Đánh giá tình trạng thị giác hai mắt sau phẫu thuật lác cơ năng người lớn

Điều trị lác cơ năng hoàn chỉnh gồm 3 khâu: điều trị nhược thị, phẫu thuật để phục hồi sự cân bằng hai mắt và điều trị phục hồi TG2M. Phục hồi TG2M là mục đích cao nhất của điều trị lác cơ năng. Trên thế giới, nhiều tác giả (Kushner B.J. -{5], Billson F.A. [2], Broniarczyk – Loba A. [3], Skorkovska S. [7], Mets M.B. và Synthia B. [6] đã nghiên cứu tình trạng TG2M sau phẫu thuật lác ở người lớn và nhận thấy TG2M được cải thiện trong khoảng  từ  14 – 51% số  trường  hợp  sau mổ.  Đến nay, ở nước ta mới có những nghiên cứu về phục hồi TG2M sau điều trị lác ở trẻ em [1] mà chưa có nghiên cứu đầy đủ nào về sự thay đổi TG2M sau mổ lác ở người lớn. Mục tiêu nghiên cứu:
1.    Đánh giá TG2M sau phẫu thuật lác cơ năng ở người lớn.
2.    Nhận  xét  các  yếu  tố  ảnh  hưởng  đến  sự phục  hồi  TG2M sau phẫu  thuật  lác  cơ  năng  ở người lớn.
II.    ĐỐI   TƯỢNG   VÀ   PHƯƠNG   PHÁP NGHIÊN CỨU
1.    Đối tượng nghiên cứu
Bệnh nhân lác cơ năng điều trị tại bệnh viện Mắt Trung ương từ 10/2005 đến hết 7/2006.
Tiêu chuẩn chọn: BN lác ngang cơ năng từ 15 tuổi trở lên, có chỉ định mổ và có điều kiện theo dõi đến 6 tháng sau mổ.thị phục hồi TG2M sau mổ nếu có điều kiện tiếp tục điều trị tại bệnh viện. BN cũng được xác định các yếu tố liên quan đến kết quả phục hồi TG2M như tuổi khi mắc bệnh, hình thái, tính chất ổn định của lác, mức độ lệch trục nhãn cầu và lệch khúc xạ giữa 2 mắt. Trong và sau mổ tại các thời điểm ra viện, sau 1, 3, 6 tháng tiến hành ghi nhận các kết quả điều trị về chỉnh lệch nhãn cầu, thị lực và thay đổi thị giác 2 mắt, tình trạng tương ứng võng mạc, khả năng mở rộng biên độ hợp thị và các biến chứng khác.
Phương pháp phẫu thuật: tất cả các BN được mổ bởi 2 phẫu thuật viên theo kỹ thuật lùi và rút hoặc gấp cơ trực, có định lượng theo phương pháp của Hà Huy Tiến.
Đánh giá kết quả sau mổ:
– Về chỉnh lệch nhãn cầu: Kết quả tốt: sau mổ độ lác còn < ±50. Kết quả trung bình: sau mổ độ lác còn0     0     0
Tiêu chuẩn loại trừ :từ ±5
–    ±10 . Kết quả kém: độ lác sau mổ > ±10 .
–    BN lác liệt hoặc lác có kèm rung giật nhãn cầu hoặc hội chứng chữ A, V, X ,Y, DVD
–    Có các bệnh lý mắt khác ảnh hưởng đến thị lực và TG2M: bệnh giác mạc, thể thủy tinh, dịch kính, đáy mắt…
2.    Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu can thiệp, không có nhóm chứng, theo dõi dọc, thực hiện tiến cứu.
Cỡ mẫu: gồm 65 BN. Mỗi BN có một phiếu nghiên cứu riêng theo mẫu.Khi vào viện, BN được khám lâm sàng, làm các xét nghiệm, đo thị lực, đo khúc xạ, đánh giá độ lác Hirschberg và độ lác lăng kính, độ lác khách quan và chủ quan, và loại trừ khỏi nghiên cứu các trường hợp có lác liệt, hội chứng chữ A,V,X,Y, DVD, hội chứng Brown. Mỗi BN đều được đánh giá kỹ 3 mức độ thị giác  2 mắt  bằng  máy  Synoptophore, test hình nổi
T.N.O. và test Titmus, xác định tương ứng võng mạc
bình thường hoặc bất bình thường, soi đáy mắt và xác định kiểu định thị, hướng dẫn đeo kính và tập chỉnh
–    Về tình trạng tương ứng võng mạc: tương ứng võng mạc bình thường; Tương ứng  võng mạc bất bình thường
–    Về  sự  thay đổi  TG2M: chia 3 nhóm,  giảm mức độ TG2M, không thay đổi và cải thiện TG2M

Sự cải thiện thị giác 2 mắt (TG2M) sau phẫu thuật lác người lớn đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới, nhưng ở nước ta chưa nghiên cứu đầy đủ. Mục tiêu: đánh giá tình trạng TG2M và các yếu tố ảnh hưởng đến phục hồi TG2M sau mổ lác cơ năng người lớn. Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu mô tả, theo dõi dọc, thực hiện tiến cứu tại bệnh viện Mắt Trung ương từ 10/2005 đến 7/2006. Kết quả: 16,1% bệnh nhân (BN) có thị lực sau mổ tăng từ 0,1 lên 0,4; có 46,2% có cải thiện TG2M sau mổ lác 6 tháng, trong đó BN có đồng thị tăng từ 9,2% lên 13,2%, có đồng thị + hợp thị tăng từ 16,9% lên 47,4%, có cả 3 mức độ TG2M tăng từ 0% lên 10,5%. Tình trạng tương ứng võng mạc bình thường tăng từ 23,0% lên 56,9%. Về các yếu tố ảnh hưởng tới phục hồi TG2M: 1. Tuổi xuất hiện lác: TG2M phục hồi ở 60% số BN bị lác sau 9 tuổi, phục hồi kém nhất (15,4%) ở BN lác xuất hiện sớm trước 6 tháng tuổi; 2. Sự ổn định độ lác: phục hồi TG2M 50,9% ở nhóm lác ổn định; 3.Kết quả chỉnh lệch trục nhãn cầu tốt: phục hồi TG2M ở 50,9%; 4. Lệch khúc xạ 2 mắt: cải thiện TG2M ở 62,9% nhóm không có lệch khúc xạ. Kết luận: thị lực của mắt mổ và TG2M có thể được cải thiện khá tốt sau mổ lác cơ năng người lớn.