Đánh giá tác dụng của Viên khớp VINTONG kết hợp xoa bóp bấm huyệt điều trị thoái hóa khớp gối

Luận văn thạc sĩ y học Đánh giá tác dụng của Viên khớp VINTONG kết hợp xoa bóp bấm huyệt điều trị thoái hóa khớp gối.Thoái hoá khớp gối (THKG) là bệnh thoái hóa loạn dưỡng khớp gối, gây đau và biến dạng khớp. Tổn thương cơ bản là sự thoái hóa sụn, gắn liền với những thay đổi sinh học, cơ học, giải phẫu và bệnh lý của phần khoang khớp (bao gồm: xương dưới sụn, màng hoạt dịch…) [1], [2].
Do khớp gối là khớp chịu phần lớn trọng lượng của cơ thể và hoạt động thường xuyên nên tỉ lệ mắc THKG khá cao. Theo các số liệu thống kê cho thấy: THKG ảnh hưởng tới 250 triệu người trên toàn thế giới [3]. Tại Mỹ, gần 10% bệnh nhân (BN) THKG có triệu chứng từ 60 tuổi, mỗi năm chi phí chăm sóc cho người bệnh THKG là hơn 186 tỷ USD [4]. Ở Việt Nam, THKG cũng là một loại bệnh thường gặp trong các bệnh lý về cơ xương khớp, chiếm 12,57% trong tổng số các bệnh lý khớp có thoái hóa [2].

THKG tuy không gây nguy hiểm về tính mạng nhưng ảnh hưởng tới chức năng vận động, từ đó làm giảm chất lượng cuộc sống của BN và gây thiệt hại không nhỏ tới kinh tế của cá nhân, gia đình và xã hội. Nhận thấy những ảnh hưởng nghiêm trọng của THKG tới cộng đồng xã hội, y học đã có rất nhiều nghiên cứu trong chẩn đoán và điều trị bệnh. Y học hiện đại (YHHĐ) với những phương tiện kỹ thuật cao đã đưa ra rất nhiều phương pháp điều trị bệnh như: thuốc giảm đau kháng viêm, thuốc và thực phẩm chức năng tăng dinh dưỡng sụn khớp, liệu pháp tế bào gốc, bổ sung chất nhầy cho khớp…; kết hợp với vật lý trị liệu: hồng ngoại, siêu âm điều trị, đắp nến…và điều trị ngoại khoa. Những phương pháp này đều đã được chứng minh mang lại hiệu quả, giúp giảm đau và làm chậm quá trình thoái hóa [1], [5], [6].
Bên cạnh đó, Y học cổ truyền (YHCT) cũng có những kết quả nhất định trong điều trị THKG. Theo YHCT, THKG thuộc phạm vi “Chứng tý” và chứng “Hạc tất phong”. Bệnh sinh ra do công năng tạng phủ hư suy, tà khí phong hàn thấp thừa cơ xâm nhập gây bế tắc kinh lạc [7], [8].
2
Nền YHCT qua hàng ngàn năm hình thành và phát triển đã kế thừa những tinh hoa, kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị, cùng với những kỹ thuật công nghệ của khoa học hiện đại đã nghiên cứu cho thấy các phương pháp điều trị của YHCT như: châm cứu, xoa bóp bấm huyệt (XBBH), khí công dưỡng sinh, thuốc YHCT…có tác dụng rất tốt trong giảm đau và ngăn chặn bệnh tiến triển đồng thời an toàn, dễ áp dụng, chi phí thấp.
Trên cơ sở bài thuốc kinh nghiệm KNC của Phó giáo sư, Tiến sĩ Đậu Xuân Cảnh, nhóm nghiên cứu của bệnh viện Tuệ Tĩnh đã nghiên cứu sản xuất Viên khớp VINTONG để điều trị chứng tý. Qua một số nghiên cứu bước đầu trên thực nghiệm đã kết luận thuốc an toàn, có tác dụng thông kinh hoạt lạc, chỉ thống tý, bổ can thận, bổ khí huyết… [9]. Đây chính là phương pháp điều trị chứng tý trong YHCT. Bài thuốc đã được điều trị thoái hóa khớp tại một số vị trí khác, như: cột sống thắt lưng, cột sống cổ, khớp vai… [10]. Tuy vậy, sau khi chuyển dạng bào chế, sản phẩm Viên khớp VINTONG chưa được đánh giá tác dụng trên các bệnh nhân THKG. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài: “Đánh giá tác dụng của Viên khớp VINTONG kết hợp xoa bóp bấm huyệt điều trị thoái hóa khớp gối’’ với 2 mục tiêu:
1. Đánh giá tác dụng điều trị thoái hóa khớp gối của Viên khớp VINTONG kết hợp xoa bóp bấm huyệt trên một số chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng.
2. Theo dõi tác dụng không mong muốn của phương pháp điều trị

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………….. 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU …………………………………………………… 3
1.1. Thoái hóa khớp gối theo Y học hiện đại ………………………………………… 3
1.1.1. Định nghĩa …………………………………………………………………………………..3
1.1.2. Nguyên nhân, yếu tố nguy cơ và cơ chế bệnh sinh thoái hóa khớp gối3
1.1.3. Lâm sàng và cận lâm sàng thoái hóa khớp gối ………………………………..5
1.1.4. Tiêu chuẩn chẩn đoán thoái hóa khớp gối……………………………………….7
1.1.5. Điều trị thoái hóa khớp gối ……………………………………………………………7
1.1.6. Dự phòng thoái hóa khớp gối ………………………………………………………..9
1.2. Thoái hóa khớp gối theo Y học cổ truyền…………………………………….. 10
1.2.1. Bệnh danh………………………………………………………………………………….10
1.2.2. Bệnh nguyên và bệnh cơ……………………………………………………………..10
1.2.3. Thể lâm sàng và phép điều trị………………………………………………………12
1.3. Phương pháp điều trị sử dụng trong nghiên cứu………………………….. 14
1.3.1. Viên khớp VINTONG ………………………………………………………………..14
1.3.2. Xoa bóp bấm huyệt …………………………………………………………………….16
1.3.3. Glucosamine sulfate……………………………………………………………………19
1.4. Một số nghiên cứu về thoái hóa khớp gối trên thế giới và Việt Nam 20
1.4.1. Trên thế giới ………………………………………………………………………………20
1.4.2. Ở Việt Nam ……………………………………………………………………………….20
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………. 22
2.1. Chất liệu nghiên cứu …………………………………………………………………… 22
2.1.1. Viên khớp VINTONG ………………………………………………………………..22
2.1.2. Glucosamine sulfate……………………………………………………………………23
2.1.3. Phương tiện nghiên cứu ………………………………………………………………23
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu………………………………………………… 24
2.3. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………….. 24
2.3.1. Tiêu chuẩn lựa chọn……………………………………………………………………24
2.3.2. Tiêu chuẩn loại trừ ……………………………………………………………………..25
2.3.3. Cỡ mẫu nghiên cứu …………………………………………………………………….252.4. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………….. 26
2.4.1. Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………………….26
2.4.2. Trình tự tiến hành……………………………………………………………………….27
2.4.3. Chỉ tiêu nghiên cứu …………………………………………………………………….29
2.4.4. Phương pháp lượng giá kết quả……………………………………………………29
2.5. Phương pháp xử lý số liệu …………………………………………………………… 34
2.6. Đạo đức nghiên cứu ……………………………………………………………………. 34
Chương 3. KẾT QUẢ………………………………………………………………………… 36
3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu …………………………………………………… 36
3.1.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu …………………………………………36
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng đối tượng nghiên cứu……………………………………..39
3.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng đối tượng nghiên cứu ……………………………….42
3.2. Kết quả điều trị…………………………………………………………………………… 43
3.2.1. Kết quả điều trị theo chỉ số VAS………………………………………………….43
3.2.2. Kết quả điều trị theo chỉ số Lequesne……………………………………………45
3.2.3. Kết quả điều trị theo tầm vận động gấp khớp gối …………………………..47
3.2.4. Kết quả điều trị chung…………………………………………………………………49
3.2.5. Tác dụng trên cận lâm sàng …………………………………………………………50
3.3. Tác dụng không mong muốn của Viên khớp VINTONG kết hợp xoa
bóp bấm huyệt ………………………………………………………………………………….. 50
3.3.1. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng…………………………………..50
3.3.2. Tác dụng không mong muốn trên cận lâm sàng …………………………….51
Chương 4. BÀN LUẬN ……………………………………………………………………… 53
4.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu …………………………………………………… 53
4.1.1. Đặc điểm chung………………………………………………………………………….53
4.1.2. Đặc điểm lâm sàng đối tượng nghiên cứu……………………………………..56
4.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng đối tượng nghiên cứu ……………………………….59
4.2. Về kết quả điều trị………………………………………………………………………. 60
4.2.1. Tác dụng giảm đau theo thang điểm VAS …………………………………….60
4.2.2. Tác dụng cải thiện chức năng vận động khớp gối theo thang điểm
Lequesne…………………………………………………………………………………………61
4.2.3. Tác dụng cải thiện tầm vận động gấp khớp gối ……………………………..644.2.4. Hiệu quả điều trị chung……………………………………………………………….66
4.2.5. Tác dụng của Viên khớp VINTONG kết hợp xoa bóp bấm huyệt trên
cận lâm sàng ……………………………………………………………………………………68
4.3. Về tác dụng không mong muốn của Viên khớp VINTONG kết hợp xoa
bóp bấm huyệt ………………………………………………………………………………….. 69
4.3.1. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng…………………………………..69
4.3.2. Tác dụng không mong muốn trên cận lâm sàng …………………………….69
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………. 71
KHUYẾN NGHỊ……………………………………………………………………………….. 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤCDANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thành phần của Viên khớp VINTONG…………………………………………….22
Bảng 2.2. Đánh giá mức độ đau khớp gối theo VAS…………………………………………31
Bảng 2.3. Mức độ tổn thương chức năng vận động khớp gối theo Lequesne ……….31
Bảng 2.4. Chức năng vận động khớp gối theo thang điểm Lequesne…………………..32
Bảng 2.5. Đánh giá mức độ hạn chế vận động gấp khớp gối ……………………………..33
Bảng 2.6. Đánh giá kết quả điều trị…………………………………………………………………33
Bảng 3.1. Phân bố bệnh nhân theo tuổi……………………………………………………………36
Bảng 3.2. Phân bố bệnh nhân theo giới tính …………………………………………………….37
Bảng 3.3. Phân bố bệnh nhân theo thời gian mắc bệnh ……………………………………..37
Bảng 3.4. Phân bố bệnh nhân theo BMI ………………………………………………………….38
Bảng 3.5. Phân bố bệnh nhân theo nghề nghiệp ……………………………………………….38
Bảng 3.6. Phân bố bệnh nhân theo vị trí tổn thương khớp gối ……………………………39
Bảng 3.7. Triệu chứng lâm sàng khớp gối trước điều trị ……………………………………39
Bảng 3.8. Mức độ đau khớp gối theo VAS trước điều trị…………………………………..40
Bảng 3.9. Mức độ tổn thương chức năng khớp gối theo Lequesne trước điều trị………41
Bảng 3.10. Tầm vận động gấp khớp gối trước điều trị ………………………………………41
Bảng 3.11. Giai đoạn thoái hóa khớp gối trên X- quang trước điều trị ………………..42
Bảng 3.12. Chỉ số VAS trung bình tại các thời điểm nghiên cứu………………………..43
Bảng 3.13. Chỉ số Lequesne trung bình tại các thời điểm nghiên cứu …………………45
Bảng 3.14. Tầm vận động gấp khớp gối trung bình tại các thời điểm………………….47
Bảng 3.15. Tốc độ lắng hồng cầu trước và sau điều trị ……………………………………..50
Bảng 3.16. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng của Viên khớp VINTONG
kết hợp xoa bóp bấm huyệt ……………………………………………………………………………50
Bảng 3.17. Chỉ số huyết học trước và sau điều trị …………………………………………….51
Bảng 3.18. Chỉ số sinh hóa máu trước và sau điều trị ……………………………………….52DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ
Hình 1.1. X – quang thoái hóa khớp gối theo Kellgren & Lawrence……………. 6
Hình 2.1. Thước đánh giá điểm đau theo VAS……………………………………….. 30
Hình 2.2. Đo tầm vận động gấp khớp gối………………………………………………. 33
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ nghiên cứu ………………………………………………………………… 3