Luận án Góp phần đánh giá tình trạng huyết động và chức năng thất trái trong thông liên thất đơn thuần ở trẻ em bằng phương pháp siêu âm – doppler tim.Thông liên thất (TLT) là dị tật bẩm sinh của tim do khuyết một hay nhiều nơi trên vách liên thất làm hai tâm thất thông với nhau. Đây là loại dị tật bẩm sinh thường gặp nhất, chiếm khoảng 22,5-39,5% các bất thường bẩm sinh ở tim [40,51,61,69,80] và chiếm khoảng 1,5 -7,1%0 trẻ mới được sinh [61,75,93].
Thông liên thất có thể là đơn thuần hay phối hợp thêm với một số dị tật khác của tim. Trên thực tế, thông liên thất đơn thuần là hay gặp nhất [13,79].
Nguy cơ quan trọng của thông liên thất là nếu không được phát hiên và điều trị kịp thời, bênh nhân có thể bị các biến chứng nặng nề, thậm chí có thể tử vong do viêm phế quản phổi, tăng áp động mạch phổi, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, suy tim, hội chứng Eisenmenger … Nhiều trẻ em bị TLT được phát hiên muộn, do đó việc can thiệp phẫu thuật gặp nhiều rủi ro hoặc là không thể phẫu thuật được vì đã có hiện tượng tăng sức cản mạch máu phổi. Vì vậy, việc chẩn đoán xác định bệnh thông liên thất cũng như đánh giá được thời điểm “lý tưởng” cho việc can thiệp phẫu thuật là điều rất cần thiết [88].
Các phương pháp khám lâm sàng, chụp Xquang, điện tâm đổ chỉ có giá trị gợi ý cho chẩn đoán. Phương pháp được coi là chuẩn mực nhất, khách quan nhất, để chẩn đoán xác định cũng như thăm dò những thay đổi huyết động trong thông liên thất là thông tim và chụp buổng tim. Nhưng đây lại là một thăm dò chảy máu, gây đau đớn cho bệnh nhân đổng thời có thể gây ra những biến chứng phức tạp và không phải nơi nào cũng có thể thực hiện được.
Siêu âm Doppler tim là một phương pháp thăm dò ngày càng chứng tỏ tính ưu việt nổi trội của nó nhờ có sự phối hợp đổng bộ siêu âm TM, siêu âm 2D, Doppler xung, Doppler liên tục, và đặc biệt là Doppler màu. Nó không những cho phép chẩn đoán khá chính xác vị trí, kích thước lỗ thông liên thấy mà còn lượng hoá khá đầy đủ những thay đổi về huyết đông trong thông liên thất [66], đổng thời khắc phục được những hạn chế của các phương pháp thăm dò chảy máu như thông tim. Hơn thế nữa, có thể sử dụng phương pháp này nhiều lần trên cùng môt bênh nhân kể cả trên bênh nhân nặng nên rất hữu ích trong việc theo dõi, đánh giá những thay đổi huyết đông để lựa chọn thời điểm “lí tưởng” cho việc can thiệp phẫu thuật cũng như cho phép theo dõi diễn biến tự nhiên của bệnh mà không cần sử dụng các phương pháp xâm nhập [60]. Trong môt số trường hợp thông liên thất đặc biệt, có thể vẫn cần phải thông tim để đánh giá chính xác hơn các thương tổn. Dùng phương pháp Siêu âm -Doppler tim để đánh giá những thay đổi huyết đông và hậu quả của nó trên bệnh nhân bị thông liên thất đơn thuần là cơ sở chủ yếu để đưa ra chỉ định điều trị hợp lý nhất. Trên thực tế, người thầy thuốc thường quan tâm nhất đến hai thông số chính: Áp lực đông mạch phổi và chức năng thất trái.
Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “ Góp phần đánh giá tình trạng huyết động và chức năng thất trái trong thông liên thất đơn thuần ở trẻ em bằng phương pháp Siêu âm – Doppler tim ”
với 3 mục tiêu cụ thể sau đây:
1. Xác định tỷ lệ thường gặp về vị trí, kích thước trung bình của lỗ thông liên thất.
2. Đánh giá tình trạng huyết đông: Tình trạng shunt qua lỗ thông liên thất, áp lực đông mạch phổi cũng như lưu lượng đông mạch phổi và lưu lượng đông mạch chủ.
3. Đánh giá chức năng thất trái, sự biến đổi các cấu trúc của tim trong thông liên thất đơn thuần.
Mực Lực
Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng, các biểu đổ, các hình
ĐẶT VẤN ĐỀ 01
Chương 1: TổNG QUAN 03
1.1. Lịch sử nghiên cứu 03
1.2. Những đặc điểm chung của bênh tim bẩm sinh 04
1.2.1. Tính phổ biến 04
1.2.2. Nguyên nhân 04
1.2.3. Thời gian có khả năng phát sinh bất thường bẩm sinh ở tim 06
1.2.4. Chẩn đoán bệnh thông liên thất đơn thuần 06
1.2.5. Diễn biến và biến chứng 10
1.2.6. Điều trị 11
1.3. Giải phẫu bênh trong thông liên thất đơn thuần 12
1.3.1. Bất sản toàn bộ vách liên thất 12
1.3.2. Bất sản từng phần các thành phần tạo ra vách liên thất 13
1.4. Rối loạn huyết đông và chức năng tim trong thông liên thất 17
đơn thuần
1.4.1. Huyết động học trong thông liên thất đơn thuần 17
1.4.2. Rối loạn huyết động và chức năng tim trong thông liên thất 18
đơn thuần
1.5. Các phương pháp đánh giá huyết đông và chức năng tim trong 23
thông liên thất đơn thuần
1.5.1. Thông tim – chụp mạch 23
1.5.2. Chẩn đoán bệnh thông liên thất bằng Siêu âm – Doppler tim 24
Chương 2: Đối TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 34
2.1. Đối tượng nghiên cứu 34
2.2. Phương pháp nghiên cứu 35
2.2.1. Chọn lựa đối tượng nghiên cứu 35
2.2.2. Phương pháp tiến hành 35
2.2.3. Xử lý thống kê các số liệu nghiên cứu 44
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 46
3.1. Đặc điểm của các nhóm đối tượng nghiên cứu 46
3.2. Các kết quả thăm dò về huyết đông trên Siêu âm -Doppler tim 51
3.3. Môt số mối tương quan giữa các thông số Siêu âm – Doppler 54
tim với áp lực tâm thu đông mạch phổi và với tỷ lê Qp/Qs
3.4. Kết quả thăm dò chức năng tâm trương thất trái 58
3.4.1. Sự thay đổi chức năng tâm trương thất trái 58
3.4.2. Mối tương quan giữa một số thông số siêu âm với các thông 61
số dòng chảy qua van hai lá
3.5. Kết quả thăm dò siêu âm về kích thước các buồng tim và chức 63
năng tâm thu thất trái
3.6. Kết quả nghiên cứu về tình trạng huyết đông và chức năng 67
thất trái trước và sau phẫu thuật vá lỗ thông liên thất
3.6.1. Kết quả một số thông số Siêu âm – Doppler tim về sự thay 70
đổi áp lực động mạch phổi, lưu lượng tim trước và sau phẫu thuật
vá lỗ thông liên thất
3.6.2. Kết quả một số thông số Siêu âm – Doppler tim về sự thay 71
đổi chức năng tâm trương thất trái trước và sau phẫu thuật vá lỗ thông liên thất
3.6.3. Kết quả một số thông số Siêu âm – Doppler tim về chức 73 năng tâm thu thất trái trước và sau phẫu thuật vá lỗ thông liên thất
Chương 4: BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm của nhóm đối tượng nghiên cứu
4.1.1. Vị trí lỗ thông liên thất
4.1.2. Kích thước lỗ thông liên thất
4.1.3. Đặc điểm lâm sàng
4.2. Những thay đổi về huyết đông ở các bênh nhân thông liên thất đơn thuần
4.2.1. Sự thay đổi áp lực động mạch phổi
4.2.2. Sự thay đổi lưu lượng shunt và chiều của dòng shunt
4.3. Những thay đổi về chức năng thất trái ở bênh nhân thông liên thất đơn thuần
4.3.1. Sự thay đổi chức năng tâm trương thất trái trên Siêu âm-Doppler tim
4.3.2. Kết quả về sự thay đổi kích thước các buồng tim và chức năng tâm thu thất trái ở các bệnh nhân thông liên thất đơn thuần
4.4. Môt số mối tương quan giữa các thông số Siêu âm – Doppler 93 tim với các thông số huyết đông và chức năng tim
4.4.1. Một số mối tương quan giữa các thông số Siêu âm – 93
Doppler tim với áp lực tâm thu động mạch phổi
.4.2. Các mối tương quan của một số thông số Siêu âm – Doppler tim với tỷ lệ Qp/Qs
4.4.3. Các mối tương quan của một số thông số Siêu âm – Doppler tim với dòng chảy qua van hai lá
4.5. Sự thay đổi tình trạng huyết đông và chức năng thất trái trước và sau phẫu thuật vá lỗ thông liên thất
4.5.1. Đặc điểm của nhóm bệnh nhân thông liên thất được phẫu thuật
4.5.2. Sự thay đổi tình trạng huyết động và chức năng tim trước và sau phẫu thuật
4.5.3. Một số bệnh án và hình ảnh minh hoạ KẾT LUẬN
KIẾN NGHỊ
DANH Mực CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ TÀI LIÊU THAM KHẢO
MẪU BÊNH ÁN VÀ MẪU SIÊU ÂM-DOPPLER TIM DANH SÁCH BÊNH NHÂN TRONG NGHIÊN CỨU