Đánh giá tác dụng điều trị của phương pháp laser châm kết hợp tập dưỡng sinh điều trị thoái hoá khớp gối

Luận văn thạc sĩ y học cổ truyền Đánh giá tác dụng điều trị của phương pháp laser châm kết hợp tập dưỡng sinh điều trị thoái hoá khớp gối.Thoái hoá khớp được coi là bệnh lý của sụn khớp, song ngày nay bệnh được định nghĩa là tổn thương của toàn bộ khớp, bao gồm tổn thương sụn là chủ yếu, kèm theo tổn thương xương dưới sụn, dây chằng, các cơ cạnh khớp và màng bao hoạt dịch. Đó là một bệnh được đặc trưng bởi các rối loạn về cấu trúc và chức năng của một hoặc nhiều khớp (và cột sống). Tổn thương diễn biến chậm tại sụn kèm theo các biến đổi hình thái, biểu hiện bởi hiện tượng hẹp khe khớp, tân tạo xương (gai xương) và xơ xương dưới sụn [1]. Có khoảng 18% nữ và 9,5% nam giới trên toàn cầu mắc bệnh THK nói chung, trong đó thoái hoá khớp gối chiếm tới 15% dân số [2]. Theo ước tính ở Mỹ hàng năm có 21 triệu người mắc bệnh thoái hóa khớp, với 4 triệu người phải nằm viện, khoảng 100.000 bệnh nhân không thể đi lại được do thoái hóa khớp gối nặng [3], [4], [5]. Thoái hóa khớp gối là nguyên nhân gây tàn tật cho người có tuổi đứng thứ hai sau bệnh tim mạch [3], [6] và đã trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng ngày càng được quan tâm trong một xã hội già hóa trên khắp thế giới. Ở Việt Nam theo thống kê hội cơ xương khớp thì tỷ lệ thoái hoá khớp ở người trên 35 tuổi là khoảng 30%, người trên 65 tuổi là 60% và 85% ở người trên 80 tuổi.

Thoái hoá khớp gối ảnh hưởng nhiều nhất đến chức năng vận động, là nguyên nhân gây tàn phế của nhiều bệnh nhân, kéo theo là chi phí tốn kém của gia đình và xã hội. Vì vậy THK ngày càng được quan tâm trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các nước có nền kinh tế phát triển và có tuổi thọ trung bình cao.
Mặc dù y học ngày nay có những bước tiến vượt bậc nhưng cho đến nay vẫn chưa có loại thuốc nào có thể điều trị khỏi hoàn toàn bệnh thoái hoá. Đối với y học hiện đại, các phương pháp điều trị THKG chủ yếu là dùng các nhóm thuốc giảm đau, chống viêm toàn thân hoặc tiêm trực tiếp vào khớp, các nhóm thuốc đã phát huy được tác dụng làm giảm triệu chứng đau hay giúp làm chậm quá trình THK, nhưng nó có tác dụng không mong muốn gây ra nhiều e ngại cho người thầy thuốc cũng như bệnh nhân khi phải sử dụng trong một thời gian kéo dài với chi phí không hề nhỏ [3].
Theo Y học cổ truyền thoái hoá khớp gối được mô tả với các triệu chứng của bệnh gồm đau, hạn chế vận động, khớp gối sưng hoặc biến dạng khớp gối, nên thoái hóa khớp gối được quy vào chứng Tý với bệnh danh là “Hạc tất phong” và được điều trị bằng các phương pháp như điện châm, xoa bóp bấm huyệt, cấy chỉ, tập dưỡng sinh,… Trong đó, phương pháp điện châm và tập dưỡng sinh Nguyễn Văn Hưởng được nhiều nghiên cứu sử dụng trong điều trị THKG cho hiệu quả tốt.
Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ kết hợp giữa y học hiện đại với y học cổ truyền. Laser châm là một phương pháp điều trị được nhiều thầy thuốc quan tâm. Phương pháp này dùng tia laser công suất thấp chiếu vào huyệt không cần xâm lấn, không gây đau. Cơ chế điều trị của laser châm thông qua hiệu ứng kích thích sinh học của tia laser kết hợp tác dụng của huyệt đạo theo lý luận YHCT giúp thông kinh hoạt lạc, chỉ thống phù hợp ứng dụng điều trị các chứng đau ở bệnh lý cơ xương khớp trong đó có THKG. Do đó, để giúp các thầy thuốc lâm sàng lựa chọn được phương pháp mới trong điều trị cũng như đa dạng hoá về các phương pháp điều trị THKG, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá tác dụng điều trị của phương pháp laser châm kết hợp tập dưỡng sinh điều trị thoái hoá khớp gối” với hai mục tiêu:
1. Đánh giá tác dụng của phương pháp laser châm kết hợp bài tập dưỡng sinh Nguyễn Văn Hưởng điều trị thoái hoá khớp gối.
2. Theo dõi tác dụng không mong muốn trên lâm sàng của các phương pháp can thiệp

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………………….1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU …………………………………………………………….3
1.1. Thoái hoá khớp gối theo Y học hiện đại……………………………………………………….3
1.1.1. Khái niệm thoái hoá khớp gối. …………………………………………………………………3
1.1.2. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của thoái hoá khớp gối. ……………………………3
1.1.3. Triệu chứng lâm sàng……………………………………………………………………………..5
1.1.4. Triệu chứng cận lâm sàng ……………………………………………………………………….5
1.1.5. Các phương pháp điều trị ………………………………………………………………………..6
1.2. Thoái hoá khớp gối theo Y học cổ truyền……………………………………………………..8
1.2.1. Khái niệm …………………………………………………………………………………………….8
1.2.2. Bệnh nguyên và bệnh cơ …………………………………………………………………………8
1.2.3. Điều trị theo thể bệnh Y học cổ truyền. ……………………………………………………..9
1.3. Phương pháp laser châm ………………………………………………………………………….12
1.3.1. Khái niệm laser và laser châm………………………………………………………………..12
1.3.2. Tác dụng sinh học và ứng dựng của laser công suất thấp trong điều trị ……………….13
1.3.3. Chỉ định và chống chỉ định của laser châm ………………………………………………14
1.4. Điện châm……………………………………………………………………………………………..14
1.4.1. Khái niệm. ………………………………………………………………………………………….14
1.4.2. Cơ chế tác dụng của điện châm. ……………………………………………………………..15
1.4.3. Chỉ định và chống chỉ định của điện châm. ………………………………………………15
1.5. Phương pháp tập dưỡng sinh…………………………………………………………………….16
1.5.1. Nguồn gốc…………………………………………………………………………………………..16
1.5.2. Mục đích…………………………………………………………………………………………….16
1.5.3. Phương pháp dưỡng sinh Nguyễn Văn Hưởng ………………………………………….17
1.6. Nghiên cứu điều trị bệnh thoái hoá khớp gối trên thế giới và ở Việt Nam. ……………..19
1.6.1. Trên thế giới: ………………………………………………………………………………………19
1.6.2. Tại Việt Nam: ……………………………………………………………………………………..20CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………………………21
2.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………………………..21
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân theo YHHĐ. ……………………………………………21
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân theo YHCT……………………………………………..21
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân. ……………………………………………………………….22
2.2. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………………………….22
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu………………………………………………………………………………22
2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu và cách chọn mẫu …………………………………………………….22
2.2.3. Quy trình nghiên cứu ……………………………………………………………………………23
2.2.4. Các chỉ số nghiên cứu và cách xác định. ………………………………………………….24
2.2.5. Phương tiện nghiên cứu…………………………………………………………………………28
2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ……………………………………………………………..30
2.4. Sai số và khống chế sai số………………………………………………………………………..30
2.5. Xử lý số liệu ………………………………………………………………………………………….30
2.6. Đạo đức trong nghiên cứu ………………………………………………………………………..30
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………………………..32
3.1.Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu. …………………………………………………………..32
3.1.1.Một số đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu………………………………………32
3.1.2 Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu…………. 354
3.2. Tác dụng của phương pháp laser châm kêt hợp bài tập dưỡng sinh Nguyễn Văn
Hưởng điều trị thoái hóa khớp gối nguyên pháp…………………………………………………35
3.2.1. Tác dụng giảm đau theo thang điểm VAS. …………………………………………….. 325
3.2.2. Tác dụng cải thiện chức năng khớp gối của phương pháp laser châm kết hợp bài
tập dưỡng sinh Nguyễn Văn Hưởng………………………………………………………………. 357
3.3. Kết quả điều trị chung……………………………………………………………………………..41
3.4. Tác dụng không mong muốn của phương pháp điều trị. ……………………………… 411
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN……………………………………………………………………………..42
4.1. Về đặc điểm đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………….42
4.1.1. Một số đặc điểm chung của đối tương nghiên cứu……………………………………..42
4.1.2. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu…………..444.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu……………………………………..46
4.2. Về hiệu quả giảm đau và cải thiện tầm vận động khớp gối của phương pháp laser
châm kết hợp tập dưỡng sinh trong điều trị thoái hoá khớp gối. ……………………………47
4.2.1. Hiệu quả giảm đau khớp gối theo thang điểm VAS ……………………………………47
4.2.2. Sự cải thiện chức năng khớp gối theo thang điểm WOMAC …………………….. 488
4.2.3. Tác dụng phục hồi tầm vận động khớp gối ………………………………………………48
4.2.4. Kết quả điều trị chung…………………………………………………………………………..49
4.3. Bàn luận về tác dụng không mong muốn của phương pháp điều trị…………………51
4.3.1. Tác dụng không mong muốn của phương pháp trên lâm sàng. …………………….51
4.3.2. Sự thay đổi một số chỉ số sinh tồn trước và sau điều trị……………………………….52
KẾT LUẬN
KHUYẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤCDANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Cách tính điểm phân loại mức độ đau theo thang điểm VAS trong nghiên cứu….26
Bảng 2.2. Đánh giá khả năng vận động khớp gối theo thang điểm WOMAC ………….26
Bảng 2.3. Đánh giá mức độ hạn chế vận động khớp gối………………………………………27
Bảng 2.4. Cách đánh giá hiệu quả điều trị…………………………………………………………27
Bảng 3.1. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nhóm tuổi …………………………………….32
Bảng 3.2. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo chỉ số khối cơ thể…………………………..33
Bảng 3.3. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo thời gian mắc bệnh ………………………..34
Bảng 3.4. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo đặc điểm lâm sàng …………………………35
Bảng 3.5. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo tổn thương trên phim X-quang…………35
Bảng 3.6. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo tổn thương trên siêu âm ………………….36
Bảng 3.7: Cải thiện mức độ đau sau điều trị theo thang điểm VAS …………………….. 386
Bảng 3.8: Cải thiện mức độ rối loạn chức năng vận động khớp gối theo thang điểm
WOMAC …………………………………………………………………………………………………….39
Bảng 3.9: Sự cải thiện tầm vận động khớp gối theo phương pháp Zero……………….. 399
Bảng 3.10. Mức độ cải thiện tầm vận động khớp gối theo phương pháp Zero …………40
Bảng 3.11. Kết quả điều trị …………………………………………………………………………….40
Bảng 3.12 Theo dõi một số tác dụng không mong muốn trên lâm sàng……………….. 411
Bảng 3.13. Sự thay đổi dấu hiệu sinh tồn trước và sau can thiệp của phương pháp điều trị……41DANH MỤC HÌNH
Hình 1.2. X – quang thoái hóa khớp gối theo Kellgren & Lawrence [11]………………….6
Hình 2.1. Thước do mức độ đau VAS………………………………………………………………25
Hình 2.2. Thiết bị Laser Diode trị liệu đa kênh Model MINI – 630……………………….28
Hình 2.3. Kim châm cứu TIANXIE………………………………………………………………….28
Hình 2.4. Máy điện châm M8 …………………………………………………………………………29
Hình 2.5. Thước đo tầm vận động của khớp ROM……………………………………………..29
Hình 2.6. Sơ đồ nghiên cứu…………………………………………………………………………….3