Độc tính cấp và ảnh hưởng của thuốc“Giáng chỉ tiêu khát linh” đến tình trạng chung và chức năng tạo máu trên động vật thực nghiệm

 

 

Trong các nghiên cứu dịch tễ lớn gần đây đã cho thấy mối tương quan chặt chẽ giữa tăng glucose máu và các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp (THA), rối loạn lipid máu (RLLPM) với các nguy cơ tiến triển của các biến chứng mạn tính ở bệnh nhân đái tháo đường (ĐTĐ). Vì vậy vấn đề cấp thiết đặt ra là điều trị RLLPM đồng thời kiểm soát chặt glucose máu ở những bện nhân ĐTĐ typ II mới được phát hiện có thể giảm được nguy cơ của các biến chứng.

 

Theo YHCT chứng RLLPM và chứng đàm thấp có nhiều điểm tương đồng, vậy nên có thể lấy phương pháp chữa đàm thấp là một trong các phương pháp điều chỉnh RLLPM. Bệnh ĐTĐ thuộc chứng tiêu khát của y học cổ truyền, phần nhiều do âm hư và thường đi kèm chứng đàm thấp. Vậy nên việc điều trị kết hợp chứng đàm ẩm và chứng tiêu khát bằng thuốc y học cổ truyền là một xu hướng có thể mang lại hiệu quả điều trị tốt. Các vị thuốc được nhân giống trồng trong nước, giá thành rẻ, ít độc tính và có thể dùng trong thời gian lâu dài. Thuốc “Giáng chỉ tiêu khát linh” được sản xuất dựa trên bài thuốc nghiệm phương “Giáng chỉ thang gia vị”. Bài  thuốc đã được sử dụng nhiều trên lâm sàng nhằm điều trị các hội chứng này.

 

Để có cơ sở khoa học cho việc ứng dụng trên lâm sàng, chúng tôi tiến hành nghiên cứu độc tính cấp và ảnh hưởng lên tình trạng chung, chức năng tạo máu của thuốc “Giáng chỉ tiêu khát linh”

 

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

 

1. Nguyên liệu và đối tượng

 

Nguyên liệu

 

Thuốc thử ở dạng cao lỏng đựng trong lọ trắng, dung tích 100ml, tương đương với 48 viên nang (tương đương 224 g dược liệu) do Công ty cổ phần dược phẩm dược liệu Hà Nội – Hòa Bình sản xuất. (Gồm: Đan sâm 24g, Hoàng tinh 24g, Hà thủ ô 24g, Trạch tả 24g, Sơn tra 20g, Ngưu tất 24g, NHân sâm 24g, Sinh hoàng kỳ 24g Thiên hoa phấn 24g, Hoàng liên 12g).

 

Các vị dược liệu được lựa chọn theo tiêu chuẩn dược điển Việt Nam IV. Liều dùng dự kiến cho người lớn là 12 viên/ngày (tương đương 25ml, tương đương 56g dược liệu).

 

Đối tượng

 

– Chuột nhắt trắng (Mus musculus) chủng Swiss cả hai giống khoẻ mạnh, trọng lượng 18 – 22g do viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cung cấp.

 

– Thỏ chủng Newzealand White, lông trắng, cả hai  giống  khoẻ  mạnh,  trọng  lượng  1,8  –  2,2kg Trung  tâm  chăn  nuôi,  viện  Kiểm  nghiệm  Trung ương cung cấp.

 

Súc vật được nuôi trong phòng thí nghiệm 3 – 5 ngày trước khi nghiên cứu và trong suốt thời gian nghiên cứu bằng thức ăn chuẩn dành riêng cho từng loại súc vật (do viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương và công ty liên doanh Guyomarc’h – VCN sản xuất), uống nước tự do.

 

Hoá chất nghiên cứu

 

Dung dịch xét nghiệm máu ABX Minidil LMG của hãng ABX – Diagnostics, định lượng trên máy Vet abcTM Animal Blood Counter.

 

Địa điểm nghiên cứu

 

– Bộ môn Dược lý – Trường Đại học Y Hà Nội.

 

2. Phương pháp

 

Nghiên  cứu  độc  tính  cấp  của  thuốc “Giáng chỉ tiêu khát linh”

 

Nghiên cứu độc tính cấp và xác định LD50  của thuốc  “Giáng  chỉ  tiêu  khát  linh” trên  chuột  nhắt trắng  theo  đường  uống  bằng  phương  pháp Litchfield – Wilcoxon [2, 5].

 

Trước khi tiến hành thí nghiệm, cho chuột nhịn ăn qua đêm. Chuột được chia thành các lô khác nhau, mỗi lô 10 con. Cho chuột uống thuốc “Giáng chỉ tiêu khát linh” với liều tăng dần trong cùng một khối lượng để xác định liều thấp nhất gây chết 100% chuột và liều cao nhất không gây chết chuột (chết 0%).

 

Theo dõi tình trạng chung của chuột, số lượng chuột chết, quá trình diễn biến bắt đầu có dấu hiệu nhiễm độc (nôn, co giật, kích động, ỉa chảy, ức chế hô hấp…) trong vòng 72 giờ sau khi uống thuốc. Tất cả chuột chết được mổ để đánh giá tổn thương đại thể. Tiếp tục theo dõi tình trạng của chuột đến hết ngày thứ 7 sau khi uống thuốc.

 

Nghiên   cứu   ảnh  hưởng   của   thuốc “Giáng chỉ tiêu khát linh” trên tình trạng chung và chức năng tạo máu

 

Thỏ được chia làm 3 lô, mỗi lô 10 con, mỗi con nhốt riêng một chuồng.

 

Lô chứng: uống nước cất thể tích tương ứng với liều điều trị của thuốc.

 

Lô trị 1: uống thuốc “Giáng chỉ tiêu khát linh” liều 1,5ml (tương đương 3,36g dược liệu)/kg/ngày. (tương đương với liều dùng cho người tính theo hệ số 3).

 

Lô trị 2: uống   thuốc “Giáng chỉ tiêu khát linh” liều 7,5ml (tương đương 16,8g dược liệu)/kg/ngày. (gấp 5 lần điều trị ở lô 1).

 

Thỏ được uống thuốc thử hoặc nước cất với thể tích tương đương 3ml/kg/ngày mỗi ngày một lần vào buổi sáng, liên tục trong 4 tuần liền. Sau 4 tuần, ngừng cho thỏ uống thuốc và tiếp tục nuôi trong 2 tuần để theo dõi, đánh giá sự phục hồi. Theo dõi tình trạng chung, cân nặng và các chỉ số đánh giá chức năng tạo máu (số lượng hồng cầu, hàm lượng huyết sắc tố, hematocrit, số lượng bạch cầu, công thức bạch cầu, số lượng tiểu cầu) ở các thời điểm trước uống thuốc, sau 2 tuần, sau 4 tuần uống thuốc và sau ngừng thuốc 2 tuần [2, 5].