Đánh giá tác dụng của phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ

Luận văn thạc sĩ y học Đánh giá tác dụng của phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ.Rối loạn phổ tự kỷ (autism spectrum disorder: ASD) được đặc trưng bởi các triệu chứng từ ba nhóm sau: những bất thường ở chất lượng tương tác xã hội, bất thường trong việc giao tiếp, các mô hình hành vi hoặc các mối quan tâm bị thu hẹp, rập khuôn và lặp lại [1]. RLPTK đang dần phổ biến và trở thành một vấn đề mang tính xã hội ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Phân tích các nghiên cứu toàn cầu cho biết tỷ lệ RLPTK nói chung là 1/132 (0,75%). Theo số liệu của Cơ quan kiểm soát bệnh dịch của Mỹ (CDC US) vừa công bố đầu tháng 12 năm 2021, tỷ lệ trẻ có RLPTK trên nhóm trẻ 8 tuổi năm 2018 là 1/44 tức là 2,3%. Tại Việt Nam, theo nghiên cứu năm 2018 của trường Đại học Y tế công cộng thực hiện tại 7 địa phương đại diện cho các vùng miền Việt Nam, tỷ lệ trẻ tự kỷ 18-30 tháng là 0,75%. Trẻ nam có tỷ lệ cao hơn trẻ nữ khoảng 4-6 lần. Rối loạn phổ tự kỷ có thể gặp ở mọi tầng lớp xã hội, văn hóa, dân tộc [2]. Tại Việt Nam, RLPTK mới được quan tâm từ những năm 1990. Nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi Trung ương cho thấy số lượng trẻ được chẩn đoán và điều trị RLPTK ngày càng nhiều, số lượt trẻ RLPTK đến khám năm 2007 tăng gấp 50 lần so với năm 2000; số lượt trẻ đến điều trị RLPTK năm 2007 tăng gấp 33 lần so với năm 2000 [3].

Theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, kết hợp YHHĐ và YHCT là tư tưởng xuyên suốt của Đảng và Nhà nước trong việc xây dựng và phát triển nền y học Việt Nam [4]. Can thiệp, phục hồi chức năng cho trẻ còn bao gồm việc hỗ trợ gia đình tiếp cận các dịch vụ và phối hợp liên ngành tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ khi tham gia vào các chương trình can thiệp, phục hồi chức năng [2],[5]. Việc sử dụng các chương trình và phương pháp can thiệp đã được đề cập trong một số nghiên cứu, như phương pháp can thiệp tâm lý, vận động và ngữ âm trị liệu, gói kỹ thuật châm cứu điều trị RLPTK, phân tích hành vi ứng dụng (ABA), ghép tế bào gốc…[6]. Trong đó, nhiều phương2 pháp châm cứu đã được áp dụng như hào châm, mãng châm, laser châm, đầu châm,… nhằm góp phần phục hồi chức năng vận động, ngôn ngữ và các rối loạn khác cho trẻ RLPTK.
Quá trình nghiên cứu và thực hành về nhĩ châm cho thấy ưu điểm của phương pháp là đơn giản mà vẫn hiệu quả, ít tác dụng không mong muốn, ít gây đau, thao tác đơn giản, không tốn kém, phù hợp với một số triệu chứng hành vi đi kèm ở trẻ RLPTK [7]. Hoạt động trị liệu là phương pháp mà các nhà trị liệu hoạt động đưa ra trình tự và nội dung các kỹ năng vận động, kỹ năng tự phục vụ, độc lập, sử dụng các hoạt động chức năng để xây dựng các kỹ năng phát triển, tối ưu hóa các hoạt động kích thích giác quan để tăng sự chú ý và học hỏi ở trẻ [8]. Xuất phát từ mong muốn tìm hiểu rõ hơn tác dụng của các phương pháp trị liệu mới, hiệu quả trong điều trị trẻ RLPTK, tôi tiến hành nghiên cứu, đề xuất và triển khai thực hiện đề tài: “Đánh giá tác dụng của phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ” với hai mục tiêu sau:
1. Mô tả một số đặc điểm lâm sàng của trẻ rối loạn phổ tự kỷ tại Bệnh viện Phục hồi chức năng tỉnh Lào Cai năm 2024.
2. Đánh giá kết quả của phương pháp nhĩ châm kết hợp hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………….. 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU……………………………………………….. 3
1.1. Tổng quan rối loạn phổ tự kỷ theo Y học hiện đại: …………………………. 3
1.1.1. Tên gọi và thuật ngữ có liên quan đến “rối loạn phổ tự kỷ” ………. 3
1.1.2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ …………………………………………….. 4
1.1.3. Triệu chứng, chẩn đoán…………………………………………………………. 5
1.2. Tổng quan rối loạn phổ tự kỷ theo Y học cổ truyền ………………………… 6
1.2.1. Bệnh danh …………………………………………………………………………… 6
1.2.2. Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh ……………………………………………… 6
1.2.3. Phân thể theo Y học cổ truyền:………………………………………………. 8
1.3. Tổng quan nhĩ châm điều trị trẻ tự kỷ………………………………………….. 10
1.3.1. Đại cương về nhĩ châm ……………………………………………………….. 10
1.3.2. Thủ pháp gài kim nhĩ hoàn: …………………………………………………. 18
1.4. Tổng quan hoạt động trị liệu trong điều trị trẻ tự kỷ ……………………… 18
1.4.1. Nguyên tắc can thiệp…………………………………………………………… 18
1.4.2. Quy trình can thiệp……………………………………………………………… 19
1.4.3. Cách thức thực hiện ……………………………………………………………. 19
1.5. Một số nghiên cứu về trẻ tự kỷ …………………………………………………… 23
1.5.1. Các nghiên cứu trên thế giới ………………………………………………… 23
1.5.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam……………………………………………….. 24
CHƢƠNG 2: CHẤT LIỆU, ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU………………………………………………………………………………….. 26
2.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………….. 26
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn……………………………………………………………. 26
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ……………………………………………………………… 30
2.2. Chất liệu nghiên cứu …………………………………………………………………. 312.2.1. Nhĩ châm …………………………………………………………………………… 31
2.2.2. Hoạt động trị liệu ……………………………………………………………….. 33
2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu……………………………………………….. 33
2.4. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………………. 33
2.4.1. Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………….. 33
2.4.2. Chọn mẫu và cỡ mẫu ………………………………………………………….. 33
2.4.3. Biến số và chỉ số nghiên cứu ……………………………………………….. 33
2.4.4. Phương pháp đánh giá kết quả……………………………………………… 34
2.4.5. Các bước tiến hành nghiên cứu…………………………………………….. 35
2.4.6. Phương pháp xử lý số liệu …………………………………………………… 36
2.5. Đạo đức nghiên cứu ………………………………………………………………….. 36
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………… 38
3.1. Mô tả đặc điểm lâm sàng của bệnh nhi tự kỷ ……………………………….. 38
3.1.1. Phân bố nhóm tuổi ……………………………………………………………… 38
3.1.2. Phân bố giới tính ………………………………………………………………… 38
3.1.3. Đặc điểm địa dư …………………………………………………………………. 39
3.1.4. Đặc điểm dân tộc………………………………………………………………… 39
3.1.5. Đặc điểm tiền sử giáo dục đặc biệt ……………………………………….. 39
3.1.6. Phân bố thời gian hoạt động của trẻ trong ngày ……………………… 40
3.1.7. Phân loại mức hỗ trợ tự kỷ theo DSM-5………………………………… 41
3.2. Đánh giá kết quả điều trị trẻ tự kỷ bằng nhĩ châm kết hợp hoạt động
trị liệu ……………………………………………………………………………………………. 41
3.2.1. Bảng kiểm đánh giá điều trị tự kỷ ATEC ………………………………. 41
3.2.2. Thang điểm CARS đánh giá mức độ tự kỷ…………………………….. 42
3.2.3. Sự thay đổi các triệu chứng của Bảng kiểm đánh giá điều trị tự
kỷ ATEC ……………………………………………………………………………………. 43
3.2.4. Sự thay đổi các triệu chứng của thang CARS…………………………. 48
3.2.5. Sự thay đổi các chứng trạng y học cổ truyền………………………….. 493.2.6. Một số yếu tố liên quan đến hiệu quả điều trị…………………………. 50
CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………. 54
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………. 64
KHUYẾN NGHỊ……………………………………………………………………………….. 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………….