ĐỊNH LƯỢNG ACID HOMOVANILLIC (HVA) VÀ ACID VANILLYLMANDELIC (VMA) TRONG NƯỚC TIỂU BẰNG SẮC KÝ KHÍ KHỐI PHỔ

Nghiên cứu này nhằm xây dựng và hiệu chuẩn quy trình kỹ thuật định lượng đồng thời acid homovanillic (HVA) và acid vanillylmandelic (VMA) niệu bằng sắc ký khí khối phổ. Phương pháp định lượng đồng thời HVA và VMA niệu bằng sắc ký khí khối phổ (GCMS) được xây dựng dựa trên phương pháp phân tích acid hữu cơ: tách chiết HVA và VMA trong nước tiểu, tạo dẫn xuất di – và tri (trimethylsilyl), phân tách và định lượng bằng phương pháp SIM trên GCMS. Giới hạn phát hiện của phương pháp là 0,9 ụmol/L cho HVA và VMA. Khoảng tuyến tính của HVA là 5,68 đến 192,9 ụmol/L, của VMA là 3,2 đến 221 ụmol/L. Sai số toàn bộ tính toán của phương pháp nhỏ hơn sai số cho phép. Qui trình kỹ thuật định lượng đồng thời VMA và HVA niệu bằng phương pháp GCMS xây dựng được là chính xác và xác thực, có thể sử dụng để phục vụ chẩn đoán và theo dõi điều trị u nguyên bào thần kinh.

Các khối u có nguồn gốc từ mào thần kinh như u nguyên bào thần kinh (UNBTK- Neuroblastoma) hay u tuỷ thượng thận (Pheochrocytomas) có đặc điểm là tăng bài tiết catecholamin. Do vậy, việc định lượng catecholamin (noradrenalin, adrenalin) và các sản phẩm chuyển hoá của chúng như acid homovanillic (HVA) và acid vanillylmandelic (VMA) đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi điều trị các bệnh nhân u nguyên bào thần knh, □ tuỷ thượng thận [1; 2].

Trên thế giới, phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (High Performance liquid choro- matography- HPLC) thường được sử dụng định lượng HVA và VMA trong nước tiểu.T ại Việt Nam, có rất ít phòng xét nghiệm định lượng VMA niệu và phương pháp sử dụng là đo quang sau khi đã tiến hành tinh sạch một phần VMA bằng sắc ký trao đổi ion. Phương pháp này rẻ tiền, đơn giản nhưng độ chính xác không cao vì nhiều yếu tố nhiễu. Trước khi định lượng VMA niệu bệnh nhân không được ăn một số thực phẩm như chuối, sô cô la. Hiện tại chưa có phòng xét nghiệm nào ở Việt Nam triển khai kỹ thuật định lượng HVA niệu. Việc định lượng đồng thời HVA và VMA niệu bằng phương pháp sắc ký khí khối phổ là một phương pháp nhạy và đặc hiệu, được nhiều tác giả trên thế giới phát triển và sử dụng trong sàng lọc và chẩn đoán u nguyên bào thần knh [1; 2]. Vic chuẩn hóa kỹ thuật nàũvà đưa vào ứng dụng trong điều kiện phòng xét nghiệm của nước ta nhằm cải thiện việc chẩn đoán và theo dõi u nguyên bào thần kinh là cần thiết. Vì vậy đề tài này được tiến hành với mục tiêu: xây dựng và hiệu chuẩn qui trình kỹ thuật định lượng đồng thời VMA và HVA niệu bằng phương pháp sắc ký khối phổ.