KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VIÊM LOÉT GIÁC MẠC DO MICROSPORIDIA BẰNG PHẪU THUẬT GHÉP GIÁC MẠC XUYÊN

KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VIÊM LOÉT GIÁC MẠC DO MICROSPORIDIA BẰNG PHẪU THUẬT GHÉP GIÁC MẠC XUYÊN
Nguyễn Thị Vân Quỳnh1,, Lê Xuân Cung2, Trần Khánh Sâm2, Dương Mai Nga2
Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị viêm loét giác mạc do Microsporidia bằng phẫu thuật ghép giác mạc xuyên tại Bệnh viện Mắt Trung ương. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang kết hợp hồi cứu trên các mắt viêm loét giác mạc do Microsporidia đã được phẫu thuật ghép giác mạc xuyên điều trị tại Bệnh viện Mắt Trung ương từ tháng 1 năm 2018 đến tháng 12 năm 2020. Các chỉ số đánh giá: kết quả bảo tồn nhãn cầu và loại trừ nhiễm trùng, thị lực, độ trong mảnh ghép, biến chứng sau phẫu thuật. Kết quả: Nghiên cứu thực hiện trên 63 mắt của 62 bệnh nhân, 74,6% bệnh nhân là nữ, độ tuổi trung bình trong nghiên cứu là 60,8±10,1 tuổi.  Thời gian theo dõi trung bình 33,5 ± 10,1 tháng. Tỉ lệ bảo tồn nhãn cầu tại thời điểm khám lại chiếm 98,4%. Phẫu thuật loại trừ nhiễm trùng thành công chiếm 84,1%, tỉ lệ mảnh ghép trong 36,7%, tỉ lệ nhiễm trùng sau ghép chiếm 15,9%. Biến chứng sau phẫu thuật phổ biến gồm chậm biểu mô hóa mảnh ghép, phản ứng thải ghép, tăng nhãn áp thứ phát, 2 mắt cần ghép giác mạc xuyên lần 2 do hỏng ghép nguyên phát (1 mắt) và phản ứng thải ghép (1 mắt). Thời điểm khám lại, tỉ lệ mảnh ghép trong chiếm 37,1%. Thị lực sau phẫu thuật có cải thiện so với thị lực trước phẫu thuật. Kết luận: Ghép giác mạc xuyên là phương pháp có thể lựa chọn thay thế điều trị nội khoa trong các trường hợp VLGM do Microsporidia. Phẫu thuật đem lại hiệu quả cao giúp loại trừ tác nhân nhiễm trùng và bảo tồn nhãn cầu.

Trên lâm sàng nhiễm Microsporidia tại mắt có hai hình thái chính: viêm kết giác mạc nông và  viêm  loét  giác  mạc  (VLGM).  Viêm  kết  giác mạc nông là thể bệnh hay gặp hơn, đáp ứng với điều   trị   nội   khoa,   thường   do   loài Encephalitozoon, nhiễm trùng thường giới hạn ở lớp biểu mô gây viêm kết giác mạc nông. Trong khi đó VLGM là thể bệnh ít gặp hơn, thường do loài  Nosema  và  Microsporidium,  gây  viêm  loét nhu mô giác mạc, diễn biến nhiều tháng, bào tử thường xâm nhập sâu gây khó khăn trong quá trình lấy bệnh phẩm làm xét nghiệm, tổn thương tiến triển chậm chẩn đoán thường muộn, kết quả điều trị hạn chế do chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Ở nước ta, Microsporidia là tác nhân gây nhiễm trùng giác mạc mới Phạm Ngọc Đông và cộng  sự  (2013)  báo  cáo  lần  đầu  tiên.1Theo Nguyễn Thị Nga Dương (2016)2, điều trị nội khoa VLGM  do  Microsporidia  thành  công  với  tỉ  lệ 32,5%, tuy nhiên chỉ có tác dụng với các trường hợp  thâm  nhiễm  nhu  mô  nông  <½  chiều  dày giác mạc, với các trường hợp thâm nhiễm nhu mô sâu  ≥ ½  chiều dày  giác mạc, điều trị nội khoa tỏ ra kém hiệu quả, hầu hết bệnh nhân cần ghép  giác  mạc  điều  trị.  Những  năm  gần  đây phẫu thuật ghép giác mạc xuyên (GMX) đã được áp dụng nhiều hơn tại Bệnh viện Mắt Trung ương để điềutrị nhóm bệnh lí này. Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm đánh giá kết quả của phẫu thuật điều trị VLGM do Microsporidia bằng phẫu thuật ghép giác mạc xuyên