Đánh giá thay đổi vận chuyển oxy và tiêu thụ oxy trên bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn

Sốc nhiễm khuẩn là tình trạng bệnh nặng, diễn biến phức tạp, thường tiến triển đến suy đa tạng và được coi là nguyên nhân chính gây tử vong trên bệnh nhân điều trị tại khoa hồi sức [38]. Ở Pháp: tỷ lệ sốc nhiễm khuẩn 9,7% bệnh nhân vào khoa cấp cứu có tỷ lệ tử vong 55,9%[15]. Ở Mỹ: 3/1000 dân bị nhiễm khuẩn nặng phải nhập viện, trong đó 51,1% phải điều trị tại các khoa hồi sức tích cực, tỷ lệ tử vong 26,2% [53].Theo tổng kết hội thảo Hồi sức cấp cứu toàn quốc năm 1993, tỉ lệ tử vong chung của sốc nhiễm khuẩn ở Việt Nam là 40% [2].

Cho đến nay, mặc dù có nhiều tiến bộ về thuốc trong điều trị, can thiệp chuyên sâu, cũng như những hiểu biết về sinh bệnh học sốc nhiễm khuẩn nhưng sốc nhiễm khuẩn vẫn có tiên lượng nặng, tỉ lệ tử vong cao. Do đó cần phải điều trị sốc nhiễm khuẩn ngay ở các giai đoạn sớm thì hiệu quả điều trị mới cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy, khi có sốc sẽ xuất hiện sự mất cân bằng giữa oxy cung cấp và nhu cầu. Các biện pháp hồi sức ban đầu mặc dù đưa được các chỉ số: huyết áp động mạch, tần số tim, lưu lượng nước tiểu về bình thường thì cơ thể có thể vẫn tồn tại sự mất cân bằng giữa oxy cung cấp và nhu cầu dẫn đến thiếu oxy tổ chức và chuyển hoá yếm khí gây ra tăng sinh acid lactic. Khi thiếu oxy tổ chức kéo dài sẽ dẫn đến suy chức năng các cơ quan và tử vong [5], [34], [44].

Để đánh giá điều trị và tiên lượng bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn, người ta đã sử dụng nhiều biện pháp như: đánh giá tình trạng lâm sàng (tri giác, mạch, huyết áp, lưu lượng nước tiểu…), đánh giá dựa vào đo khả năng cung cấp oxy (DO2) và tiêu thụ oxy (VO2) của cơ thể [24], [25], [27], [28], [41], [47], đánh giá tình trạng thiếu oxy tổ chức như: đo lactat máu động mạch [7], [18], [32], [33], [43], [60], đo pHi niêm mạc dạ dày, đo PaCO 2 niêm mạc lưỡi và đo độ bão hòa oxy tĩnh mạch trộn (SvO2)[17], [21], độ bão hòa oxy tĩnh mạch chủ trên (ScvO2) [6], [10], [43].

DO2, VO2 phản ánh mất cân bằng giữa cung và cầu oxy trong các giai đoạn cuả sốc nhiễm khuẩn[4], [13], [39], [41], [55], [58], trên thế giới những nghiên cứu về DO2 và VO2 đã được thực hiện như: Đánh giá thay đổi của DO2, VO2 trong các giai đoạn của SNK[57], thay đổi của DO2, VO2 trong giai đoạn tăng động[16], tăng DO2, VO2 để đánh giá hiệu quả trên tỷ lệ sống và tử vong [42], [47], [69]. Tuy nhiên tăng DO2, VO2 đến giá trị nào và hiệu quả trên điều trị ra sao vẫn còn những ý kiến mâu thuẫn giữa các tác giả.

Hiện tại ở Việt Nam chưa có nghiên cứu để đánh giá tình trạng vận chuyển và tiêu thụ oxy trên bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá thay đổi vận chuyển oxy và tiêu thụ oxy trên bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn “, với mục tiêu nghiên cứu:

1. Đánh giá thay đổi vận chuyển oxy (DO2) và tiêu thụ oxy (VO2) trên bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn.

2. Đánh giá mối liên quan giữa DO2, VO2 với lưu lượng nước tiểu, huyết áp trung bình, nồng độ lactate máu trên bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn. 

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

1.1. ĐỊNH NGHĨA SỐC NHIỄM KHUẨN 3

1.1.1. Hội chứng đáp ứng viêm toàn thể 3

1.1.2. Hội chứng nhiễm khuẩn 3

1.1.3. Nhiễm khuẩn nặng 4

1.1.4. Sốc nhiễm khuẩn 4

1.2. SINH LÝ CỦA DO2 VÀ VO2 TRONG CƠ THể. THAY ĐổI DO2,

VO2 TRONG SỐC NHIỄM KHUẨN 5

1.2.1. Sinh lý của DO2, VO2 trong cơ thể 5

1.2.2. Mối quan hệ giữa DO2 và VO2 9

1.2.3. Thay đổi của DO2 và VO2 trong sốc nhiễm khuẩn 9

1.3. ĐIỀU TRỊ SỐC NHIỄM KHUẨN 15

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 21

2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 21

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân 21

2.1.3. Tiêu chuẩn thoát sốc 21

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 22

2.2.2. Cỡ mẫu 22

2.2.3. Phương tiện nghiên cứu 22

2.2.4. Phương pháp tiến hành 23

2.2.5. Tiến hành thu thập số liệu 25

2.3. PHÂN TÍCH VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU 26

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 28

3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU 28

3.1.1. Tuổi trung bình 28 

3.1.2. Giới 28

3.1.3. Đường vào của nhiễm khuẩn 29

3.1.4. Mức độ nặng khi vào khoa HSTC 29

3.1.5. Diễn biến của Hemoglobin, SaO2 qua các thời điểm nghiên cứu. 30

3.1.6. Diễn biến của CO, CI, SRV, qua các thời điểm nghiên cứu 31

3.1.7. Diễn biến của liều noradrenalin và dobutamin qua các thời điểm

nghiên cứu 32

3.1.8. Kết quả điều trị 33

3.2. DIỄN BIẾN CỦA DO2 VÀ VO2 QUA CÁC THỜI ĐIỂM TRONG

SỐC NHIỄM KHUẨN 34

3.2.1. Diễn biến của DO2 qua các thời điểm nghiên cứu 34

3.2.2 Diễn biến của VO2 qua các thời điểm nghiên cứu 36

3.2.3. Tương quan giữa DO2 và VO2 38

3.2.4. Diễn biến về O2ER tại các thời điểm nghiên cứu 39

3.2.5. Diễn biến của SvO2 theo nhóm thoát sốc và không thoát sốc tại các

thời điểm 40

3.2.6. Diễn biến Lactat máu theo nhóm thoát sốc và không thoát sốc tại

các thời điểm 41

3.3. MỐI LIÊN QUAN CỦA DO2, VO2 VỚI HUYẾT ÁP TRUNG BÌNH

(HATB), NỒNG ĐỘ LACTATE MÁU, LƯỢNG NƯỚC TIỂU TRÊN BỆNH NHÂN SỐC NHIỄM KHUẨN 42

3.3.1. Mối liên quan giữa DO2, VO2 với HATB 42

3.3.2. Mối liên quan giữa DO2 , VO2 với nồng độ lactat máu 43

3.3.3. Mối liên quan giữa DO2, VO2 với lưu lượng nước tiểu 44

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 46

4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG 46

4.1.1. Tuổi 46

4.1.2 Giới 46

4.1.3. Đường vào của nhiễm khuẩn

4.1.4. Mức độ nặng khi vào khoa HSTC

4.1.5. Diễn biến của Hemoglobin, SaO2, qua các thời điểm. 

4.1.6. Diễn biến của CO, CI, SRV qua các thời điểm 47

4.1.7. Diễn biến của liều noradrenalin và dobutamin, qua các thời điểm 48

4.1.8. Kết quả điều trị 49

4.2. DIỄN BIẾN CỦA DO2, VO2 QUA CÁC THỜI ĐIỂM TRONG SNK…. 50

4.2.1. Diễn biến của DO2 theo nhóm thoát sốc và không thoát sốc qua

các thời điểm nghiên cứu 51

4.2.2. Diễn biến của VO2 theo nhóm thoát sốc và không thoát sốc qua các

thời điểm nghiên cứu 52

4.2.3. Tương quan của DO2 và VO2 qua các thời điểm nghiên cứu 53

4.2.4. Diễn biến của O2 ER theo nhóm thoát sốc và không thoát sốc qua

các thời điểm nghiên cứu 54

4.2.5. Diễn biến của SvO2 theo nhóm thoát sốc và không thoát sốc qua

các thời điểm nghiên cứu 54

4.2.6. Diễn biến của lactat máu theo nhóm thoát sốc và không thoát sốc

qua các thời điểm nghiên cứu 55

4.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA DO2, VO2 VỚI HUYẾT ÁP TRUNG BÌNH

(HATB), NỒNG ĐỘ LACTATE MÁU, LƯỢNG NƯỚC TIỂU

TRÊN BỆNH NHÂN SỐC NHIỄM KHUẨN 57

4.3.1. Mối liên quan giữa DO2, VO2 với HATB 57

4.3.2. Mối liên quan giữa DO2 , VO2 với nồng độ lactat máu 58

4.3.3. Mối liên quan giữa DO2, VO2 với lưu lượng nước tiểu 59

KẾT LUẬN 60

KIẾN NGHỊ 61

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC