Kết quả phẫu thuật kết hợp xương sườn gãy bằng tấm nẹp vít tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức

Kết quả phẫu thuật kết hợp xương sườn gãy bằng tấm nẹp vít tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức
Nguyễn Hữu Ước, Nguyễn Việt Anh, Nguyễn Văn Trường, Phạm Hữu Lư
Tổng quan: Gãy xương sườn là tổn thương chính trong chấn thương ngực, hầu hết chỉ điều trị bảo tồn. Trường hợp gãy nhiều xương, gãy di lệch nhiều thì có chỉ định phẫu thuật cố định xương gãy. Có nhiều kỹ thuật mổ, trong đó cố định bằng tấm nẹp vít là phổ biến nhất. Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã bắt đầu ứng dụng phương pháp này từ năm 2018. Nghiên cứu nhằm đánh giá kết quả ban đầu của phương pháp. Đối tượng phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang tiến cứu trên các bệnh nhân chấn thương ngực phức tạp, được chỉ định và thực hiện phẫu thuật cố định ổ gãy xương sườn bằng tấm nẹp vít loại RibFixBlu, và đánh giá kết quả sớm sau mổ, từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2020. Kết quả: Bao gồm 22 bệnh nhân, tuổi 45,3 ± 13,1 (23–68), nam chiếm 68,2 %. Khá nhiều chấn thương ngực thể nặng: mảng sườn di động bên 40,9% (9 ca), biến dạng lồng ngực 54,5% (12 ca). Số xương sườn gãy gãy phát hiện được trên chụp CLVT là 8,86 ± 3,53 xương / 1 bệnh nhân (6–19), cao hơn có ý nghĩa (p<0,05) so với phim X quang ngực thẳng, nhưng tương đương nhau đối với các xương sườn 4-6. Chỉ số xương sườn gãy (RFS) hầu hết đều ở mức độ 3-4. Thời gian phẫu thuật trung bình là 98,5 ± 12,5 phút (82 – 130). Số lượng xương được kết hợp trung bình là 3,1 ± 1,03 xương, nhiều nhất là 6 xương cho bệnh nhân bị gãy 19 xương, đa số ở cung bên xương sườn 4 – 7, trong đó có 100% ở xương sườn 5 và 81,8% ở xương sườn 6. Không có các biến chứng đáng kể nào trong khi mổ. Hiệu quả giảm đau sau mổ được thấy rõ ở hầu hết các bệnh nhân. Kết quả sớm: khỏi không có biến chứng 86,4% (19 ca), 2 ca xẹp phổi và 1 ca viêm phổi; thời gian nằm viện 12,2 ± 4,9 ngày (8-25); không có ca nào tử vong trong nhóm nghiên cứu. Kết luận: Phẫu thuật kết hợp xương sườn gãy bằng tấm nẹp vít là phương pháp an toàn và hiệu quả. Chỉ định phẫu thuật được chọn lựa cẩn thận và đảm bảo tính hợp lý dựa trên triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng. Cần có nghiên cứu so sánh với nhóm điều trị bảo tồn, cũng như đánh giá hiệu quả lâu dài của phẫu thuật.

Gãy  xương  sườn  là  một  tổn  thương  rất thường  gặp  trong  chấn  thương  ngực  kín,  gây  ra nhiều  hậu  quả  khác  nhau,  từ  nhẹ  như  đau  ngực, hạn  chế  hô  hấp;  đến  tràn  máu -tràn  khí  màng phổi; rồi biến dạng lồng ngực và suy hô hấp nặng do  mảng  sườn  di  động.  Mảng  sườn  là  một  thể bệnh  đặc  biệt  của  chấn  thương  ngực  kín,  gây  ra nhiều rối loạn toàn thân, thậmchí dẫn tới tử vong. Các biến chứng cũng như tử vong do chấn thương ngực  kín  thường  liên  quan  tới  3  yếu  tố  chính gồm:  giảm  thông  khí  do  đau  và  biến  dạng  lồng ngực,  giảm  khả  năng  trao  đổi  khí  do  tổn  thương phổi, và các biến chứng của thở máy [1],[2]. Đối với  đa  số  các  dạng  gãy  xương  sườn, bảo  tồn  là  giải  pháp  điều  trị  chủ  đạo;  các  can thiệp  ngoại  khoa  chủ  yếu  dành  cho  tổn  thương của  phổi –khoang  màng  phổi.  Tuy  nhiên,  với những  trường  hợp  chấn  thương  ngực  kín  nặng, gãy –di lệch nhiều xương sườn, điều trị bảo tồn không  đủ  giải  quyết  tốt  những  tổn  thương  nặng nề  của  thành  ngực,  gây  chậm  phục  hồi  của  các thương tổn ở phổi và các cơ quan khác, làm thời gian nằm viện kéo dài với nhiều biến chứng kèm theo  như  viêm  phổi,  xẹp  phổi,  ổ  cặn  màng  phổi thậm chí suy hô hấp, thở máy kéo dài và tử vong. Nếu qua được, lâu dài cũng để lại nhiều di chứng như  hạn  chế  hô  hấp,  biến  dạng  lồng  ngực,  đau mạn tính…[1],[3],[4].Kết  hợp  xương  sườn  (KHXS)  là  phương pháp điều trị có từ những năm 1960, đã có nhiều nghiên  cứu  đánh  giá và so  sánh về  hiệu  quả  của KHXS trong điều trị chấn thương ngực nặng, đặc biệt  trong  thể  bệnh  mảng  sườn  di  động;  theo  đó KHXS  giúp  giảm  tỷ  lệ  biến  chứng  cũng  như  tử vong, giảm tình trạng đau mạn tính cũng như hạn chế  hô  hấp  và  biến  dạng  lồng  ngực  [1],[5].  TạiViệt Nam, KHXS bắt đầu được áp dụng tại bệnh viện  (BV)  Hữu  nghị  Việt  Đức  cho  một  số  bệnh nhân từ cách đây 20 -30 năm, với hiệu quả không cao do biến chứng nhiễm trùng vết mổ và chi phí vật tư quá lớn ở thời điểm đó. Vài năm gần đây, có  một  số  dụng  cụ  KHXS  bắt  đầu  du  nhập  vào Việt  Nam,  như  tấm  nẹp  vít  RibFixBlu  (công  ty  Zimmer  Biomet),  và  bước  đầu  được  ứng  dụng  ở vài  cơ  sở  y  tế  lớn,  tuy  nhiên  chưa  có  báo  cáo chuyên sâu nào về chủ đề này. Tại BV Việt Đức, phương pháp KHXS bằng tấm nẹp vít này bắt đầu được thực hiện thường qui từ đầu năm 2018. Để đánh giá đúng hiệu quả của phương pháp, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Kết quả phẫu thuật kết hợp  xương  sườn  gãy  bằng  tấm  nẹp  vít  tại  bệnh viện Hữu nghị Việt Đức” nhằm mục tiêu nhận xét chỉ  định  và  đánh  giá  kết  quảbước  đầu  của phương pháp mới này