Khảo sát nồng độ hs-CRP huyết tương ở bệnh nhân hội chứng động mạch vành cấp

Hội chứng động mạch vành cấp (HCMVC) là tình trạng thiếu máu cơ tim cấp tính do tắc nghẽn một phần hay hoàn toàn nhánh động mạch vành (ĐMV) nuôi dưỡng vùng cơ tim đó. Hội chứng này bao gồm: đau thắt ngực không ổn định (ĐTNKÔĐ), nhồi máu cơ tim có đoạn ST chênh lên và nhồi máu cơ tim không có đoạn ST chênh lên. HCMVC là nguyên nhân hay gặp nhất trong các trường hợp đến khám tại phòng khám cấp cứu vì đau ngực, chiếm đến 20% [96].

Ở Mỹ, hàng năm có khoảng 1,7 triệu bệnh nhân nhập viện vì HCMVC [28]. Tại Việt Nam cho đến nay chưa có thống kê tỷ lệ mắc, tỷ lệ tử vong của HCMVC một cách toàn diện. Nhưng trên thực tế, số bệnh nhân nhập viện vì hội chứng này và các biến chứng của nó ngày càng gia tăng [5], [6], [15], [17]. Ngoài ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống bệnh nhân, HCMVC là gánh nặng lớn cho nền kinh tế toàn xã hội.

Mất ổn định mảng xơ vữa động mạch vành là nguyên nhân chính dẫn đến HCMVC [54], [56]. Sự gia tăng của HCMVC nói riêng và bệnh lý tim mạch nói chung được lý giải bởi sự gia tăng các yếu tố nguy cơ của xơ vữa động mạch (XVĐM) như: hút thuốc lá (HTL), đái tháo đường (ĐTĐ), béo phì, tăng huyết áp (THA), rối loạn lipid máu (RLLP) [33], [49], [60], [97].. ..Hiện nay nhiều tác giả có quan điểm xem XVĐM là một tình trạng viêm. Theo các tác giả này XVĐM là một bệnh đa yếu tố, có nhiều giai đoạn mà phản ứng viêm hiện diện ở tất cả các giai đoạn từ giai đoạn khởi đầu cho đến tiến triển về sau và cả khi có nứt vỡ mảng xơ vữa [98], [99]. Một trong những dấu ấn viêm là protein C phản ứng (C – Reactive Protein, CRP). Đây là một protein chủ yếu do tế bào gan tổng hợp khi có tình trạng viêm nhiễm [29]. Ngày nay các nhà nghiên cứu cho rằng CRP không chỉ đơn thuần là một dấu ấn viêm mà còn có vai trò bệnh sinh quan trọng trong bệnh XVĐM nói chung cũng như bệnh ĐMV nói riêng [43], [57]. Nhiều nghiên cứu cho thấy sự tương quan giữa nồng độ CRP với kích thước vùng nhồi máu cơ tim (NMCT), mức độ tử vong trong HCMVC và có giá trị tiên lượng các biến chứng [24], [26], [30], [47], [66], [80]… Do vậy, việc xác định nồng độ CRP, đặc biệt qua xét nghiệm CRP siêu nhạy (high sensitivity CRP, hs-CRP) có thể góp phần trong việc tiên lượng mức độ nặng của bệnh và qua đó có thể quyết định hướng điều trị sớm và tích cực hơn nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và góp phần làm giảm tỉ lệ tử vong do các biến chứng sau HCMVC.

Ở Việt Nam, đã có một số nghiên cứu về nồng độ hs-CRP ở bệnh nhân bị bệnh động mạch vành và đã có những ứng dụng trong điều trị và theo dõi bệnh nhân bị bệnh ĐMV. Với mong muốn tìm hiểu thêm về nồng độ của hs-CRP ở bệnh nhân HCMVC, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Khảo sát nồng độ hs-CRP huyết tương ở bệnh nhân hội chứng động mạch vành cấp” với hai mục tiêu sau:

1. Khảo sát nồng độ của hs-CRP huyết tương ở bệnh nhân hội chứng mạch vành cấp.

2. Tìm hiếu giá trị tiên lượng tử vong sau 30 ngày của nồng độ hs- CRP huyết tương.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ HỘI CHỨNG MẠCH VÀNH CẤP 3

1.1.1. Lịch sử bệnh động mạch vành, hội chứng mạch vành cấp 3

1.1.2. Dịch tễ và tầm quan trọng của hội chứng mạch vành cấp 4

1.1.3. Cơ chế hình thành mảng vữa xơ động mạch và hiện tượng viêm 6

1.1.4. Cơ chế bệnh sinh của hội chứng mạch vành cấp 7

1.2. MỘT SỐ YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA BỆNH ĐỘNG MẠCH VÀNH 12

1.2.1. Các yếu tố nguy cơ không thay đổi được 12

1.2.2. Các yếu tố nguy cơ chủ yếu có thể thay đổi, điều trị hay kiểm soát bằng

cách thay đổi lối sống hay thuốc 13

1.2.3. Các yếu tố nguy cơ khác 16

1.3. CHẨN ĐOÁN HỘI CHỨNG ĐỘNG MẠCH VÀNH CẤP 17

1.3.1. Triệu chứng cơ năng 17

1.3.2. Triệu chứng lâm sàng 18

1.3.3. Điện tâm đồ 18

1.3.4. Các chỉ điểm sinh học về hoại tử cơ tim 19

1.3.5. Siêu âm tim 20

1.3.6. Chụp động mạch vành 20

1.4. ĐIỀU TRỊ HỘI CHỨNG ĐỘNG MẠCH VÀNH CẤP 21

1.4.1. Chiến lược điều trị 21

1.4.2. Điều trị Nội khoa 21

1.4.3. Điều trị tái tưới máu 23

1.5. ĐẠI CƯƠNG VỀ C – REACTIVE PROTEIN 24

1.5.1. Cấu tạo, nguồn gốc của CRP 24

1.5.2. Vai trò và sự thay đổi của CRP 26

1.5.3. Động học của CRP trong quá trình viêm 27

1.5.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ của CRP 28

1.5.5. Giá trị bình thường và phương pháp xét nghiệm 35

1.6. CRP Ở BỆNH NHÂN HỘI CHỨNG ĐỘNG MẠCH VÀNH CẤP… 38

1.6.1. Nồng độ CRP huyết thanh ở bệnh nhân HCMVC 38

1.6.2. Nồng độ CRP huyết thanh và vấn đề tiên lượng HCMVC 39

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 44

2.1. ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU 44

2.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 44

2.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 44

2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ 45

2.3. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 45

2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 45

2.4.1. Thi ết kế nghiên cứu 45

2.4.2. Phương pháp chọn mẫu 46

2.4.3. Phương pháp thu thập thông tin 46

2.5. XỬ LÝ SỐ LIỆU 47

2.6. CÁCH KHẮC PHỤC SAI SỐ 48

2.7. KHÍA CẠNH ĐẠO ĐỨC CỦA NGHIÊN CỨU 48

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 49

3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 49

3.1.1. Đặc điểm về tuổi 49

3.1.2. Đặc điểm về giới 50

3.1.3. Đặc điểm của các đối tượng nghiên cứu 50

3.2. hs-CRP Ở BỆNH NHÂN HỘI CHỨNG ĐỘNG MẠCH VÀNH CẤP… 51

3.2.1. Nồng độ hs-CRP của bệnh nhân HCMVC trong 48 giờ sau nhập viện.51

3.2.2. Nồng độ hs-CRP và tổn thương ĐMV ở bệnh nhân HCMVC 54

3.3. TƯƠNG QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ ĐỈNH hs – CRP VỚI MỘT SỐ YẾU TỐ Ở BỆNH NHÂN HCMVC 55

3.4. SO SÁNH NỒNG ĐỘ CRP MÁU GIỮA CÁC PHÂN NHÓM 56

3.5. DIẾN BIẾN TỬ VONG TRONG 30 NGÀY SAU NHẬP VIỆN 57

3.5.1. Diễn biến tử vong trong thời gian theo dõi của bệnh nhân HCMVC 57

3.5.2. So sánh diễn biến tử vong của ba nhóm bệnh nhân HCMVC 58

3.5.3. So sánh diễn biến tử vong của nhóm có hs-CRP đỉnh < 3 mg/L và hs-

CRP đỉnh > 3 mg/L ở bệnh nhân HCMVC 59

3.5.4. So sánh diễn biến tử vong của nhóm có hs-CRP đỉnh < 10 mg/L và hs-

CRP đỉnh > 10 mg/L ở bệnh nhân HCMVC 60

3.5.5. So sánh diễn biến tử vong của nhóm có hs-CRP đỉnh < 3 mg/L và hs-

CRP đỉnh > 10 mg/L ở bệnh nhân HCMVC 61

3.5.6. Các yếu tố tiên lượng tử vong 30 ngày ở bệnh nhân HCMVC 62

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 63

4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU 63

4.1.1. Đặc điểm về tuổi và giới 63

4.1.2. Hút thuốc lá 64

4.1.3. Béo phì và thừa cân 65

4.1.4. Tăng huyết áp 65

4.1.5. Rối loạn lipid máu 66

4.1.6. Đái tháo đường 66

4.2. NỒNG ĐỘ hs – CRP Ở BỆNH NHÂN HCMVC 67

4.2.1. Nồng độ hs-CRP máu ở bệnh nhân HCMVC tại thời điểm nhập viện..67

4.2.2. Thay đổi của nồng độ hs-CRP trong 48 giờ sau khi nhập viện 69

4.3. LIÊN QUAN GIỮA NỒNG ĐỘ ĐỈNH CỦA hs – CRP MÁU VỚI CÁC CHỈ SỐ SINH HỌC 71

4.3.1. Nồng độ hs-CRP và các dấu ấn hoại tử cơ tim 71

4.3.2. Nồng độ hs-CRP và tổn thương động mạch vành 72

4.s.s. Tương quan giữa nồng độ đỉnh hs-CRP và tuổi 72

43.4. Nồng độ đỉnh hs-CRP máu và giới tính 7s

43.5. Nồng độ đỉnh hs-CRP máu và hút thuốc lá 7s

43.6. Nồng độ đỉnh hs-CRP máu và tăng huyết áp 74

43.7. Nồng độ đỉnh hs-CRP và đái tháo đường 74

4.S.S. Nồng độ đỉnh hs-CRP và BMI 75

43.9. Nồng độ đỉnh hs-CRP và các thành phần lipd máu 75

4.s.lo. Nồng độ đỉnh hs-CRP máu và một số yếu tố viêm 76

4.4. hs – CRP VÀ TỬ VONG so NGÀY Ở BỆNH NHÂN HCMVC 77

4.4.1. Tuổi 7S

4.4.2. Giới 7S

4.43. Tần số tim > loo chu kỳ/phút 79

4.4.4. Huyết áp tâm thu < loo mmHg 79

4.4.5. Phân độ KILLIP 79

4.4.6. Nồng độ CK đỉnh So

4.4.7. Nồng độ CK-MB đỉnh So

4.4.S. Nồng độ đỉnh hs-CRP S1

4.4.9. Phân suất tống máu trên siêu âm tim S2

KÉT LUẬN SS

KIÉN NGHỊ S4

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC