Đánh giá tác động của đề án hoạt động dược lâm sàng đến báo cáo phản ứng có hại của thuốc ghi nhận

Đánh giá tác động của đề án hoạt động dược lâm sàng đến báo cáo phản ứng có hại của thuốc ghi nhận tại bệnh viện Phụ sản trung ương giai đoạn 2010-2014

Vũ Minh Duy, Nguyễn Phương Thúy, Nguyễn Huy Tuấn, Nguyễn Hoàng Anh

Tạp chí dược học số 8/2015

Bệnh cạnh những lợi ích mà thuốc mang lại, quá trình sử dụng thuốc cũng tiềm ẩn nguy cơ xuất hiện các phản ứng có hại (ADR) gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe bệnh nhân cũng như gánh nặng kinh tế đối với xã hội [30]. Bài học từ thảm họa Thalidomid năm 1960 đã cho thế giới thấy tầm quan trọng của hệ thống cảnh báo sớm nguy cơ của thuốc sau khi lưu hành khi dữ liệu về an toàn thuốc từ những thử nghiệm lâm sàng và tiền lâm sàng còn hạn chế. Từ đó, nhiều nước trên thế giới đã hình thành hệ thống Cảnh giác Dược quốc gia, sử dụng báo cáo tự nguyện và các phương pháp dịch tễ dược học khác để thu thập, phân tích một cách hệ thống các biến cố bất lợi liên quan đến việc sử dụng thuốc. 

Các cơ sở khám chữa bệnh có những điều kiện thuận lợi để trở thành đối tác quan trọng trong hệ thống Cảnh giác Dược quốc gia bởi đây là nơi ghi nhận những trường hợp bệnh nhân gặp ADR khi sử dụng thuốc ngoài cộng đồng cũng như đang điều trị nội trú. Tại Việt Nam, một số biện pháp đã được áp dụng nhằm giám sát ADR trong bệnh viện, trong đó hình thức báo cáo ADR tự nguyện là hình thức phổ biến nhất nhờ tính đơn giản và dễ thực hiện. Hạn chế lớn nhất trong công tác báo cáo ADR là hiện tượng báo cáo thiếu (under-reporting) và chất lượng báo cáo kém [21], [48]. Bên cạnh đó, hoạt động báo cáo ADR phụ thuộc nhiều vào nhận thức và sự hợp tác của cán bộ y tế [26], [43]. Do vậy, cùng với thúc đẩy báo cáo ADR cả về số lượng cũng như chất lượng, việc nâng cao nhận thức của nhân viên y tế trong hoạt động báo cáo ADR cũng cần được quan tâm, đòi hỏi hướng tiếp cận và giải pháp phù hợp. 

Bệnh viện Phụ sản Trung Ương là bệnh viện chuyên khoa tuyến cuối ngành sản phụ khoa, sơ sinh và hỗ trợ sinh sản với quy mô hơn 700 giường bệnh [71]. Nghiên cứu đánh giá báo cáo ADR tại bệnh viện giai đoạn 2009 – 2011 cho thấy, số lượng báo cáo thu được chưa cao (36 báo cáo/3 năm) đồng thời sự tham gia của bác sĩ, điều dưỡng còn hạn chế [18]. Năm 2012, bệnh viện bắt đầu triển khai Đề án Phát triển công tác Dược lâm sàng với nội dung trọng tâm là đẩy mạnh hoạt động báo