Giới thiệu phương pháp kẹp bình đường tăng insulin máu để đánh giá tình trạng kháng insulin

Kháng insulin là tình trạng thường gặp ở các bệnh nhân đái tháo đường, hội chứng chuyển hóa, tăng huyết áp… Việc đánh giá chính xác tình trạng kháng insulin của bệnh nhân sẽ giúp bác sỹ có chiến lược can thiệp hiệu quả. Trên thực tế chúng ta thường dùng các phương pháp gián tiếp để chẩn đoán kháng insulin vì các phương pháp này tiện lợi, dễ thực hiện. Tuy nhiên mỗi phương pháp gián tiếp chỉ có giá trị cao đối với từng đối tượng bệnh nhân khác nhau [2][6], do đó việc so sánh giá trị của một phương pháp gián tiếp với nghiệm pháp chuẩn vàng là điều cần thiết. Nghiệm pháp kẹp bình đường tăng insulin máu là phương pháp chính xác nhất hay “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán kháng insulin. Kỹ thuật chuẩn do A. DeFronzo và cộng sự công bố năm 1979 [1]. Nguyên lý là nồng độ glucose được kẹp chặt hay cố định ở một mức nhất định, đồng thời nâng nồng độ insulin máu lên cao nhằm ức chế tiết insulin nội sinh, mức độ chuyển hóa glucose của cơ thể sẽ phản ảnh độ nhạy/kháng insulin. Kỹ thuật “kẹp glucose tăng insulin máu” được thực hiện như sau:
1.    Chuẩn bị bệnh nhân
Bệnh nhân được làm nghiệm pháp vào 8 giờ sáng, nhịn ăn và uống các loại thuốc ít nhất 10 tiếng. Ký cam kết đồng ý tham gia nghiên cứu. Nghỉ ngơi 30 phút trước khi bắt đầu. Các bệnh nhân đều được khám tổng thể từ trước, đảm bảo kiểm soát huyết áp ổn định trước đó, không có cơn tăng huyết áp, không suy gan, thận, tim.
Đặt 1 catheter tĩnh mạch khuỷu tay để làm đường truyền Glucose 20% và Insulin. Glucose 20% được truyền bằng máy truyền dịch. Insulin (Actrapid, Novo Nordisk, Đan Mạch) được pha bơm tiêm điện vừa đủ 50 ml với dung dịch Natriclorua 0,9% và 2 ml máu tĩnh mạch của bệnh nhân (để tránh hấp thu insulin vào thành dây truyền).
Một catheter khác được đặt vào tĩnh mạch ngoại vi của tay đối diện làm đường lấy máu xét nghiệm. Tay này được đặt trong một băng cuốn ấm khoảng 600C, nhằm động mạch hóa máu tĩnh mạch (nếu làm vào mùa đông lạnh).
2.    Kỹ thuật kẹp
2.1.    Truyền insulin
Sau khi ổn định bệnh nhân khoảng 30 phút, insulin được truyền liều nạp trong 10 phút đầu (tốc độ truyền được tính chung theo mức trong bảng 1) nhằm nâng cao đột ngột nồng độ insulin máu lên ngưỡng khoảng 80- 100 ụ,U/ml, sau đó duy trì ngưỡng này bằng cách truyền insulin liên tục bằng bơm tiêm điện với tốc độ 40mU/m2 diện tích da/phút trong 110 phút tiếp theo. Theo lý thuyết, mức insulin trong máu cao như vậy sẽ lập tức gây phản ứng hạ thấp đường máu, do đó để duy trì đường máu tại một ngưỡng nhất định chúng ta phải truyền glucose. Glucose máu được thử mỗi 5 phút một lần tại giường bằng máy Onetouch Sure Step của Johnson & Johnson. Tốc độ truyền Glucose 20% được điều chỉnh mỗi 5 phút một lần nhằm duy trì nồng độ glucose máu ổn định ở ngưỡng khoảng 5 mmol/l.