Giá trị của xét nghiệm dịch khớp trong chẩn đoán lao khớp ngoại vi

Nghiên cứu vai trò của các xét nghiệm dịch khớp trong chẩn đoán lao khớp ngoại vi. Kết quả cho thấy 38 bệnh nhân lao khớp ngoại vi có tuổi trung bình 41,5 ± 12,7, thời gian mắc bệnh 7,2 ± 3,8 tháng, trong đó có 47,3% bệnh nhân lao khớp gối và 26,3% bệnh nhân lao khớp cổ chân. Các xét nghiệm dịch khớp xác định chẩn đoán lao dương tính ở 100% xét nghiệm mô bệnh học, 15,8% xét nghiệm tế bào học, 24% xét nghiệm nhuộm Ziehl-Neelsen và 76,3% xét nghiệm PCR lao. 100% xét nghiệm nuôi cấy định danh vi khuẩn âm tính ở bệnh phẩm dịch khớp trong chẩn đoán lao. Từ đó ta có thể kết luận, các xét nghiệm dịch khớp (PCR lao, tế bào học, mô bênh học, nhuộm Ziehl-Neelsen) đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán xác định và chẩn đoán sớm bệnh lao khớp ngoại vi, xét nghiệm nuôi cấy định danh vi khuẩn rất ít hiệu quả trong chẩn đoán lao khớp ngoại vi.

Lao hệ thống vận động bao gồm lao cột sống và lao khớp ngoại vi là thể bệnh lao ngoài phổi và là một bệnh xương khớp vẫn thường gặp trên thực hành lâm sàng. Theo
Nguyễn Văn Thành [2] lao xương, lao cột sống chiếm 20% các bệnh lao ngoài khớp, và lao khớp ngoại vi chỉ chiếm khoảng 15%. Tuy nhiên trên lâm sàng lao khớp ngoại vi lại là nhóm bệnh lao khó chẩn đoán và dễ bỏ qua, dễ chẩn đoán nhầm và thường chẩn đoán
muôn làm ảnh hưởng nhiều đến chức năng vận động khớp cũng như chất lượng sống của người bệnh. Lao hệ thống vận động nói chung và đặc biệt lao khớp ngoại vi nói riêng thường có các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng không đặc hiệu nên hay được chẩn đoán là tình trạng viêm màng hoạt dịch khớp do các nguyên nhân khác nhau (thoái hóa khớp, gút, viêm khớp phản ứng…) trong một thời gian dài [1, 5, 6]. Để góp phần chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời cho người bệnh bên cạnh phải khám lâm sàng toàn diện, khai thác tiền sử về bệnh lao và tiếp xúc với nguồn lây nhiễm lao cần phải kết hợp với các xét nghiệm xác định như chẩn đoán hình ảnh, tế bào học, vi sinh, các xét nghiệm về dịch khớp. Theo Raymond MW [9] các xét nghiệm dịch khớp đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán xác định, chẩn đoán sớm và chẩn đoán phân biệt đối với tình trạng viêm màng hoạt dịch nói chung và đặc biệt trong lao khớp ngoại vi. Vì vậy, đề tài này được tiến hành nhằm mục tiêu đánh giá tìm hiểu vai trò các xét nghiệm dịch khớp trong chẩn đoán lao khớp ngoại vị của các bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị tại khoa Khớp, Bạch Mai.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Đối tượng
Nhóm nghiên cứu gồm 38 bệnh nhân lao khớp ngoại vị được chẩn đoán và điểu trị tại khoa Cơ xương khớp, bệnh viện Bạch mai trong 3 năm (5/2008 – 5/2011).
2.    Phương pháp: mô tả cắt ngang hồi cứu và tiến cứu.
–    Nghiên cứu hồi cứu 8 bệnh án năm 2008. Nghiên cứu tiến cứu 30
bệnh nhân trong năm 2009-2011.
–    Các bệnh nhân được khai thác tiền sử bệnh, tiền sử gia đình, ti ền sử tiếp xúc với nguồn bệnh lao. Khám lâm sàng toàn diện.
–    Các xét nghiệm cơ bản về huyết học, sinh hoá, chẩn đoán hình ảnh (chụp X quang chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ, siêu âm khớp).
–    Các xét nghiệm dịch khớp:
+ Chọc hút dịch khớp, hoặc chọc hút dịch khớp dưới hướng dẫn của siêu âm các khớp tổn thương tại phòng thủ thuật, khoa Khớp, bệnh viện Bạch Mai.
+ Xét nghiệm tế bào dịch khớp (tiêu bản dịch khớp), mô bệnh học: tiến hành tại Trung tâm Giải phẫu bệnh, bệnh viện Bạch Mai.
+ Xét nghiệm vi sinh học tiến hành tại khoa Vi sinh, bệnh viện Bạch Mai.
*    Nhộm soi tươi bệnh phẩm dịch khớp tìm trực khuẩn kháng cồn, kháng toan (nhuộm Ziehl-Neelsen).
*    Nuôi cấy bệnh phẩm dịch khớp định danh vi khuẩn.
*    Xét nghiệm PCR lao dịch khớp.
–    Tiêu chuẩn chẩn đoán lao dựa theo “Hướng dẫn chẩn đoán điều trị và dự phòng bệnh lao”. Bộ Y tế [3].