Hướng dẫn điều trị buồng trứng đa nang (PCOS) và hiếm muộn

Hướng dẫn điều trị buồng trứng đa nang (PCOS) và hiếm muộn

1. GIỚI THIỆU

– Tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng buồng trứng đa nang(PCOS) theo đồng thuận Rotterdam (2003): đạt 2/3 tiêu chuẩn:

+ Kinh thưa hoặc vô kinh

+ Đặc điểm lâm sàng và/hoặc xét nghiệm sinh hoá tăng androgen + Siêu âm hình ảnh buồng trứng đa nang (>12 nang trên một mặt cắt)

– Phải loại trừ các bệnh lý khác như tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, u tiết androgen, và hội chứng Cushing.

2. ĐIỀU TRỊ BUỒNG TRỨNG ĐA NANG

2.1 Giảm cân

– Là phương pháp điều trị đầu tiên ở những bệnh nhân PCOS bị béo phì.

– Giảm 5-10% trọng lượng, 55-100% phục hồi chức năng sinh sản sau 6 tháng.

2.2 Clomiphene citrate (CC)

– CC chặn các thụ thể estradiol → tăng tiết FSH → kích thích nang noãn.

– Liều dùng: CC 50-150 mg/ngày trong 5 ngày, bắt đầu từ ngày 2-5 của chu kỳ.

– Nếu có tình trạng đề kháng CC, có thể phối hợp thêm Dexamethasone 0,5 mg/ngày; hoặc Metformin 1500-2500 mg/ngày.

2.3 Aromatase inhibitor (AI)

– AI ức chế tổng hợp Estrogen, mất phản hồi âm tính lên vùng hạ đồi-tuyến yên.

– AI giúp kích thích buồng trứng nhưng không ảnh hưởng đến nội mạc tử cung.

– Cách dùng: Femara 2,5-5 mg/ngày x 5 ngày, dùng từ ngày 2-3 của chu kỳ kinh.

– Những bệnh nhân PCOS đề kháng CC được dùng AI có tỉ lệ phóng noãn là 54,6%.

2.4 Gonadotropin liều thấp tăng dần (low-dose step-up)

– Tỉ lệ đáp ứng một nang noãn 70%.

– Có nguy cơ quá kích buồng trứng và đa thai.

– Cách dùng: khởi đầu FSH 5-75 IU/ngày x 5-7 ngày, sau đó tăng liều FSH 25-37,5 IU/ngày x 5-7 ngày,…

2.5 Nội soi đốt điểm buồng trứng

– Khi thất bại kích thích nang noãn có thể thực hiện nội soi đốt điểm buồng trứng; giúp phá huỷ mô đệm sản xuất androgen và khôi phục rụng trứng (70%).

– Tuy nhiên, có nguy cơ phá huỷ vỏ buồng trứng và mạch máu làm giảm dự trữ buồng trứng. Quy tắc “Tứ quý” được khuyến cáo trong đốt điểm PCOS: tạo 4 điểm đốt, độ sâu mỗi điểm đốt 4 mm, sử dụng dòng điện 40W, thời gian đốt 40 giây.

– Chỉ thực hiện đốt điểm buồng trứng một lần, nếu thất bại không nên thực hiện lần hai.

2.6 Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

– Hội chứng buồng trứng đa nang không phải là chỉ định chính của IVF. Bệnh nhân thất bại với các phương pháp trên thường có yếu tố kèm theo: tinh trùng yếu, tổn thương ống dẫn trứng, lạc nội mạc tử cung.

– Khi thực hiện kích thích buồng trứng làm IVF, bệnh nhân PCOS có nguy cơ quá kích buồng trứng(OHSS). Các biện pháp giúp giảm nguy cơ quá kích buồng trứng:

+ Phác đồ GnRH-antagonist

+ khởi động bằng agonist

+ FSH liều thấp

+ Đông phôi

+ IVM