Khảo sát thực trạng điều trị của bệnh nhân lao đang được quản lý, điều trị tại trung tâm y tế quận Long Biên, Hà Nội năm 2018
Khảo sát thực trạng điều trị của bệnh nhân lao đang được quản lý, điều trị tại trung tâm y tế quận Long Biên, Hà Nội năm 2018.Bệnh lao là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ chín trong các bệnh trên thế giới và đứng thứ hai trong các bệnh nhiễm trùng [30]. Theo số liệu của tổ chức y tế thế giới (TCYTTG) năm 2017 [30], có thêm khoảng 6,3 triệu ca lao mới được báo cáo trong năm 2016 (cao hơn so với 6,1 triệu ca trong năm 2015) và khoảng 1,3 triệu người tử vong do lao, trong đó có khoảng 374.000 ca tử vong do đồng nhiễm lao/HIV, khoảng 98% số người chết do lao ở các nước có thu nhập vừa và thấp. Trong báo cáolao toàn cầu năm 2017, TCYTTG đã đưa ra danh sách 30 nước có gánh nặng bệnh lao cao.
Trong danh sách này, Việt Nam xếp thứ 15 trong 30 nước có gánh nặng bệnh nhân lao cao trên thế giới [32]. Hàng năm cả nước có khoảng 126.000 bệnh nhân lao mới (tương đương với 133/100.000 dân). Số người chết do lao khoảng 13.000 (14/100.000 dân). Lao mới mắc các thể giảm so với ước tính là 2,6%; lao/HIV dương tính mới mắc cũng giảm còn 4,2%. Vấn đề nổi bật trong phòng chống lao hiện nay là lao kháng thuốc và đặc biệt là kháng đa thuốc. Theo số liệu của TCYTTG năm 2017, tỷ lệ lao đa kháng thuốc đối với bệnh nhân mắc mới không giảm nhưng tỷ lệ lao kháng thuốc điều trị lại thì tăng 26%, trong khi con số này năm 2015-2016 chỉ có 23%. Chi phí điều trị bình quân cho một ca bệnh lao kháng đa thuốc gấp 100 lần so với bệnh nhân không kháng thuốc, nhiều ca bệnh dù tốn rất nhiều tiền nhưng vẫn không chữa được. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến lao kháng thuốc, trong đó nguyên nhân hàng đầu là không tuân thủ nguyên tắc điều trị lao theo hướng dẫn của Bộ Y tế [2].
Quận Long Biên nằm ở vị trí cửa ngõ Đông Bắc của Thủ đô Hà Nội, tập trung nhiều đầu mối giao thông quan trọng cả về đường bộ, đường sắt, đường sông và đường không. Năm 2017 Phòng khám lao Trung tâm y tế quận Long Biên quản lý và điều trị 131 người bệnh lao [14], tính đến 01 tháng 05 năm 2018 hiện quản lý và điều trị 66 người bệnh lao, trong đó có 3 bệnh nhân mắc đồng thời HIV. Theo báo cáo kết quả công tác phòng chống bệnh Lao quận Long Biên năm 2017, tỷ lệ điều trị khỏi bệnh nhân lao phổi AFB (+) mới đạt >90%, không có bệnh nhân bỏ trị. Tuy nhiên một số người dân ở đây còn thiếu kiến thức về bệnh, cán bộ y tế đã đến nhà vận động, gửi giấy mời nhưng không đi khám [18]. Tuân thủ đúng nguyên tắc điều trị bệnh lao đóng vai trò then chốt trong việc bảo đảm điều trị khỏi bệnh. Trái lại, không tuân thủ điều trị sẽ dẫn tới nhiều nguy cơ cho bản thân người bệnh và cộng đồng do tạo điều kiện cho2 vi khuẩn lao kháng thuốc mà hậu quả là không thể điều trị khỏi, hoặc điều trị tốn kém gấp hàng trăm lần so với điều trị lao không kháng thuốc. Vi khuẩn lao kháng thuốc lây lan ra cộng đồng sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. Xuất phát từ thực tế trên và để có thêm cơ sở khoa học cho việc đề xuất các giải pháp trong việc xây dựng, triển khai các hoạt động của chương trình chống lao quốc gia tại quận Long Biên, đề tài : “Khảo sát thực trạng điều trị của bệnh nhân lao đang đƣợc quản lý, điều trị tại trung tâm y tế quận Long Biên, Hà Nội năm 2018” được nghiên cứu với 2 mục tiêu sau:
1/ Mô tả thực trạng tuân thủ điều trị của bệnh nhân lao đang được quản lý và điều trị ở Trung tâm y tế quận Long Biên năm 2018.
2/ Xác định một số yếu tố liên quan đến việc tuân thủ các nguyên tắc điều trị của bệnh nhân lao đang được quản lý và điều trị tại Trung tâm y tế quận Long Biên
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………………………………………..1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN ……………………………………………………………………..3
1.1. Bệnh lao và một số cách phân loại …………………………………………………..3
1.1.1. Khái niệm bệnh lao………………………………………………………………………3
1.1.2. Phân loại bệnh lao……………………………………………………………………….3
1.2. Dịch tễ học bệnh lao và chiến lƣợc phòng chống lao…………………………4
1.2.1. Dịch tễ học bệnh lao và kế hoạch phòng chống trên thế giới…………….4
1.2.2. Dịch tễ học bệnh lao ở Việt Nam và chương trình chống lao quốc gia..6
1.3.Tuân thủ điều trị ở bệnh nhân lao tại cộng đồng và các yếu tố liên
quan……………………………………………………………………………………………………………..8
1.3.1. Tuân thủ điều trị lao…………………………………………………………………….8
1.3.2. Một số nghiên cứu về tuân thủ điều trị lao………………………………………9
1.3.3.Một số yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị của bệnh nhân lao……..11
1.4. Giới thiệu địa bàn nghiên cứu ……………………………………………………….13
CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..16
2.1. Đối tƣợng, địa điểm và thời gian nghiên cứu ………………………………….16
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………….16
2.1.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ………………………………………………16
2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu ……………………………………………………………….16
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………………..16
2.2.2. Các biến số và chỉ số nghiên cứu. ………………………………………………16
2.2.3. Cỡ mẫu nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu……………………21
2.2.4. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu ………………………………………23
2.2.5. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu……………………………………………….23CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………………24
3.1. Kiến thức và thực trạng về tuân thủ điều trị của bệnh nhân lao ……….24
3.1.1. Kiến thức của bệnh nhân về bệnh lao và các nguyên tắc điều trị …..24
3.1.2.Thực trạng về tuân thủ điều trị lao của bệnh nhân………………………..26
3.2. Các yếu tố liên quan đến việc thực hành tuân thủ điều trị của bệnh
nhân lao ……………………………………………………………………………………………………..28
3.2.1.Thông tin về một số yếu tố liên quan đến thực hành tuân thủ điều trị
lao …………………………………………………………………………………………………………..28
3.2.2.Các yếu tố liên quan đến thực hành tuân thủ điều trị của bệnh nhân
lao đang được quản lý và điều trị tại TTYT quận Long Biên…………………………..30
CHƢƠNG 4. BÀN LUẬN ……………………………………………………………………….33
4.1. Kiến thức và thực trạng về tuân thủ điều trị của bệnh nhân lao……..33
4.1.1. Hiểu biết của bệnh nhân về bệnh lao và các nguyên tắc điều trị…….33
4.1.2. Thực trạng về tuân thủ điều trị lao của bệnh nhân ……………………….34
4.2. Các yếu tố liên quan đến việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân lao …36
4.2.1.Thông tin về một số yếu tố liên quan đến thực hành tuân thủ điều trị
lao …………………………………………………………………………………………………………..36
4.2.2. Các yếu tố liên quan đến thực hành tuân thủ điều trị của bệnh nhân
lao đang được quản lý và điều trị tại TTYT quận Long Biên…………………………..37
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………………………………………………….39
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC