điều trị chỉnh nha sớm trên bệnh nhân đã phẫu thuật đóng khe hở vòm miệng thì đầu. Bên cạnh đó sự thay đổi cung răng hàm trên sau phẫu thuật đóng vòm miệng thì đầu có ảnh hưởng đến chức năng giải phẫu và sự phát triển của tầng mặt giữa. Do vậy để đánh giá và xác định sự thay đổi của hình thái cung răng hàm trên sau phẫu thuật đóng khe hở vòm miệng thì đầu trên các bệnh nhân dị tật khe hở vòm miệng. Và liệu rằng điều trị chỉnh nha sớm trong kế hoạch điều trị sau phẫu thuật có cần thiết hay không? Câu hỏi nghiên cứu đặt ra là: “Sau phẫu thuật đóng vòm miệng thì đầu liệu có làm giảm sự phát triển của cung răng hàm trên không?
Nhằm cung cấp thêm dữ liệu cho các nhà nghiên cứu, và giúp các nhà lâm sàng có thêm cơ sở khoa học để xây dựng một kế hoạch điều trị toàn diện hơn cho bệnh nhân khe hở vòm miệng, không chỉ dừng lại ở mục tiêu đóng được khe hở vòm miệng cho bệnh nhân mà còn cung cấp thêm kiến thức về sự ảnh hưởng của các phương pháp phẫu thuật đóng khe hở vòm miệng thì đầu lên cung răng hàm trên, có kế hoạch điều trị toàn diện cho bệnh nhân dị tật khe hở vòm miệng trong quá trình tăng trưởng xương hàm trên sau phẫu thuật đóng khe hở vòm miệng thì đầu. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu với mục đích là “Đánh giá sự thay đổi hình thái cung răng hàm trên sau phẫu thuật đóng vòm miệng thì đầu trên bệnh nhân có khe hở vòm miệng toàn bộ một bên” có các mục tiêu cụ thể như sau:
1. So sánh hình thái xương ổ răng theo chiều trước – sau và chiều ngang giữa thời điểm trước và sau điều trị phẫu thuật đóng vòm miệng thì đầu 3 tháng.
2. So sánh hình thái xương ổ răng giữa trẻ 3 tuổi được phẫu thuật đóng vòm miệng thì đầu tại thời điểm 12-24 tháng tuổi và trẻ 3 tuổi bình thường

MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
DANH MỤC BẢNG…………………………………………………………………………………….. i
DANH MỤC HÌNH…………………………………………………………………………………….. ii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ………………………………………………………………………………. iii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ………………………………………………………………………………….. iv
MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………………………………………..1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU…………………………………………………………3
1.1. Đặc điểm giải phẫu học và cơ chế bệnh sinh hình thành khe hở môi – vòm
miệng……………………………………………………………………………………………………………3
1.2. Phân loại khe hở vòm miệng……………………………………………………………………11
1.3. Điều trị khe hở vòm ……………………………………………………………………………….15
1.4. Sự tăng trưởng của vùng mặt …………………………………………………………………..19
1.5. Các phương pháp và công cụ đo đạc hình thái khe hở xương ổ răng và vòm
miệng ở trẻ dị tật khe hở môi – vòm miệng ……………………………………………………..22
1.6. Các nghiên cứu đã thực hiện liên quan đến đề tài……………………………………….26
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………….29
2.1. Thiết kế nghiên cứu………………………………………………………………………………..29
2.2. Nghiên cứu I………………………………………………………………………………………….29
2.3. Nghiên cứu II ………………………………………………………………………………………..34
2.4. Biến số nghiên cứu…………………………………………………………………………………36
2.5. Kiểm soát sai lệch ………………………………………………………………………………….37
2.6. Xử lý số liệu ………………………………………………………………………………………….38
2.7. Tóm tắt quy trình nghiên cứu…………………………………………………………………..39
2.8. Đạo đức trong nghiên cứu……………………………………………………………………….42
.CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ……………………………………………………………………………..43
3.1. Nghiên cứu I………………………………………………………………………………………….43
3.2. Nghiên cứu II ………………………………………………………………………………………..47
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………………..51
4.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu……………………………………………………………………….51
4.2. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………………………52
4.3. Về phương pháp phẫu thuật …………………………………………………………………….55
4.4. Hình thái vòm miệng………………………………………………………………………………57
4.5. Ý nghĩa và ứng dụng của nghiên cứu………………………………………………………..66
4.6. Hạn chế của đề tài ………………………………………………………………………………….66
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………………..68
KIẾN NGHỊ……………………………………………………………………………………………….70
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC