Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh- Tế bào học

Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh- Tế bào học

Hướng dẫn quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh- Tế bào học

Chủ biên :PGS TS Nguyễn Thị Xuyên

Nhà xuất bản y học năm 2013

 

Xét nghiệm mô bệnh học và tế bào bệnh học là nền tảng vô cùng quan trọng trong chẩn đoán, đƣợc đánh giá là tiêu chuẩn vàng để xác định  bệnh. Nó không chỉ là chẩn đoán mô bệnh học hoặc tế bào bệnh học đơn thuần, mà còn có vai trò quyết định cho các chỉ định lâm sàng, đồng thời cung cấp các dữ liệu tiên lƣợng quan trọng,  giúp cho việc lựa  chọn  phƣơng pháp điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa một cách xác đáng nhất. Không những thế, các dữ liệu mà mẫu xét nghiệm tế bào bệnh học và mô bệnh học cung cấp còn đƣợc sử dụng để đánh giá hiệu  quả của việc điều trị hiện hành hoặc các thử nghiệm điều trị mới ,  cũng nhƣ cung  cấp  các  thông  tin  giúp  theo  dõi/giám  sát  diễn  biến  bệnh  tật  trong  các chƣơng trình sàng lọc tại cộng đồng. 

Chỉ riêng lĩnh vực ung thƣ, trong thời gian tới, phƣơng pháp điều trị đích (điều trị ung thƣ theo cá thể) sẽ ngày càng phát triển và chuyên ngành  giải phẫu bệnh  –  tế bào bệnh học  với xét nghiệm mô bệnh học, hóa mô miễn dịch và đặc biệt là kỹ thuật lai tại chỗ sẽ là những công cụ hữu ích nhất cho nhà lâm sàng ung thƣ trong việc chẩn đoán, điều trị và tiên lƣợng bệnh

 

MỤC LỤC

 

YÊU CẦU CHUNG CỦA XÉT NGHIỆM MÔ BỆNH HỌC VÀ TẾ BÀO HỌC 

 

I. C¸c quy tr×nh kü thuËt phÉu tÝch bÖnh phÈm   ………………  1

 

1. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM ĐỂ CẤY VI TRÙNG, NẤM, VIRUT TRÊN MÔ  …………………………..  5

 

2. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM LẤY MẪU PHÂN TÍCH DNA VÀ SỰ TĂNG SINH TẾ BÀO BẰNG 

 

PHƢƠNG PHÁP ĐO TẾ BÀO DÕNG CHẢY……………………………………………………………………  8

 

3. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM ĐỂ XÉT NGHIỆM HIỂN VI ĐIỆN TỬ  ………………………………………  11

 

4. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM ĐỂ XÉT NGHIỆM THỤ THỂ HORMON  …………………………………..  14

 

5. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TỪ SINH THIẾT LÕI KIM  ……………………………………………………….  17

 

6. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CÁC TỔN THƢƠNG LÀNH TÍNH CỦA DA  …………………………….  20

 

7. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CÁC TỔN THƢƠNG ÁC TÍNH HOẶC NGHI ÁC TÍNH CỦA DA  23

 

8. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CÁC TỔN THƢƠNG DA (SINH THIẾT BẰNG KÌM BẤM)  ……….  26

 

9. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CÁC TỔN THƢƠNG DA (SINH THIẾT BẰNG DAO )  ………………  29

 

10. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TỔN THƢƠNG MÔI (BỆNH PHẨM HÌNH CHỮ V)  ………………..  32

 

11. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM KẾT MẠC MẮT  …………………………………………………………………….  34

 

12. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM MÖC MẮT  …………………………………………………………………………….  36

 

13. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM THANH QUẢN  ……………………………………………………………………..  41

 

14. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM PHỔI  …………………………………………………………………………………….  44

 

15. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TUYẾN ỨC  …………………………………………………………………………..  47

 

16. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TUYẾN GIÁP  ………………………………………………………………………..  49

 

17. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TUYẾN CẬN GIÁP  ……………………………………………………………….  52

 

18. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM U TUYẾN NƢỚC BỌT  …………………………………………………………..  55

 

19. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM THỰC QUẢN  ………………………………………………………………………..  57

 

20. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM PHẪU THUẬT U DẠ DÀY  ……………………………………………………  60

 

21. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM PHẪU THUẬT LOÉT  DẠ DÀY   …………………………………………….  63

 

22. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM RUỘT NON  …………………………………………………………………………..  66

 

23. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM U ĐẠI TRÀNG  ………………………………………………………………………  69

 

24. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM POLIP ĐẠI TRÀNG  ……………………………………………………………….  72

 

25. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM RUỘT THỪA  ………………………………………………………………………..  75

 

26. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM U GAN  ………………………………………………………………………………….  78

 

27. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TÖI MẬT  ………………………………………………………………………………  81

 

28. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM ÂM HỘ  …………………………………………………………………………………  84

 

29. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM SINH THIẾT CỔ TỬ CUNG  …………………………………………………..  86

 

30. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CẮT CHÓP CỔ TỬ CUNG  ……………………………………………………..  88

 

31. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM NẠO HOẶC SINH THIẾT NỘI MẠC TỬ CUNG  ……………………..  91

 

32. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CẮT BỎ TỬ CUNG  ……………………………………………………………….  93

 

33. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CẮT BỎ TỬ CUNG DO UNG THƢ ………………………………………..  96 

 

34. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CẮT BỎ TỬ CUNG DO QUÁ SẢN HOẶC UNG THƢ NỘI MẠC 

 

TỬ CUNG  …………………………………………………………………………………………………………………….99

 

35. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TỤY  …………………………………………………………………………………….102

 

36. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TUYẾN THƢỢNG THẬN  ……………………………………………………..107

 

37. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM U THẬN  ………………………………………………………………………………109

 

38. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM BÀNG QUANG…………………………………………………………………….111

 

39. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CẮT BỎ DƢƠNG VẬT  …………………………………………………………115

 

40. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TINH HOÀN  ………………………………………………………………………..117

 

41. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CẮT BỎ TOÀN BỘ TUYẾN TIỀN LIỆT  ………………………………..120

 

42. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TUYẾN TIỀN LIỆT (CẮT BỎ BẰNG ĐƢỜNG MỔ TRÊN 

 

XƢƠNG VỆ)  ……………………………………………………………………………………………………………….123

 

43. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TUYẾN TIỀN LIỆT (CẮT BỎ BẰNG ĐƢỜNG NIỆU ĐẠO)  ……125

 

44. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM BÁNH RAU (ĐƠN THAI)  ……………………………………………………..128

 

45. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM BÁNH RAU (SONG THAI)……………………………………………………131

 

46. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM SẢY THAI  ……………………………………………………………………………134

 

47. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM BUỒNG TRỨNG  ………………………………………………………………….137

 

48. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM VÕI TỬ CUNG  …………………………………………………………………….139

 

49. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM VÖ (SINH THIẾT VÀ/HOẶC CẮT BỎ RỘNG ĐỐI VỚI CÁC U 

 

SỜ ĐƢỢC)  ………………………………………………………………………………………………………………….142

 

50. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM VÖ (TOÀN BỘ)  ……………………………………………………………………145

 

51. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM SINH THIẾT HẠCH  ……………………………………………………………..151

 

52. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM HẠCH NẠO VÉT  ………………………………………………………………….153

 

53. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM NẠO VÉT TRIỆT ĐỂ HẠCH CỔ …………………………………………..155

 

54. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM U MÔ MỀM  …………………………………………………………………………158

 

55. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM DÂY KINH NGOẠI VI  ………………………………………………………….161

 

56. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM LÁCH  ………………………………………………………………………………….163

 

57. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM XƢƠNG (SINH THIẾT)  ………………………………………………………..166

 

58. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM XƢƠNG – CẮT ĐẦU XƢƠNG ĐÙI  ……………………………………….168

 

59. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM U XƢƠNG  ……………………………………………………………………………171

 

60. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CHỌC HÖT TỦY XƢƠNG  ……………………………………………………174

 

61. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TỦY XƢƠNG (TỪ CẮT XƢƠNG SƢỜN)  ………………………………176

 

62. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM TỦY XƢƠNG (SINH THIẾT LÕI KIM)  ………………………………….178

 

63. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM CHI DƢỚI DO TẮC NGHẼN MẠCH MÁU (cắt cụt chi)  ……………180

 

64. PHẪU TÍCH CẮT BỎ XƢƠNG THÁI DƢƠNG – TAI  ………………………………………………………185

 

65. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM SINH THIẾT CƠ VÂN  ………………………………………………………….188

 

66. PHẪU TÍCH BỆNH PHẨM THAY VAN TIM  ………………………………………………………………….190

 

II. C¸c quy tr×nh kü thuËt cè ®Þnh, chuyÓn ®óc, c¾t 

 

m¶nh BỆNH PHẨM …………..  Error! Bookmark not defined.

 

67. CỐ ĐỊNH BỆNH PHẨM BẰNG FORMOL ĐỆM TRUNG TÍNH  ……………………………………….193 

 

68. CỐ ĐỊNH BỆNH PHẨM BẰNG DUNG DỊCH BOUIN  …………………………………………………….  196

 

69. CỐ ĐỊNH BỆNH PHẨM BẰNG DUNG DỊCH GENDRE …………………………………………………  198

 

70. CỐ ĐỊNH BỆNH PHẨM BẰNG DUNG DỊCH ELFTMAN  ……………………………………………….  200

 

71. KHỬ CANXI CÁC BỆNH PHẨM XƢƠNG  …………………………………………………………………….  202

 

72. KỸ THUẬT CHUYỂN BỆNH PHẨM BẰNG TAY  ………………………………………………………….  205

 

73. KỸ THUẬT CHUYỂN BỆNH PHẨM BẰNG MÁY  …………………………………………………………  207

 

74. KỸ THUẬT VÙI PARAFIN  ……………………………………………………………………………………………  209

 

75. KỸ THUẬT ĐÖC KHỐI PARAFIN  ………………………………………………………………………………..  211

 

76. KỸ THUẬT CẮT MẢNH BỆNH PHẨM CHUYỂN ĐÖC TRONG PARAFIN …………………..  213

 

77. KỸ THUẬT CẮT LẠNH MẢNH MÔ  ……………………………………………………………………………..  215

 

III. C¸c quy tr×nh kü thuËt nhuém m¶nh c¾t m« trong 

 

paraffin  ………………………………………………………………………….  218

 

78. NHUỘM HEMATOXYLIN- EOSIN (HE) CÁC MẢNH CẮT MÔ  ……………………………………..  218

 

79. NHUỘM PERIODIC AXIT SCHIFF (PAS)  ………………………………………………………………………  221

 

80. NHUỘM XANH ALCIAN (theo Mowry,1960)  …………………………………………………………………  224

 

82. NHUỘM GIEMSA TRÊN MẢNH CẮT MÔ PHÁT HIỆN HELICOBACTER PYLORI  ……….  229

 

83. NHUỘM VAN GIESON  …………………………………………………………………………………………………  232

 

84. NHUỘM BA MÀU CỦA MASSON (1929) ……………………………………………………………………..  236

 

85. NHUỘM ĐA SẮC THEO LILLIE (1951)  …………………………………………………………………………  239

 

86. NHUỘM CUSTER CHO CÁC MẢNH CẮT TỦY XƢƠNG  ………………………………………………  242

 

87. NHUỘM SCHMORL CHO CÁC MẢNH CẮT XƢƠNG  …………………………………………………..  245

 

88. NHUỘM XANH PHỔ PERL PHÁT HIỆN ION SẮT  ………………………………………………………..  248

 

89. NHUỘM GROCOTT  ……………………………………………………………………………………………………..  251

 

90. NHUỘM BẠC WARTHIN – STARRY PHÁT HIỆN HELICOBACTER PYLORI  ……………….  255

 

91. NHUỘM ĐỎ CONGO KIỀM (theo Puchtler 1962)  ……………………………………………………………  258

 

92. NHUỘM HYDROXIT SẮT (THEO HALE )  …………………………………………………………………….  261

 

93. NHUỘM DIAMIN SẮT CAO (HIGH IRON DIAMINE)  ……………………………………………………  264

 

94. NHUỘM SỢI VÕNG THEO GOMORI  ……………………………………………………………………………  267

 

95. NHUỘM ANDEHIT FUCSIN (ALDEHYDE FUCHSIN) CHO SỢI CHUN  …………………………  270

 

96. NHUỘM ORCEIN CẢI BIÊN THEO SHIKATA PHÁT HIỆN KHÁNG NGUYÊN HBsAg  ….  273

 

97. NHUỘM ORCEIN PHÁT HIỆN KHÁNG NGUYÊN HBsAg TRONG MÔ GAN  ……………….   276

 

IV. C¸c quy tr×nh kü thuËt nhuém ph¶i dïng m¶nh c¾t 

 

l¹nh  …………………………………………………………………………………  279

 

98. NHUỘM SOUDAN III HOẶC IV TRONG DUNG DỊCH ETANOL  …………………………………..  279

 

99. NHUỘM DẦU ĐỎ O  ……………………………………………………………………………………………………..  282

 

100. NHUỘM ĐEN SOUDAN B TRONG DIACETIN  ……………………………………………………………  285 

 

101. NHUỘM ĐEN SOUDAN B HÕA TAN TRONG PROPYLEN- GLYCOL  ………………………….288

 

102. NHUỘM ĐEN SOUDAN B HÕA TAN TRONG ETANOL – GLYCOL  …………………………….291

 

103. NHUỘM LIPID TRUNG TÍNH VÀ AXIT BẰNG SUNFAT XANH LƠ NIL (THEO CAIN)  .294

 

104. NHUỘM LIPIT TRUNG TÍNH VÀ AXIT BẰNG SUNFAT XANH LƠ NIL (THEO 

 

MENSCHICK)  …………………………………………………………………………………………………………….297

 

105. NHUỘM LIPIT TRUNG TÍNH VÀ AXIT BẰNG SUNFAT XANH LƠ NIL (THEO 

 

DUNNIGAN)  ………………………………………………………………………………………………………………300

 

106. NHUỘM PHÁT HIỆN ADENOSIN TRIPHOSPHATAZE (ATPase)  …………………………………303

 

107. NHUỘM PHOTPHATAZA KIỀM …………………………………………………………………………………307

 

108. NHUỘM GOMORI CHÌ PHÁT HIỆN PHOSPHATAZA AXIT ………………………………………..310

 

V. C¸c quy tr×nh kü thuËt miÔn dÞch vµ sinh häc ph©n 

 

tö  …………………………………….  Error! Bookmark not defined.

 

109. NHUỘM HÓA MÔ MIỄN DỊCH CHO MỘT DẤU ẤN (cho các mảnh cắt parafin)  ……………..313

 

110. NHUỘM MIỄN DỊCH HUỲNH QUANG TRỰC TIẾP PHÁT HIỆN KHÁNG NGUYÊN  ……317

 

111. NHUỘM MIỄN DỊCH HUỲNH QUANG GIÁN TIẾP PHÁT HIỆN KHÁNG NGUYÊN ……319

 

112. KỸ THUẬT KHÁNG BỔ THỂ HUỲNH QUANG PHÁT HIỆN KHÁNG NGUYÊN  ………….321

 

113. NHUỘM MIỄN DỊCH HUỲNH QUANG GIÁN TIẾP PHÁT HIỆN KHÁNG THỂ…………….323

 

114. KỸ THUẬT ỨC CHẾ HUỲNH QUANG PHÁT HIỆN KHÁNG THỂ  ……………………………….325

 

115. KỸ THUẬT KHÁNG BỔ THỂ HUỲNH QUANG PHÁT HIỆN KHÁNG THỂ  ………………….327

 

116. KỸ THUẬT LAI TẠI CHỖ GẮN HUỲNH QUANG (FISH)  …………………………………………….329

 

117. KỸ THUẬT LAI TẠI CHỖ CÓ GẮN CHẤT MÀU (CISH )  ……………………………………………..333

 

118. KỸ THUẬT PCR  ………………………………………………………………………………………………………….337

 

119. XÁC ĐỊNH ĐỘT BIẾN GEN EGFR BẰNG GIẢI TRÌNH TỰ CHUỖI DNA TRÊN KHỐI 

 

PARAFIN  ……………………………………………………………………………………………………………………340

 

120. XÁC ĐỊNH ĐỘT BIẾN GEN K-RAS BẰNG GIẢI TRÌNH TỰ CHUỖI DNA TRÊN KHỐI 

 

PARAFIN  ……………………………………………………………………………………………………………………343

 

vi. C¸c quy tr×nh kü thuËt tÕ bµo häc  ……………………………346

 

121. NHUỘM SHORR  …………………………………………………………………………………………………………346

 

122. NHUỘM PAPANICOLAOU  ………………………………………………………………………………………….349

 

123. NHUỘM DIFF- QUICK  ………………………………………………………………………………………………..352

 

124. NHUỘM GIEMSA TRÊN PHIẾN ĐỒ ……………………………………………………………………………354

 

125. NHUỘM HEMATOXYLIN – EOSIN TRÊN PHIẾN ĐỒ  ………………………………………………….357

 

126. NHUỘM MAY – GRüNWALD – GIEMSA  …………………………………………………………………….360

 

127. NHUỘM PAS KẾT HỢP XANH ALCIAN   …………………………………………………………………….363

 

128. NHUỘM PHÁT HIỆN GLYCOGEN THEO BEST ………………………………………………………….365

 

129. KỸ THUẬT LẤY BỆNH PHẨM LÀM PHIẾN ĐỒ CỔ TỬ CUNG – ÂM ĐẠO  …………………367

 

130. KỸ THUẬT LIQUI – PREP CHẨN ĐOÁN TẾ BÀO CỔ TỬ CUNG – ÂM ĐẠO  ……………….370

 

131. CHỌC HÖT BẰNG KIM NHỎ (FNA) CÁC HẠCH LIMPHÔ NGOẠI VI  …………………………373 

 

132. CHỌC HÖT BẰNG KIM NHỎ CÁC TỔN THƢƠNG VÖ SỜ THẤY ĐƢỢC  ……………………  377

 

133. CHỌC HÖT BẰNG KIM NHỎ CÁC TỔN THƢƠNG CỦA DA VÀ MÔ MỀM NÔNG  ……..  381

 

134. CHỌC HÖT BẰNG KIM NHỎ TUYẾN GIÁP  ……………………………………………………………….  385

 

135. CHỌC HÖT BẰNG KIM NHỎ MÀO TINH HOÀN  ………………………………………………………..  389

 

136. CHỌC HÖT BẰNG KIM NHỎ TINH HOÀN  …………………………………………………………………  393

 

137. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC BONG CÁC DỊCH MÀNG BỤNG, MÀNG PHỔI, MÀNG TIM  397

 

138. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC NƢỚC TIỂU ………………………………………………………………………  400

 

139. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC ĐỜM  ………………………………………………………………………………….  403

 

140. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC DỊCH RỬA VÀ HÖT PHẾ QUẢN  ………………………………………..  406

 

141. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC DỊCH CHẢI PHẾ QUẢN……………………………………………………..  409

 

142. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC DỊCH RỬA Ổ BỤNG  …………………………………………………………..  412

 

143. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC DỊCH KHỚP ………………………………………………………………………  415

 

144. KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC DỊCH CÁC TỔN THƢƠNG DẠNG NANG  …………………………..  418

 

145. KỸ THUẬT KHỐI TẾ BÀO DỊCH CÁC KHOANG CƠ THỂ  ………………………………………….  421

146. KỸ THUẬT KHỐI TẾ BÀO BỆNH PHẨM CHỌC HÖT KIM NHỎ  …………………………………  424

 

Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất

Leave a Comment