Hội chứng buồng trứng đa nang các khía cạnh chuyển hoá

Ngày nay hội chứng buồng trứng đa nang (HCBTĐN) (Polycystic ovarian syndrome/PCOS) không còn là bệnh lý đơn thuần tại buồng trứng mà được xem là một hội chứng chuyển hoá. Trung tâm của quá trình sinh lý bệnh là các rối loạn chế tiết gonadotropin và chuyển hoá insulin/insulin-like growth factor Ỉ (ỈGFỈ). Các triệu chứng chính của bệnh lý này bao gồm rối loạn kinh nguyệt, cường androgen máu, béo phì và tăng đề kháng insulin ngoại vi cùng với cường insulin máu. Đối với bệnh nhân cố triệu chứng chủ yếu ở ngoài da cố thể sử dụng các biện pháp điều trị tại chỗ, ngược lại bệnh nhân với bệnh lý chuyển hoá cần được điều trị toàn thân. Trong số các chất được sử dụng để điều trị các bệnh lý chuyển hoá trong thời gian gần đây thì Metformin cố vai trò đặc biệt hơn cả. Metformin là thuốc uống chống đái tháo đường thuộc nhốm biguanid, cố tác dụng lên chuyển hoá insulin và ỈGFỈ. Ở phụ nữ cố HCBTĐN thường bị béo phì, Metformin làm giảm cân nặng, điều hoà vòng kinh và làm tăng đáng kể tỷ lệ phống noãn. Nồng độ androgen được hạ xuống, qua đố cố thể cải thiện các triệu chứng mụn trứng cá và râm lông. Trong điều trị vô sinh, sử dụng Metformin làm tăng hiệu quả kích thích buồng trứng bằng clomiphen hoặc FSH, sẽ làm tăng tỷ lệ mang thai và làm tỷ lệ sẩy thai giảm xuống ở phụ nữ bị HCBTĐN.
I.    ĐẶT VẤN ĐỂ:
Trước đây hội chứng buồng trứng đa nang (Polycystic ovarian syndrome-PCOS) được biết đến dưới tên gọi “Hội chứng Stein-Leventhal“. Trong những năm gần đây, dựa theo triệu chứng chính – cường androgen máu – một thuật ngữ được dùng ngày càng nhiều là “cường androgen chức năng“ (Functional Hyperandrogenism-FHA). Hội chứng buồng trứng đa nang là rối loạn chức năng buồng trứng thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ 4-6% các phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và là bệnh lý nội tiết thường gặp nhất trong độ tuổi này (3). Nguyên nhân của HCBTĐN một mặt được cho là do rối loạn trục vùng dưới đồi – tuyến yên, mặt khác do rối loạn nguyên phát chức năng buồng trứng dưới dạng rối loạn trưởng thành nang noãn. Bên cạnh đó sự hoạt hoá hiện tượng chết tế bào sinh lý (apoptosis) đặc hiệu tại buồng trứng cũng được xem là cơ chế bệnh sinh. Có nhiều bệnh nguyên khác nhau có thể dẫn đến bệnh cảnh lâm sàng của HCBTĐN, do đó trong thời gian gần đây người ta đã đưa ra một phân loại chi tiết hơn. HCBTĐN ngày càng được xem là một phức hợp rối loạn chuyển hoá. Cùng với hình ảnh buồng trứng đa nang điển hình và các triệu chứng như vô kinh, cường androgen và béo phì thường xuất hiện rối loạn dung nạp glucose, cường insulin do tăng đề kháng insulin ngoại vi cũng như tăng lipid máu.
II.    NGUYÊN NHÂN CỦA HCBTĐN
Nguyên nhân thực sự của HCBTĐN cho đến nay vẫn chưa được biết rõ, cả hai dạng nguyên nhân di truyền nội sinh lẫn các xếu tố môi trường ngoại sinh đều được đặt ra. Bằng chứng của các yếu tố di truyền là sự xuất hiện HCBTĐN dạng gia đình. Người ta cho rằng sự di truyền có thể diễn ra trên nhiễm sắc thể X cũng như nhiễm sắc thể thường dạng trội
(3)    .