KHẢO SÁT KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, HÀNH VI QUYẾT ĐỊNH HIẾN GIÁC MẠC CỦA NGƯỜI DÂN TP HỒ CHÍ MINH VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG
TÓM TẮT
Mục tiêu: Nghiên cứu về’kiến thức, thái độ, hành vi thuận lợi cho việc hiến tặng giác mạc của người dân tại TP.HCM nhằm cung cấp các cơ sở khoa học và thực tiễn giúp xác định chiến lược thích hợp vận động hiến tặng giác mạc để tạo nguồn phục vụ cho Ngân hàng Mắt.
Kết quả: Hành vi quyết định chấp nhận hiến tặng giác mạc gặp ở nhóm người trong độ tuổi từ 18-34, là học sinh, sinh viên, sông ở ngoại thành, độc thân, thu nhập bình quân tháng dưới 1 triệu đồng, có người nhà bị mù do bệnh mắt. Tỷ lệ người có kiến thức tốt về’ việc hiến tặng giác mạc là 32,94%, có thái độ đồng tình là 63,24%, và có hành vi thuận lợi là 17,35%. Người có kiến thức tốt thường có thái độ thuận lợi cao gấp 1,6 lần và có hành vi thuận lợi cao gấp 4,2 lần so với người không có kiến thức. Người có thái độ thuận lợi thường có hành vi quyết định hiến tặng giác mạc cao gấp 2,1 lần so với người có thái độ không thuận lợi.
Kết luận: Cần tăng cường các hoạt động thông tin, giáo dục, tuyên truyền nhằm vận động nâng cao nhận thức, kiến thức, thái độ và sự chấp nhận của cộng đồng đôi với việc hiến tặng giác mạc.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh lý giác mạc là một nguyên nhân đáng kể gây sụt giảm thị lực và mù lòa ở các nước phát triển(6’8). APEDS (The Andhra Pradesh Eye Disease Study) tổng kết ở bang Andhra Pradesh, phía nam Ấn Độ, có tỉ lệ mù do giác mạc là 0,13% trong tổng số’ 9% mù(2). Phương pháp điều trị có hiệu quả nhất giúp phục hồi thị lực là ghép giác mạc. Song nguồn cung cấp giác mạc hiện đang rất khan hiếm. Việc thiếu giác mạc ghép là một vấn đề rất đáng được quan tâm. Để làm tăng lượng giác mạc thu được, bước đầu tiên là cần nâng cao trình độ dân trí trong việc hiến mắt.
Theo Hiệp hội Ngân hàng mắt Ấn Độ (Eye Bank Association of India), số’ lượng giác mạc hiến trung bình trong một năm là 22.000. Tuy nhiên, một tỉ lệ lớn lượng giác mạc hiến không thích hợp cho ghép giác mạc(3). ơ Việt Nam hiện nay, ngân hàng mắt đã được thành lập ở miền Bắc. Tại TP.HCM, hiện ngân hàng mắt chưa đi vào hoạt động và nhu cầu cần ghép giác mạc điều trị ở bệnh nhân là rất cao. Việc thiếu giác mạc ghép là một vấn đề rất đáng được quan tâm. Để làm tăng lượng giác mạc, bước đầu tiên là cần nâng cao trình độ dân trí trong việc hiến mắt(6).
Năm 2003, Krishnaiah S. đã nghiên cứu về nhận thức và thiện chí hiến mắt ở tầng lớp nông thôn miền Nam Ấn Độ nhằm đưa ra các yếu tố ảnh hưởng đến việc hiến mắt(6). Ngoài ra, Duggal M. đã thực hiện đề tài “Thái độ của cộng đồng về’ việc hiến tặng mắt ở miền Tây Bắc An Độ”(4).
Là thành phố’ đông dân nhất Việt Nam, có nhiều người bệnh về mắt, cho nên nhu cầu về giác mạc để ghép điều trị cho bệnh nhân tại TPHCM là rất lớn. Để ngân hàng Mắt tại đây được thành lập và hoạt động hiệu quả, ngoài yếu tố’ chuyên môn, kỹ thuật, công tác vận động người hiến tặng giác mạc là rất cần thiết. Chính vì thế, nghiên cứu này được tiến hành với mong muốn sẽ cung cấp các cơ sở khoa học và thực tiễn giúp xác đinh chiến lược thích hợp vận
động hiến tặng giác mạc để tạo nguồn phục vụ cho ngân hàng Mắt với những mục tiêu sau:
Mục tiêu tổng quát
Khảo sát kiến thức, thái độ, hành vi của người dân đố’i với việc hiến tặng giác mạc tại TPHCM và các yếu tố’ ảnh hưởng đến quyết đinh này.
Mục tiêu chuyên biệt
-Mô tả các đặc điểm dân số’ nghiên cứu.
-Xác đinh tỷ lệ người có kiến thức tốt, thái độ và hành vi thuận lợi cho việc hiến giác mạc.
-Phân tích mối liên quan giữa kiến thức, thái độ, hành vi với nhau và với yếu tố’ ảnh hưởng
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất