Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm trong chẩn Đoán, điều trị ngoại khoa một số bệnh tuyến giáp

Bênh tuyến giáp rất đa dạng, đại đa số thường có một triệu chứng chung là tuyến giáp to một phần hay toàn bộ kèm theo có hay không có biến đổi chức năng của tuyến giáp (cường hoặc suy chức năng tuyến giáp) [29].

Trong thực tế thăm khám lâm sàng, việc xác định được một tuyến giáp to ra về kích thước không khó. Nhưng việc xác định được bệnh lý thực sự của tuyến giáp lại là vấn đề rất khó khăn vì về nguyên tắc, chẩn đoán xác định các bệnh lý này phải dựa vào kết quả của chẩn đoán mô bệnh học [41]. Mỗi bệnh tuyến giáp đều có những chỉ định điều trị nội khoa hay ngoại khoa riêng, do đó việc chẩn đoán xác định được bệnh đóng vai trò tiên quyết trong việc xác định chỉ định điều trị một cách hợp lý.

Nhóm bệnh có tuyến giáp to và không có nhiễm độc giáp bao gồm nhiều bệnh như bướu giáp đơn thuần, u tuyến tuyến giáp, ung thư tuyến giáp, viêm tuyến giáp, u nang tuyến giáp… Các xét nghiệm định lượng các hormon tuyến giáp (định lượng T3, T4, FT3, FT4, TSH.. .máu), chuyển hoá cơ sở, điện tim, độ tập trung I131 tại tuyến giáp. đều trong giới hạn bình thường.

Nhóm bệnh lý nói trên là các bệnh lý rất hay gặp trong thực tế điều trị hiện nay ở nước ta cũng như trên thế giới. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (1994) thì toàn thế giới có khoảng 655 triệu người bị bệnh bướu giáp, chiếm khoảng 12% tổng dân số thế giới. Bệnh phân bố rải rác khắp châu Á, châu Phi, châu Mỹ và cả châu Âu. Vùng có tỷ lệ bệnh cao nhất là Đông Địa trung hải (22,9%) [5], [23], [29].

Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế thì có khoảng 3 triệu người bị mắc bệnh bướu giáp đơn thuần. Các bệnh lý khác như u tuyến tuyến giáp, ung thư tuyến giáp và đặc biệt là các bênh viêm tuyến giáp… cũng đang ngày càng thường gặp nhiều hơn trong thực tế thăm khám, chẩn đoán và điều trị.

Những nghiên cứu về các biến đổi bất thường của tế bào nhằm phát hiện sớm ung thư đã được công nhận và thực hiện từ lâu [17], [36], [38]. Trong đó có vai trò của phương pháp nghiên cứu các tế bào bong hoặc các tế bào qua sinh thiết hút kim nhỏ (Fine Needle Aspiration).

Nhiều nghiên cứu đã khẳng định được vai trò của phương pháp sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán các bệnh lý khác nhau trong cơ thể nói chung và các bệnh tuyến giáp nói riêng [18], [61], [82], [84], [85], [121], [125], [158].

Từ những năm 1950 trở lại đây, ngày càng có nhiều tác giả công bố những công trình nghiên cứu về giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ. Các tác giả đều cho rằng đây là phương pháp chẩn đoán đơn giản, vô hại, ít tổn thương, ít tốn kém và cho kết quả chẩn đoán nhanh chóng [46]. Các tác giả cũng đã tìm hiểu nhiều biện pháp khác nhau để nâng cao hiệu quả của sinh thiết hút kim nhỏ.

Để góp phần nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị một số bệnh tuyến giáp, đề tài tiến hành nhằm các mục tiêu:

1. Tìm hiểu đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của một số bệnh tuyến giáp không nhiễm độc.

2. Đánh giá giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn của siêu âm trong chẩn đoán một số bệnh tuyến giáp không nhiễm độc.

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Những chữ viết tắt trong luận án Danh mục các bảng Danh mục các biểu đổ Danh mục các sơ đổ Danh mục các hình và ảnh

ĐẶT VAN ĐỂ 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN 3

1.1. Đặc điểm các bệnh tuyến giáp 3

1.1.1. Đặc điểm giải phẫu và sinh lý tuyến giáp 3

1.1.2. Phân loại các bênh tuyến giáp 8

1.1.3. Một số bênh tuyến giáp không nhiễm độc 9

1.2. đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng một số bệnh tuyến giáp 13 không nhiễm độc

1.2.1. Đặc điểm lâm sàng một số bênh tuyến giáp không nhiễm độc 13

1.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng một số bênh tuyến giáp không nhiễm 17

độc

1.3. Sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán các bệnh tuyến giáp 27

1.3.1. Lịch sử và triển vọng của phương pháp 27

1.3.2. Sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán các bênh tuyến giáp 31

1.3.3. Các biên pháp nâng cao hiệu quả sinh thiết hút kim nhỏ 35

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 39

2.1. Đối tượng nghiên cứu 39

2.2. Phương pháp nghiên cứu 40

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 40

2.2.2. Phương pháp thu thập số liêu 40

2.2.3. Quy trình sinh thiết hút kim nhỏ 41

2.2.4. Phương pháp xác định các chỉ tiêu lâm sàng và cận lâm sàng 45

2.2.5. Phương pháp điều trị ngoại khoa 50

2.2.6. Xử lý số liêu 51

2.2.7. Đạo đức trong nghiên cứu 53

2.2.8. Mô hình nghiên cứu 53

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 55

3.1. Đặc điểm nhóm bệnh nhân nghiên cứu 55

3.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng các bệnh tuyến giáp 60 không nhiễm độc

3.2.1. Đặc điểm lâm sàng 60

3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng 64

3.3. Đặc điểm phẫu thuật các bệnh tuyến giáp không nhiễm độc 72

3.4. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm 74 trong chẩn đoán các bệnh tuyến giáp không nhiễm độc

3.4.1. Mức đô phù hợp giữa tế bào học và mô bênh học trong chẩn 74 đoán các bênh tuyến giáp không nhiễm đôc

3.4.2. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán bênh bướu 75 giáp đơn thuần

3.4.3. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán bênh viêm 79 tuyến giáp

3.4.4. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán bênh u 80 nang tuyến giáp

3.4.5. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán bênh u 84 tuyến tuyến giáp

3.4.6. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ trong chẩn đoán bênh ung 88 thư tuyến giáp

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 89

4.1. đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng các bệnh tuyến giáp 89

không nhiễm độc

4.1.1. Tỷ lê các bênh tuyến giáp không nhiễm đôc 89

4.1.2. Đặc điểm lâm sàng môt số bênh tuyến giáp không nhiễm đôc 92

4.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng một số bênh tuyến giáp không nhiễm 95 độc

4.2. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm 101 trong chẩn đoán một số bệnh tuyến giáp không nhiễm độc

4.3.1. Vai trò của siêu âm trong xác định vị trí sinh thiết hút kim 101 nhỏ

4.3.2. Giá trị của sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm 102 trong chẩn đoán một số bênh tuyến giáp

4.3. Quy trình sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm 111

4.3.1. Chỉ định và chống chỉ định 112

4.3.2. Quy trình sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm 113

4.3.3. Biến chứng của sinh thiết hút kim nhỏ 115

4.4. Vai trò của sinh thiết hút kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm 116

trong định hướng điều trị một số bệnh tuyến giáp

KÊT LUẬN 119

KIÊN NGHỊ 121

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CUA TÁC GIẢ 122

TÀI LIỆU THAM KHẢO 123

PHAN PHỤ LỤC 138