Điều trị cạn cùng đồ bằng khâu cố định cùng đồ dưới vào màng xương bờ dưới hốc mắt

Mục tiêu: Đánh giá kết quả tạo hình cùng đồ theo kỹ thuật cố đinh cùng đồ dưới vào màng xương hốc mắt. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 22 bệnh nhân cạn cùng đồ dưới không lắp được mắt giả được phẫu thuật tại khoa Chấn thương, Bệnh viện Mắt Trung ương từ 5/2001 – 7/2002 với phương pháp cố đinh cùng đồ dưới vào màng xương bờ dưới hốc mắt. Kết quả: 22 bệnh nhân 11 nữ, 11 nam, 31,8% nhóm tuổi đi học, 45,4% nhóm tuổi lao động, 81,8% sau cắt bỏ nhãn cầu, 68,2% nguyên nhân do chấn thương. Tỷ lệ thành công phẫu thuật đạt 95,5%. Kết luận: phẫu thuật cố đinh cùng đồ dưới vào màng xương bờ dưới hốc mắt tạo hình cùng đồ đơn giản, dễ thực hiện, tỷ lệ thành công cao. 

Không lắp được mắt giả sau phẫu thuật cắt bỏ nhãn cầu, múc nội nhãn là tổn thương thường gặp [1] gây ảnh hưởng nặng nề đến thẩm mỹ và tâm lý bệnh nhân. Phần lớn là do thiếu hoặc co rút tổ chức kết mạc dẫn đến cạn cùng đồ (CCĐ). Tuy nhiên ở một số bệnh nhân, tổ chức kết mạc còn đầy đủ nhưng cùng đồ dưới (CĐD) không được cố định tốt vào ngách cùng đồ làm nông CĐD và trễ mi dưới. Đó là do ảnh hưởng của trọng lực lên tổ chức phần mềm, mô độn, mắt giả làm ảnh hưởng đến sự

toàn vẹn cấu trúc mi dưới và kết mạc CĐD [4]. Mặt khác trên hốc mắt không nhãn cầu (NC) có sự giảm trương lực cơ vòng cung mi làm cho mi dưới lỏng lẻo [3]. Vì thế tổn thương CĐD gặp nhiều hơn các cùng đồ khác. Phương pháp cố định CĐD vào màng xương bờ dưới hốc mắt đã được các tác giả trên thế giới nghiên cứu áp dụng, đạt kết quả khả quan [2, 3, 4, 5, 6]. Tuy nhiên tại Việt nam chưa có nghiên cứu nào về phẫu thuật này. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài với mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị cạn cùng đồ theo kỹ thuật khâu cố định cùng đồ dưới vào màng xương bờ dưới hốc mắt.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

1. Đối tượng

Nghiên cứu tiến hành trên 22 bệnh nhân (22 mắt) không lắp được mắt giả do cạn CĐD được phẫu thuật tại khoa Chấn thương Bệnh viện Mắt Trung ương từ 5/2001 đến tháng 7/2002 với phương pháp cố định CĐD vào màng xương bờ dưới hốc mắt. Tiêu chuẩn loại trừ: CCĐ có thiếu, co rút tổ chức kết mạc, CCĐ sau nạo vét hốc mắt, sau chiếu tia xạ.

2. Phương pháp

Nghiên cứu can thiệp thử nghiệm lâm sàng, không đối chứng, tiến cứu. Phần khám bệnh có hồ sơ theo dõi cho từng bệnh nhân theo mẫu.

2.1. Kỹ thuật cố định CĐD vào màng xương bờ dưới hốc mắt

Dùng kim 3 cạnh 3/8, 24,2mm, liền chỉ Ethicol 2/0, thực hiện 2 mũi chữ U như sau: xác định vị trí bờ dưới hốc mắt, đặt kim vuông góc với mặt da (cách bờ tự do 8 – 10mm), xuyên kim qua da mi, tổ chức dưới da, màng xương (thử di động kim để chắc chắn kim đã đi qua màng xương), kết mạc CĐD, xuyên kim từ kết mạc CĐD ra ngoài da mi. Thắt chỉ qua miếng xốp đệm ở kết mạc và da mi.

2.2. Phẫu thuật phối hợp

Tùy theo đặc điểm tổn thương có thể thực hiện một số phẫu thuật tạo hình phối hợp: mở rộng khe mi, tạo hình mi, tạo hình góc mắt,…

2.3. Hậu phẫu

Kháng sinh và chống viêm tại chỗ và toàn thân. Cắt chỉ, lắp mắt giả sau 2 tuần.

3. Phương pháp đánh giá kết quả

Đánh giá kết quả cùng đồ với 3 mức độ:

– Tốt: CĐD cố định tốt, sâu, lắp mắt giả cân.

– Trung bình:CĐD cố định tốt, nông, lắp được mắt giả không cân (ngả trước, ngả sau, lác).

– Xấu: CĐD trễ, không lắp được mắt giả.

Kết quả tốt và trung bình là thành công, xấu là thất bại. Thời gian theo dõi đánh giá sau phẫu thuật 2 tuần, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 3 năm.

Xử lý số liệu theo phương pháp thống kê y học phần mềm Epi-info 6.0 và test c2

III. KẾT QUẢ

Đặc điểm nhóm bệnh nhân nghiên cứu:

22 bệnh nhân, 11 nữ và 11 nam, 31,8% lứa tuổi đi học 6 – 18 tuổi, 45,4% tuổi lao động trên 18 – 50 tuổi. 81,8% sau cắt bỏ nhãn cầu (NC), 9,1% sau múc nội nhãn. Nguyên nhân do chấn thương 15 mắt (68,2%), do viêm nội nhãn 3 mắt (13,6%), do glocom 2 mắt (9,1%), do teo NC bẩm sinh 2 mắt (9,1%). 5 mắt (22,7%) có tổn thương mi phối hợp: sẹo, hẹp khe mi, biến dạng góc, 4 mắt (18,2%) có teo tổ chức hốc mắt. 5 m ắt (22,7%) CCĐ dưới 1 năm, 13 mắt (59,1%) CCĐ từ 1 đến 2 năm, 2 mắt (9,1%) CCĐ trên 2 năm.

1. Kết quả phẫu thuật

22 mắt được phẫu thuật cố định CĐD vào màng xương bờ dưới hốc mắt, trong đó 19 mắt phẫu thuật cố định CĐD đơn thuần, 2 mắt teo NC bẩm sinh được phẫu thuật phối hợp mở rộng khe mi, 1 mắt có biến dạng góc trong được phẫu thuật phối hợp tạo hình mi góc trong.