Điều trị tụt huyết áp bằng Phenylephrine và Ephedrine sau gây tê tủy sống mổ thay khớp háng ở người cao tuổi

Điều trị tụt huyết áp bằng Phenylephrine và Ephedrine sau gây tê tủy sống mổ thay khớp háng ở người cao tuổi
Lưu Xuân Võ, Trịnh Văn Đồng, Nguyễn Thu Ngân
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Nghiên cứu của chúng tôi so sánh hiệu quả điều trị tụt huyết áp bằng ephedrine và phenylephrine tiêm tĩnh mạch sau gây tê tủy sống mổ thay khớp háng ở người cao tuổi. 60 bệnh nhân cao tuổi (≥ 60 tuổi) tiến hành mổ thay khớp háng theo kế hoạch, bốc thăm chia ngẫu nhiên thành 2 nhóm được dự phòng tụt huyết áp ngay sau gây tê tủy sống và điều trị khi có tụt huyết áp bằng ephedrine 6 mg và phenylephrine 50 µg. Các chỉ số huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương, huyết áp trung bình và nhịp tim được ghi nhận tại các thời điểm từ khi bắt đầu tiêm thuốc đến sau khi tiêm 30 phút. Kết quả nghiên cứu cho thấy huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương, huyết áp trung bình của 2 nhóm là khác biệt không có ý nghĩa thống kê tại tất cả các thời điểm, nhịp tim ở nhóm dùng ephedrine cao hơn nhóm dùng phenylephrine ở các thời điểm T4; 7; 10; 15; 20. Nghiên cứu này cho thấy ephedrine và phenylephrine có tác dụng điều trị tụt huyết áp sau gây tê tủy sống mổ thay khớp háng ở người cao tuổi là tương đương với nhau.

Gây tê tủy sống để mổ thay khớp háng ở người cao tuổi hiện nay là một phương pháp vô cảm đượcưa chuộng do có nhiều ưuđiểmnhư làm giảm nguy cơ mê sảng, làm giảm các biến cố hô hấp sau mổ.1 Tuy nhiên do thuốc tê ức chế hệ thần kinh giao cảm dẫn đến tụt huyết áp, tỉ lệ có thể lên tới 73% – 77,6%, có một số biện pháp để dự phòng và điều trị tụt huyết áp: truyền dịch trước và trong khi gây tê, giảm liều thuốc tê, giảm tốc độ khi tiêm thuốc tê, sử dụng thuốc vận mạch.2,3 Sử dụng các thuốc vận mạch là một biện pháp vừa hạn chế được lượng dịch truyền cũng như có thể sử dụng liều thuốc tê đủđể vô cảm mà không sợ tụt huyết áp quá nhiều. Hiện nay ephedrine và  phenylephrine  là  2  thuốc  thường đượcsử dụng trên lâm sàng do tác dụng nhanh, không quá mạnh và thời gian tác dụng ngắn, có thể dùng nhắc lại khi cần. Ephedrine từ lâu đãđược chứng minh là một thuốc tốt trong điều trị tụt huyết áp nhưng cũng gây mạch nhanh do tác dụng lên cả receptor α và β. Tuy nhiên ở người cao tuổi khi mạch tăng quá nhanh sẽ làm tăng nhu cầu oxy cơ tim có thể dẫn đến thiếu máu cơ tim.4 Phenylephrine là thuốc vận mạch kích thích lên receptor α1gây  co  mạch  ngoại  vi,  làm  tăng  huyết áp. Abbasivash Rahman (2016) nghiên cứu ở 92 bệnh nhân thay khớp háng dự phòng bằng phenylephrine  và  ephedrine  thấy  rằng  tỉ  lệ tụt huyết áp là rất thấp và không có sự khác biệt giữa 2 nhóm, nhưng phenylephrine lại có ưuđiểm là nâng huyết áp mà không gây mạch nhanh do chỉ tác dụng lên receptor α1.5Ephedrine từ lâu là một thuốc vận mạch đượcsử dụng nhiều và chứng minh là có hiệu quả.