KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BONG VÕNG MẠC NGUYÊN PHÁT BẰNG PHƯƠNG PHÁP CẮT DỊCH KÍNH QUA PARS PLANA PHỐI HỢP ĐAI CỦNG MẠC

KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BONG VÕNG MẠC NGUYÊN PHÁT BẰNG PHƯƠNG PHÁP CẮT DỊCH KÍNH QUA PARS PLANA PHỐI HỢP ĐAI CỦNG MẠC
Ngô Thị Huyền1,, Hồ Xuân Hải
Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị bong võng mạc nguyên phát bằng phương pháp cắt dịch kính qua pars plana phối hợp đai củng mạc. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu can thiệp lâm sàng không đối chứng trên 38 mắt của 38 bệnh nhân bong võng mạc nguyên phát được điều trị tại bệnh viện Mắt Trung Ương từ 6/2021 đến 6/2022. Kết quả: 38 mắt bị bệnh của 38 bệnh nhân gồm 21 nam (55.3%). Các mốc thời gian theo dõi là 1 tuần, 1 tháng, 3 tháng sau phẫu thuật. Tỉ lệ thành công giải phẫu ( võng mạc áp tốt) sau phẫu thuật lần đầu 94.7% (36/38 mắt), sau phẫu thuật bổ sung là 100%. Kết quả thị lực cải thiện đáng kể tại thời điểm 3 tháng sau phẫu thuật: 63.2% mắt đạt thị lực trên 20/200, 21.1 % mắt đạt thị lực từ 20/400-20/200, chỉ 15.8% có thị lực dưới 20/400. Kết luận: Cắt dịch kính qua pars plana phối hợp đai củng mạc điều trị bong võng mạc nguyên phát cho tỉ lệ áp võng mạc cao và sự phục hồi thị lực đáng kể sau phẫu thuật.

Bong  võng  mạc  (  BVM)  nguyên  phát là một bệnh cấp  cứu  trong  nhãn khoa,  phổ biến với tỉ lệ mắc hàng năm tới6.3 đến 17.9 trên 100000 dân .1Nếu bệnh không được điều trị kịp thời và đúng đắn thì khả năng mù lòa gần như là 100%. Hiện nay,ba phương pháp phẫu thuật chính để điều trị  bong võng mạc nguyên phát bao gồm đai độn củng mạc, cắt dịch kính qua pars plana, mổ áp võng mạc bằng khí nở nội nhãn. Cho đến nay, dù đã phát triển và đạt được nhiều tiến bộ, nhưng phẫu thuật điều trị bong võng mạc vẫn còn những thách thức lớn với 40% bệnh nhân không có khả năng đọc, 10-40% bệnh nhân cần phẫu thuật lần hai, 5%  số bệnh nhân tồn tại các tổn hại vĩnh viễn về  giải phẫu và chức năng thị giác.4Sau  khi  được  giới  thiệu  bởi  Machemer  và cộng sự vàonăm 1970,phương pháp cắt dịch kính qua pars plana đã trở lựa chọnphổ biến củacác  phẫu  thuật  viên  để  điều  trị  những  trường hợp bong võng mạc phức tạp, thất bại với  ấn độn củng mạc đơn thuần. Nó được ví như một cuộc cách mạng trong điều trị bong võngmạc với nhiều ưu điểm: loại bỏ dịch kính đục giúp giải phóng môi trường quang học, hạn chế tối đa việc bỏ sót vết rách, tạo không gian chứa đựng vật liệu  ấn  độn  nội  nhãn,  loại  bỏ  tăng  sinh  co kéo…đặt  biệt  là  nhãn  áp  vẫn  được  duy  trì  ổn định trong suốt quátrình phẫu thuật. Đai củng mạc là  phương pháp đặt một dây silicon quanh toàn bộ chu vi nhãn cầu. Ngoài tác dụng làm cho biểu mô sắc tố võng mạc áp lại với lớp võng mạc thần kinh, đai còn hỗ trợ giảm co kéo toàn bộ nền dịch kính.3Đai củng mạc được bổ sung cho cắt dịch kính qua pars plana khi cần phối hợp vai trò của 2 phương pháp. Cho đến nay vẫn chưa có sự đồng thuận về tính ưu việt của PPV và đai củng mạc so với PPV đơn thuần. Tuy nhiên, rất nhiều tác giả thực hiện các nghiên cứu đối chứng và ghi nhận lợi ích của phẫu thuật phối hợp này, đặc  biệt  ở  những  trường  hợp  bong  võng  mạc nguyên  phát  có  bất  thường  bề  mặt  dịch  kính võng mạc (hội chứng Stickler, thoái hóa rào nặng ở võng mạc chu biên, tăng sinh dịch kính võng mạc…), vết rách to bất thường, nhiều vết rách…3Trên  thế  giới  đã  có  nhiều  nghiên  cứu  đối chứng so sánh kết quả điều trị BVM nguyên phátbằng cắt dịch kính phối hợp với đai củng mạc so với cắt dịch kính hoặc đai củng mạc đơn thuần.2,6Tuy nhiên các nghiên cứu không đồng nhất về đối  tượng,  hệ  thống  cắt  dịch  kính,  hình  dạng, kích thước dây silicon được sử dụng,… đồng thời rất ít khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả của phương pháp này. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu so sánh kết quả điều trị BVM nguyên phátbằng  cắt dịch kính phối hợp với đai củng mạc so với cắt dịch kính hoặc đai củng mạc đơn thuần. Tuy nhiên các nghiên cứu không đồng nhất về đối tượng, hệ  thống  cắt  dịch  kính,  hình  dạng,  kích  thước dây silicon được sử dụng,… đồng thời rất ít khảo sát  các  yếu  tố  ảnh  hưởng  đến  kết  quả của phương pháp này.Storey vàcộng sựnghiên cứu trên những mắt bong võng mạc nguyên phát có nguy cơ tăng sinh dịch kính võng mạc cao ghi nhận việc thêm đai củng mạc vào phẫu thuật cắt dịch kính làm tăng tỉlệáp võng mạc sau lần đầu phẫu thuật từ48,3% lên 75%.2 Tại Việt Nam đến nay chưa có nghiên cứu nào đánh giá hiệu quả của phẫu thuật cắt dịch kính qua pars plana phối hợp đai củng mạc điều trị bòn võng mạcnguyên  phát. Vì thế chúng tôi tiến hành đề tài nhằm mục tiêu: Đánh  giákết quảđiều  trịbong  võng  mạc  nguyên  phát  bằng phương pháp  cắt  dịch  kính  qua  pars  plana  phối hợp đai củng mạc