KHẢO SÁT MÔ HÌNH GÂY BÉO PHÌ TRÊN CHUỘT NHẮT (SWISS ALBINO) BẰNG CHẾ ĐỘ ĂN GIÀU LIPID VỚI TỈ LỆ HÀM LƯỢNG BÉO KHÁC NHAU

KHẢO SÁT MÔ HÌNH GÂY BÉO PHÌ TRÊN CHUỘT NHẮT (SWISS ALBINO) BẰNG CHẾ ĐỘ ĂN GIÀU LIPID VỚI TỈ LỆ HÀM LƯỢNG BÉO KHÁC NHAU
Võ Lê Mai Phương1, Nguyễn Hào Khang2, Mai Huỳnh Như
Đặt vấn đề: Mô hình động vật béo phì đã được sử dụng từ lâu trên thế giới để mô phỏng một số tình trạng bệnh lý liên quan đến chuyển hóa ở người nhưng chưa được chuẩn hóa tại Việt Nam. Mục đích: Nghiên cứu nhằm mục đích xây dựng được chế độ ăn giàu lipid với một tỉ lệ hàm lượng béo xác định có thể tạo ra được mô hình chuột béo phì đạt tiêu chuẩn hiệu quả nhất với giá thành hợp lý nhất. Phương pháp: Nghiên cứu thực nghiệm in vivo trên chuột nhắt năm tuần tuổi được cho ăn theo chế độ ăn tiêu chuẩn (lô đối chứng) và chế độ ăn giàu lipid với tỉ lệ hàm lượng béo khác nhau (20%, 40% và 60%) (lô thử) trong 08 tuần. Chuột được xem là béo phì khi có trọng lượng cơ thể cao hơn 40% so với lô đối chứng. Kết quả: Chế độ ăn chứa 40% và 60% hàm lượng chất béo sẽ tạo ra mô hình chuột béo phì đạt tiêu chuẩn. Kết luận: Nhóm nghiên cứu đã xây dựng được chế độ ăn giàu lipid với tỉ lệ hàm lượng béo xác định có thể tạo ra được mô hình chuột béo phì thực nghiệm.

Các mô hình động vật béo phì thường được sử dụng để mô phỏng một số bệnh lý liên quan đến chuyển hóa ở người trong các nghiên cứu y khoa [5], [6]. Tùy từng thiết kế nghiên cứu, các tác giả sẽ chọn loại động vật và phương pháp gây dựng mô hình béo phì phù hợp. Trong các mô hình động vật béo phì thì mô hình chuột béo phì đang được áp dụng rộng rãi, dễ thực hiện và chi phí thấp. Có nhiều phương pháp gây béo phì ở chuột như can thiệp vào bộ gen, dùng thuốc hoặc can thiệp vào chế độ ăn… Một số phương pháp can thiệp vào chế độ ăn của chuột để xây dựng mô hình chuột béo phì hiện nay như: xây dựng chế độ ăn theo phần trăm kcal của thức ăn [2], bổ sung chất béo bên cạnh khẩu phần ăn hằng  ngày  bằng  cách  bơm  trực  tiếp  chất  béo (như dầu, mỡ lợn hoặc cholesterol…) vào thẳng dạ dày chuột [3], hoặc xây dựng chế độ ăn theo phần trăm khối lượng của thức ăn [1]. Đối với chế độ ăn theo phần trăm kcal các tác giả phải xác định được mức năng lượng chuột nạp vào cơ thể  thông  qua  lượng  thức  ăn  được  thêm  vào, phương pháp này sẽ khó thực hiện trong điều kiện không có công cụ đo lường chính xác năng lượng của thức ăn. Đối với phương pháp bơm trực tiếp chất béo vào dạ dày chuột tuy có thể đo được chính xác lượng chất béo bổ sung vào nhưng phương pháp này có xâm lấn vào thực quản gây căng thẳng cho động vật thí nghiệm, hoạt  động  bơm  chất  béo  qua  thực  quản  mỗi ngày khiến thực quản rất dễbị tổn thương thậm chí  gây  thủng  thực  quản,  lượng  chất  béo  lớn trong dạ dày khiến chuột khó tiêu hóa thức ăn kèm theo, chuột có khả năng bị chết do nhiễm trùng hoặc thủng thực quản. Xây dựng chế độ ăn  theo  phần  trăm  khối  lượng  của  thức  ăn  là phương pháp dễ thực hiện, tỉ lệ hàm lượng chất béo trong thức ăn được cố định nhằm hạn chế được những hạn chế của các phương pháp trên