Giải thưởng Nobel sinh lý, y học năm 2006

Quá trình bieu hiện gen co y nghĩa quan trong trong cơ the’ sống. BỌ gen chung tá co khoáng 30.000 gen, đá sô’ gen co trong chromosom cua nhán te’ báo vá chung bie’u hiên qua sự rông hơp protein ơ báo tựơng. Dong thong tin đựơc chuye’n tự DNA, chất di truyến đá đựơc nhán ra tự nám 1954. Chuỗi xoắn kép DNA được phuc hoi nam 1953 bởi Francis Crick, Jimes Watson vắ Maurice Wilkin (giải Nobel 1962). DNA trong nhán tế báo chỉ huy sự to’ng hơp protein ơ báo tựơng báng sự phiến má (transcription) tự DNA sang RNA thong tin (mRNA) roi đựơc phiến dịch (translation) tự mRNA sang protein. Nam 1961 Francois Jacob va Jacque Monod trình bay một cách tưởng tượng mo hình kiểm tra gen, va được nhận giai Nobel nam 1965 cung với Andre Lwoff. Theo mo hình náy một gen phien má sang RNA đác biết, RNA thong tin (mRNA), no chỉ ton tái thơi gian ngán, RNA ribosom khong trực tiếp to’ng hơp protein. Sau đo. Marshall Nirenberg va Gobind Khorana đa tìm ra nguyên ly mã di truyền va đa quy định tư ma ( ma ba; ba nucleotide) cho 20 acid amin (nhân giai Nobel Y hoc nam 1968 cung với Robet Holley) Francis Crick đá báo trựơc ráng mot phán tự RNA co the hoat đong nhự mot thiết bị tiếp hơp giựá mARN vá acid amin, đo lá RNA ván chuye’n (tRNA), đá đựơc nhán ra ngay sau đo nhự mot thiết bị tiếp hơp.

Nhieu nam sau, nam 1977, Phillip Sharp va Richar Robets tìm ra tạt tụ” sắp xếp cua mRNA được xay dựng gian đoạn tren bo gen (Khai niệm phan chia gen, giai Nobel 1993). Điều náy cho tháy ráng phán tự RNA dái (pre-mRNA, RNAtrong nhán khong thuán nhát) đựơc cát ngán thánh RNA trựơng thánh . Vì the’ Sharp vá Roberts đe nghị ráng trát tự sáp xếp mRNA, các exon, co the’ đá đựơc cát ra tự sự phien má đáu tien vá đựơc ghep noi lái, trong khi các đoan ơ giựá, intron, đá suy thoái. Đieu náy ngay láp tực đựơc nhán thực ráng sự sáp xep khong lien tuc cua mRNA tren DNA co lien quan mát thiết vơi sự tiến hoá. Them váo đo, quá trình ghep no’i RNA co the’ sán sinhcác RNA khác nhau, vá hơn mot protein co the’ xuat phát tự bán sao đáu tiến do sự ghếp nối xen ke.

Các tien đề trước khi kham pha ra sự can thiệp RNA

Viẹc khám phá ra RNA co the hoat đọng như mọt chất xuc tac đa cho một triển vong mới ve vai tro RNA (giai Nobel ve hoa hoc cua Sidney Altman va Thomas Cech nặm 1989). Điểu nay đặ sớm bộc lo ang RNA co kha nặng xuc tac sư phien mắ chính no va sư tong hợp cac phắn tư RNA khac. (Khai niệm Ribozym). Sự khám phá ve RNA xuc tac khong chỉ co y nghĩa lien quan đến sự tien hoá má RNA co the’ co vai tro hoat đong trong bie’u lo gen nhieu hơn nhựng nhán thực trựơc đáy:

Vai tro cua RNA

–   RNA ribosom xuc tác sự tao thánh lien kết peptid trong quá trình phiến dịch.

–   Nhiếu phán tự RNA nho (smallRNA) lám nhiem vu lien kết vơi protein trong phực hơp ribo- nucleoprotein (RNP). co nhựng phán tự RNA khong chựá má ánh hựơng tơi sự phiến má nhự