Khảo sát các chỉ tiêu lipit ở người bình thường và ở một số bệnh nhân tim mạch có liên quan

Bản chất ưu việt củ a nề n y tế xã hội chủ nghĩa là nhằm phục vụ đắc lực cho nề n quố c tế dân sinh, đem lại sức khoẻ lành mạ nh cho người dân lao động, kéo dài tuổ i thọ cho đời số ng con người. Con người ngay từ khi phôi thai trứ ng nước đến lúc già cả cuố i đời luôn luôn phả i được quan tâm chăm sóc. Yêu cầu đ ó đ òi hỏ i nề n y tế của chúng ta phát triển nhanh chóng và toàn diện. Vì vậy, trong những năm gần đây, bênh cạnh những chuyên khoa nội, ngoại, sản, nhi … đã có từ lâu, hàng loạt chuyên khoa sâu khác lầ n lượt hình thành.

Người ta đã nghiên cứ u, đ i ề u trị, dự phòng bệnh tật không phải trên mọi đối tượng chung chung mà cho từng đối tượng cụ thể. Nhữ ng hằ ng số sinh họ c phả i vay mượn c ủ a người nước ngoài hoặ c đ i ề u tra trên người Việ t Nam trước đ ây như ng ở m ọ i lứ a tuổ i, mọ i nghề nghiệ p dần d ầ n đ ã trở nên lạ c hậ u, không đ áp ứ ng được đầy đủ cho những yêu cầu chuyên sâu của các chuyên khoa đặt ra.Trước sự phát triể n ngày càng cao củ a cuộ c số ng đ ã trở thành động lự c thúc đẩy sự phát triể n lớ n lên củ a không nhữ ng các chuyên khoa đ i ề u trị lâm sàng, mà ngay c ả các chuyên khoa cậ n lâm sàng, các phòng xét nghiệ m, nhằm cung cấp các thông tin cho việc thăm dò chẩn đ oán, theo dõi đ i ề u trị, đ ánh giá sứ c khoẻ con người.

Riêng trong lĩnh vực hoá sinh lâm sàng,trước đây các xét nghiệm protit, Gluxit, xét nghiệm về các dẫn chấ t củ a nó được phát triể n mạ nh mẽ. Đ i ề u đ ó có thể do tiế n bộ v ề s ự t ổ ng hợ p nhữ ng hoá chấ t, nhữ ng cơ chấ t đặc hiệ u để phân tích chúng; sự tiế n bộ về hoá lý cơ họ c đ ã tạ o ra nhữ ng máy móc, phương tiệ n hiệ n đại để định lượng chúng.

Còn các xét nghiệm về lipit thì khó hơn nhiều. Nhữ ng chỉ định về xét nghiệ m lipit đ ã qua mộ t thờ i gian dài rất nghèo nàn. Người ta chỉ định lượng được lipit toàn phầ n cholesterol toàn phầ n và đưa vào xét nghiệ m thường quí. Nhữ ng chỉ định khác như photpholipit đ i ệ n đ ài lipit, phả n ứ ng độ đục mãi trong nhữ ng nă m gầ n đ ây mới được tiến hành và cũng chỉ được làm ở một vài cơ s ở tuyế n trung ương có nhữ ng trang bị t ố t. Nhữ ng xét nghiệ m lipit khác còn lạ i hầ u như chỉ làm trong các đề tài nghiên cứu khoa họ c vớ i nhữ ng kỹ thuậ t phứ c tạp, thời gian lâu chứ chưa một phòng thí nghiệm nào đưa vào xét nghiệ m thường quí phụ c vụ hằ ng ngày.

M ộ t lý do nữ a làm cho việ c nghiên cứ u lipit trước đ ây ít được quan tâm là vì các bệ nh mắ c rố i loạ n chuyể n hoá lipit thường là các bệ nh không cấ p diễ n, không lây truyề n, lạ i khó khă n nhiề u trong đ i ề u trị vì thiế u thuố c men đặc hiệ u. Hơn nữ a, cộ ng thêm quan niệ m sai lầm cho rằng các bệnh cao lipit máu thường phổ biến ở nhữ ng nước có đời số ng kinh tế cao. Chính vì vậy đ òi hỏi của lâm sàng về bệnh này ít, ít khuyến khích, lưu ý người ta quan tâm vào lĩ nh vự c này. Trong nhữ ng năm g ầ n đ ây tình hình đ ã có nhiề u biế n đổi. Sự tiế n bộ về kỹ thuậ t định lượng; sự nghiên cứ u đ i sâu vào cơ chế bệ nh sinh của một số bệnh được đặt ra; một số chế phẩm, thuốc men hạ mỡ trong máu đã được sản xuất, …Tất cả nhữ ng cái đ ó làm cho nộ i dung hoạ t động củ a các phòng xét nghiệ m hoá sinh lâm sàng hiệ n tạ i hướng nhiề u các xét nghiệ m lipit.

Ở Việ t nam, hiệ n đ ã có mộ t số công trình hoá sinh về lipit máu ( 3, 5, 13, 1 5, 17, 1 8, 26, 27, 34) được thông báo.Tuy nhiên các chỉ tiêu này được đ i ề u tra quan sát trên các đối tượng rấ t không đồng nhấ t, số liệ u chư a lớn, hoặc các thành phần lipit xem xét còn lẻ tẻ đơn đ i ệ u. Chẳ ng hạ n nghiên cứ u vơ vữ a xơ động mạ ch có nơ i chỉ theo dõi cholesterol, hoặ c khá hơ n có nơ i theo dõi thêm được lipit toàn thân. Cho đến nay vẫ n chư a có mộ t công trình nào nghiên cứ u về các xét nghiệ m lipit mộ t cách tậ p trung, đồng bộ ,trên nhữ ng đối tượng thuầ n nhấ t và ứ ng dụ ng quan sát nó ở trên mộ t số bệ nh có mố i liên quan đến rố i loạ n chưỷưn hoá lipit như tài liệ u quố c tế đ ã nêu.

Công tác tạ i mộ t bệ nh việ n cán bộ, phụ c vụ nhữ ng b ệ nh nhân phầ n lớ n có độ tuổ i trung niên, tiề n lão trở lên,với mức sống khá ổn định, với nghề nghiệp phần lớn là lao động trí óc, chúng tôi tiế n hành công trình nghiên c ứ u này vớ i hi vọ ng phầ n nào đ óng góp thêm vào việ c nghiên cứ u lipit ở ta; bổ sung vào bằ ng các chỉ tiêu lipit của người khoẻ mạ nh bình thường nhữ ng con số đ i ề u tra trên một đối tượng khá giống nhau về tuổi tác, nghề nghiệ p, sứ c số ng. Đồng thờ i góp thêm vào việ c nghiên c ứ u sự biế n động củ a các chỉ tiêu này trên cácbệ nh tim m ạ ch ở người già có liên quan. Vì vậy :

Nội dung của bản luận án này gồm :

1 – Đ i ề u tra các chỉ tiêu lipit trên máu người khoẻ m ạ nh bình thường ở 2 lứ a tuổ i khác nhau, mộ t nhóm trẻ, m ộ t nhóm có tuổ i. So sánh sự tă ng lên củ a các chỉ tiêu này theo tuổ i .

2 – Khảo sát sự biến động của các chỉ tiêu lipit trong các bệ nh vữ a xơ động mạ ch, cao huyế t áp và ở các b ệ nh nhân nhồ i máu cơ tim, tai biế n mạ ch não .

3 – Bước đầu xây dự ng tiêu chuẩ n chia typ và tiế n hành đ i ề u tra sự r ố i loạ n chuyể n hoá lipit theo các typ trên các bệ nh nhân vữ a xơ động mạ ch, cao huyế t áp, nhồ i máu cơ tim và tai biế n mạ ch não .

Tóm lại : đây là một luận án điều tra cơ bản, với m ụ c đ ích trước hế t nhằ m tìm hiể u các chỉ tiêu lipit trên người khoẻ mạnh bình thường; khảo sát mối quan hệ tuyế n tính củ a chúng theo tuổ i; xây dự ng các trị số củ a các chỉ tiêu lipit máu người bình thường ở độ tuổ i trung niên, tiền lão trên những đối tượng tương đối thuần nhấ t, có nghề nghiệ p, mứ c số ng ổ n định .

Sau nữ a luận án còn nhiệ m vụ nhằm khả o sát sự biế n động củ a các chỉ tiêu lipit trong các bệ nh tim mạ ch có liên quan; tìm ra các chỉ tiêu bệ nh lý; bước đầu xây d ự ng tiêu chuẩ n chia Typ và đ i ề u tra sự rố i loạ n chuyể n hoá lipit theo Typ, giúp cho lâm sàng có được số liệ u cụ thể theo dõi, đ ánh giá, tiên lượng bệ nh tậ t, xây dự ng các phác đồ đ i ề u trị và bước đầu có tài liệ u giúp cho việ c nghiên cứ u sự rố i loạ n chuyể n hoá lipit củ a ta, có thể so sánh được vớ i tài liệ u quố c tế.