Động mạch khoeo bị bẫy, bệnh lý hiếm gặp chẩn đoán và xử trí

Động mạch khoeo bị bẫy (Popliteal Artery Entrapment Syndrome- PAES; Artère Poplitée Piégée)  là  hội  chứng  trong  t ó    ộng  mạch (ĐM) khoeo bị chèn ép từ bên ngoài bởi sự biến sổi bất thường của một trong các thành phần mạch máu, cơ, gân, dây chằng thậm chí xương-sụn trong   oạn từ cung cơ khép ở ầu dưới xương đùi tới cung cơ dép ở dưới gối [7]. Đây là bệnh hiếm gặp, tỷ lệ mắc bệnh thực sự hầu như không biết. Khoảng 3,8% thăm dò trên mổ tử thi thấy có bất thường các yếu tố giải phẫu vùng gối có thể liên quan tới PAES. Tỷ lệ 0,165% binh lính Hy Lạp có biểu hiện lâm sàng của PAES [2]. Chẩn   oán dễ bị bỏ sót nếu không nghĩ tới nó. Các báo cáo về PAES trên y văn chỉ mang tính chất nhỏ lẻ. Tại Việt Nam chưa thấy báo cáo về bệnh lý này.  Chúng  tôi  thông  báo  một  trường hợp ộng mạch khoeo bị bẫy   ã phẫu thuật tại bệnh viện Hữu nghị Việt Đức 5-2011 nhằm góp phần vào y văn trong nước và thế giới về bệnh lý này.
II.    BỆNH ÁN
Bệnh nhân LD.Hưng 23 tuổi, nam giới,   ịa chỉ Bình xuyên-Hải Dương, Mã Hồ sơ 11788, sinh viên, vào viện ngày 27/04/2011 vì lý do au hai chân khi vận  ộng. Bệnh sử: từ 2 năm bệnh nhân thấy xuất hiện dấu hiệu  au  ở bắp chân khi ôi lại. Ban   ầu dấu hiệu xuất hiện ở chân phải, sau   ó gần 1 năm xuất hiện ở bên trái nhưng không đều nhau. Các dấu hiệu nau cơ bắp chân khi i   lại, tê bì một phần ngoài cẳng chân, ban   ầu không rõ ràng nên bệnh nhân không chú ý. Bệnh nhân chỉ   ược khám sức khỏe áịnh kỳ tại y tế trường và không có chẩn   oán   ược ghi nhận. Chỉ tới khi trước vào viện 3 tháng bệnh nhân thấy không ná bóng i ược nữa, thậm chí   au chân phải cả khi nghỉ, bệnh nhân mới vào viện. Không có tiền sử hút thuốc lá, thuốc lào hay ma túy.
Khám  lúc  vào:  Huyết  áp  120/60mmHg, tim đều 84 lần/phút. Dấu hiệu thiếu máu mạn tính giai   oạn III chân phải, chân trái không xác áịnh i ược. Không có hiện tượng teo cơ hai chân. Mạch i ùi hai bên rõ. Mạch khoeo phải yếu hơn bên trái nhưng vẫn bắt bược. Mạch chày trước chày sau hai bên bắt được và không thấy thay đổi theo tư thế duỗi bàn chân. Mạch quay và mạch cảnh hai bên bình thường.  Các  xét  nghiệm  mỡ  máu,    ường máu, chức năng gan thận, máu lắng, công thức bạch cầu, CRP, siêu âm tim bình thường.
Bệnh nhân nam 23 tuổi vào viện vì thiếu máu chi dưới mạn tính hai bên được chẩn đoán hội chứng động mạch khoeo bị bẫy và phẫu thuật thành công tại bệnh viện Việt Đức 5 – 2011: thương tổn là bất thường giải phẫu cơ bụng chân, xử trí cắt mạch ghép đoạn tĩnh mạch hiển cho động mạch khoeo phải, cắt cơ bụng chân giải phóng động mạch khoeo trái, kết quả sau mổ tốt. Từ đó chúng tôi đưa ra các nhận xét về chẩn đoán và xử trí của PAES, qua trường hợp lần đầu tiên được thông báo tại Việt Nam, góp phần vào y văn trong nước và thế giới.