Khảo sát mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tỉnh Vĩnh Long

Khảo sát mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tỉnh Vĩnh Long.Mô hình bệnh tật và tử vong của cộng đồng phản ánh khách quan điều kiện, môi trường kinh tế, xã hội, văn hóa và sức khỏe toàn dân. Tại Việt Nam cũng như trên thế giới, việc nghiên cứu mô hình bệnh tật và tử vong cũng được các nhà khoa học quan tâm. Việc xác định mô hình bệnh tật và tử vong sẽ là cơ sở khoa học giúp ngành y tế xây dựng kế hoạch phát triển mạng lưới y tế hoàn chỉnh, chăm sóc sức khỏe cho người dân một cách tốt nhất, đầu tư cho công tác phòng bệnh, điều trị bệnh để làm giảm tỷ lệ tử vong và nâng cao sức khỏe người dân.

Tuy nhiên, trẻ em có đặc thù về hình thái học cơ thể cũng như tình trạng sức khỏe riêng nên có mô hình bệnh tật khác so với người lớn. Mô hình bệnh tật ở trẻ em phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chủng tộc, điều kiện môi trường, kinh tế, văn hóa, chính trị, tập quán và vùng địa lý. Vào những năm 90 của thế kỷ trước, mô hình bệnh tật ở trẻ em Việt Nam chủ yếu là bệnh lý nhiễm trùng. Hiện nay, với sự phát triển của xã hội mô hình bệnh tật trẻ em Việt Nam đã có sự thay đổi tỷ lệ các bệnh không lây và đặc biệt là tai nạn thương tích tăng lên [1].
Năm 2001, Nguyễn Thu Nhạn và cộng sự đã thực hiện nghiên cứu về thực trạng sức khỏe và mô hình bệnh tật trẻ em Việt Nam, và đề xuất các biện pháp cải thiện. Nghiên cứu này cho thấy mô hình bệnh tật trẻ em Việt Nam vẫn còn là mô hình bệnh tật của một nước đang phát triển, tuy tình hình tử vong ở trẻ em đã giảm đáng kể đặc biệt là tử vong do nguyên nhân tiêu chảy, suy dinh dưỡng. Trong nghiên cứu cũng ghi nhận có sự khác biệt giữa mô hình bệnh tật tại bệnh viện và mô hình bệnh tật tại cộng đồng [2]. Tương tự, nghiên cứu mô hình bệnh tật tại bệnh viện Nhi Đồng 2 từ năm 2005 – 2007 cho thấy bệnh thường gặp ở trẻ em vẫn là nhiễm khuẩn [3].2
Mô hình bệnh tật và tử vong cũng khác nhau theo từng khu vực do đặc thù địa lý, khí hậu, nhân chủng học … Đồng bằng sông Cửu Long được xác định như là một vùng chịu sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Đồng bằng sông Cửu Long có hệ thống sông ngòi nhiều. Những đặc điểm này ảnh hưởng đến mô hình bệnh tật và tử vong của trẻ em như bệnh lý nhiễm trùng, tai nạn thương tích có khác hơn với các vùng khác. Vĩnh Long là một tỉnh thuộc hạ lưu sông Mê Kông, nằm giữa sông Tiền, sông Hậu và ở trung tâm khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Do đó, Vĩnh Long có một số đặc điểm chung đặc trưng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Hầu hết các nghiên cứu bệnh tật tại Vĩnh Long chỉ tập trung vào các bệnh lý cụ thể như viêm phổi, tiêu chảy, chưa có nghiên cứu về mô hình bệnh tật chung ở trẻ em. Các nghiên cứu về bệnh lý chủ yếu được thực hiện tại bệnh viện. Các nhà quản lý của tỉnh cũng cần biết sự thay đổi của mô hình bệnh tật và tử vong tại bệnh viện cũng như cộng đồng để định hướng cho sự phát triển của ngành y tế trong tương lai. Vậy mô hình bệnh tật và tử vong của trẻ tại bệnh viện và cộng đồng tại tỉnh Vĩnh Long như thế nào ?
Để trả lời câu hỏi đó, chúng tôi thực hiện nghiên cứu đề tài: “Khảo sát mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tỉnh Vĩnh Long” với các mục tiêu sau:
1. Xác định mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tại một số bệnh viện của tỉnh Vĩnh Long.
2. Mô tả mô hình bệnh tật cộng đồng và mô hình tử vong trẻ em tại các phường, xã tỉnh Vĩnh Long

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………….. 1
Chương 1: TỔNG QUAN …………………………………………………………………. 3
1.1. Bảng phân loại thống kê quốc tế về bệnh tật và các vấn đề sức khỏe
liên quan ……………………………………………………………………………………….. 3
1.2. Một số chỉ số đo lường bệnh tật và tử vong…………………………………… 8
1.2.1. Tỷ số, tỷ lệ, tỷ suất ……………………………………………………………… 8
1.2.2. Đơn vị đo tần số mắc bệnh …………………………………………………… 8
1.2.3. Các đơn vị đo tần số tử vong ………………………………………………… 9
1.3. Mô hình bệnh tật…………………………………………………………………….. 10
1.3.1. Mô hình bệnh tật tại bệnh viện ……………………………………………. 10
1.3.2. Mô hình bệnh tật tại cộng đồng …………………………………………… 14
1.4. Mô hình tử vong …………………………………………………………………….. 16
1.4.1. Phương pháp điều tra giám sát tử vong…………………………………. 16
1.4.2. Nguyên nhân tử vong trẻ em ………………………………………………. 21
1.4.3. Sơ lược tình hình tử vong trẻ em trên thế giới ……………………….. 22
1.4.4. Sơ lược tình hình tử vong trẻ em ở trong nước ………………………. 23
1.5. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu……………………………………………………. 26
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …….. 29
2.1 Đối tượng nghiên cứu ………………………………………………………………. 29
2.1.1 Tiêu chuẩn chọn ………………………………………………………………… 29
2.1.2 Tiêu chuẩn loại trừ …………………………………………………………….. 29
2.2 Thời gian, địa điểm nghiên cứu………………………………………………….. 30
2.2.1 Thời gian nghiên cứu………………………………………………………….. 30
2.2.2 Địa điểm nghiên cứu ………………………………………………………….. 30
2.3 Thiết kế nghiên cứu …………………………………………………………………. 30
2.4 Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu…………………………………………….. 302.4.1 Mục tiêu 1 ………………………………………………………………………… 30
2.4.2 Mục tiêu 2 ………………………………………………………………………… 31
2.5. Nội dung và các chỉ số nghiên cứu…………………………………………….. 36
2.5.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu……………………………. 36
2.5.2. Mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tại một số bệnh viện của tỉnh
Vĩnh Long trong 05 năm 2010 – 2014. ………………………………………….. 37
2.5.3 Mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tại các phường, xã tỉnh Vĩnh Long…. 40
2.6. Phương pháp thu thập số liệu……………………………………………………. 46
2.6.1 Thiết kế mẫu phiếu điều tra …………………………………………………. 46
2.6.2 Tập huấn điều tra viên ………………………………………………………… 46
2.6.3 Các bước tiến hành nghiên cứu ……………………………………………. 46
2.6.4 Kỹ thuật đánh giá thể lực…………………………………………………….. 51
2.6.5 Theo dõi, giám sát phiếu điều tra………………………………………….. 52
2.7. Quản lý và phân tích số liệu……………………………………………………… 52
2.7.1. Nhập số liệu …………………………………………………………………….. 52
2.7.2. Phân tích số liệu ……………………………………………………………….. 53
2.8. Đạo đức trong nghiên cứu………………………………………………………… 53
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ …………………………………………………………………. 55
3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu…………………………………………. 55
3.1.1 Đặc điểm chung tại các bệnh viện ………………………………………… 55
3.1.2. Đặc điểm chung tại cộng đồng ……………………………………………. 57
3.2. Mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tại bệnh viện ………………………… 59
3.2.1 Mô hình bệnh tật trẻ em tại bệnh viện …………………………………… 59
3.2.2. Mô hình tử vong trẻ em tại bệnh viện…………………………………… 70
3.3. Mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tại cộng đồng ……………………….. 74
3.3.1 Mô hình bệnh tật trẻ em tại cộng đồng ………………………………….. 74
3.3.2 Mô hình tử vong trẻ em tại cộng đồng…………………………………… 82CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN……………………………………………………………….. 85
4.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu…………………………………………. 85
4.1.1. Đặc điểm chung tại bệnh viện …………………………………………….. 85
4.1.2. Đặc điểm chung của cộng đồng…………………………………………… 88
4.2. Mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tại bệnh viện ………………………… 90
4.2.1. Mô hình bệnh tật trẻ em tại bệnh viện ………………………………….. 90
4.2.2. Mô hình tử vong trẻ em tại bệnh viện…………………………………. 101
4.3. Mô hình bệnh tật và tử vong trẻ em tại cộng đồng ……………………… 105
4.3.1. Mô hình bệnh tật trẻ em tại cộng đồng ……………………………….. 105
4.3.2 Mô hình tử vong trẻ em tại cộng đồng…………………………………. 113
4.4 Hạn chế của đề tài………………………………………………………………….. 116
KẾT LUẬN………………………………………………………………………………….. 118
KIẾN NGHỊ…………………………………………………………………………………. 120
CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Các nguyên nhân tử vong tại An Hải, Hải Phòng ………………… 20
Bảng 1.2. Tỷ suất tử vong trẻ dưới 5 tuổi …………………………………………. 22
Bảng 2.1. Mức độ thiếu máu dựa trên nồng độ hemoglobin ………………… 45
Bảng 3.1. Phân bố trẻ theo nhóm tuổi của bệnh nội trú và ngoại trú ……… 55
Bảng 3.2. Phân bố theo giới tính……………………………………………………… 56
Bảng 3.3. Phân bố trẻ nhập viện theo mùa ………………………………………… 57
Bảng 3.4. Tỷ lệ trẻ tham gia nghiên cứu tại cộng đồng theo tuổi và giới… 57
Bảng 3.5. Tỷ lệ tử vong tại cộng đồng ……………………………………………… 58
Bảng 3.6. Phân bố bệnh ngoại trú 21 chương bệnh theo ICD-10…………… 59
Bảng 3.7. Phân bố bệnh nội trú 21 chương bệnh theo ICD-10 ……………… 60
Bảng 3.8. Phân bố 10 bệnh thường gặp ở trẻ em………………………………… 61
Bảng 3.9. Phân bố 10 bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và 1 tháng – 1 tuổi … 62
Bảng 3.10. Phân bố 10 bệnh thường gặp ở nhóm trẻ 1-5 tuổi và > 5 tuổi…. 63
Bảng 3.11. Phân bố 10 bệnh thường gặp theo quý ……………………………….. 65
Bảng 3.12. Phân bố nhóm bệnh theo quý……………………………………………. 66
Bảng 3.13. Phân bố nhóm bệnh theo năm…………………………………………… 67
Bảng 3.14. 10 bệnh thường gặp trong chương bệnh hô hấp và nhiễm trùng….. 68
Bảng 3.15. 10 bệnh thường gặp trong chương bệnh TNTT……………………. 69
Bảng 3.16. Tỷ lệ tử vong theo chương bệnh ……………………………………….. 70
Bảng 3.17. Phân bố tử vong 21 chương bệnh theo ICD-10 từ 2010-2014 … 71
Bảng 3.18. Phân bố 10 bệnh tử vong nhiều nhất ………………………………….. 72
Bảng 3.19. Phân bố tử vong theo nhóm bệnh………………………………………. 73
Bảng 3.20. Phân bố tử vong theo năm ……………………………………………….. 73
Bảng 3.21. Tình trạng dinh dưỡng của trẻ…………………………………………… 74
Bảng 3.22. Tỷ lệ mắc bệnh qua khám lâm sàng …………………………………… 75
Bảng 3.23. Phân bố các bệnh lý cấp tính…………………………………………….. 75Bảng 3.24. Phân bố các bệnh lý mạn tính …………………………………………… 76
Bảng 3.25. Tình trạng thiếu máu của trẻ …………………………………………….. 76
Bảng 3.26. Số lần mắc bệnh theo nhóm tuổi……………………………………….. 77
Bảng 3.27. Phân bố triệu chứng bệnh của trẻ………………………………………. 77
Bảng 3.28. Số ngày mắc bệnh trong năm theo nhóm tuổi ……………………… 78
Bảng 3.29. Số ngày nằm viện trong năm theo nhóm tuổi………………………. 78
Bảng 3.30. Mối liên quan giữa suy dinh dưỡng và tình trạng bệnh …………. 79
Bảng 3.31. Phân bố 10 bệnh thường gặp ở trẻ nhập viện ………………………. 79
Bảng 3.32. Phân bố số lượt trẻ bệnh theo chương bệnh trong một năm……. 80
Bảng 3.33. Số ngày nghỉ do tai nạn thương tích theo nhóm tuổi …………….. 80
Bảng 3.34. Phân bố các tổn thương của tai nạn thương tích…………………… 81
Bảng 3.35. Tỷ suất tử vong và phân bố tử vong cộng đồng theo nhóm tuổi … 82
Bảng 3.36. Phân bố nhóm nguyên nhân tử vong theo năm…………………….. 82
Bảng 3.37. Phân bố nhóm nguyên nhân tử vong theo nhóm tuổi ……………. 83
Bảng 3.38. Phân bố nguyên nhân tử vong theo chương bệnh…………………. 83
Bảng 3.39. Phân bố 10 nguyên nhân tử vong cộng đồng……………………….. 8