Khảo sát tình hình sử dụng thuốc giảm đau trong quản lý đau cho bệnh nhân ung thư tại khoa Chống đau và Chăm sóc giảm nhẹ (A6A) – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108

Khoá luận tốt nghiệp dược sĩ Khảo sát tình hình sử dụng thuốc giảm đau trong quản lý đau cho bệnh nhân ung thư tại khoa Chống đau và Chăm sóc giảm nhẹ (A6A) – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.Ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong trên toàn thế giới, với 18,1 triệu ca mắc mới và 9,6 triệu ca tử vong trong năm 2018 [58]. Đau ung thư là một trong những triệu chứng phổ biến, với khoảng 55% bệnh nhân điều trị ung thư gặp phải đau [39]. Tỉ lệ này là 66% ở những bệnh nhân ung thư tiến triển, di căn hoặc ung thư giai đoạn cuối [58]. Tại Việt Nam, một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ đau từ vừa đến nặng là 50%, 33% bệnh nhân có sự suy giảm nghiêm trọng khả năng làm việc do đau [17]. Đau ung thư là một gánh nặng kinh tế đáng kể cho hệ thống y tế. Thiếu điều trị cơn đau làm gia tăng các trường hợp nhập viện, có thể gây chậm trễ hoặc giảm hiệu quả điều trị ung thư và do đó, tăng tổng chi phí chăm sóc sức khỏe [39].

Đau ung thư cũng có thể có tác động tiêu cực đáng kể đến chất lượng cuộc sống, tuân thủ điều trị và sự hài lòng với việc chăm sóc của bệnh nhân. Đau ung thư có thể gây mất ngủ, mệt mỏi, tăng nguy cơ suy giảm nhận thức và làm giảm khả năng tự chăm sóc hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày của bệnh nhân [18], [39]. Cơn đau không thuyên giảm có thể khiến bệnh nhân gặp các vấn đề về tâm lý như lo lắng, trầm cảm, sợ hãi hoặc cảm giác tuyệt vọng [39], [58]. Ngược lại, lo lắng và trầm cảm cũng có thể làm trầm trọng thêm cảm giác đau và làm tăng các triệu chứng của bệnh [39], [58] .
Tổ chức Y tế Thế giới đã xác định thiếu quản lý đau ung thư là vấn đề sức khỏe toàn cầu có mức độ ưu tiên cao nhất kể từ năm 1986 [59] và đưa giảm đau và chăm sóc giảm nhẹ vào nhóm dich vụ thiết yếu của bảo hiểm y tế toàn cầu [58]. Tuy nhiên, việc thiếu điều trị đau ung thư vẫn được ghi nhận rộng rãi. Dữ liệu từ một số quốc gia thu nhập thấp, cho thấy khoảng 80% bệnh nhân chết vì ung thư phải trải qua cơn đau vừa hoặc nặng, kéo dài trung bình 90 ngày [58].
Do đó nghiên cứu về đau, thuốc giảm đau và hiệu quả giảm đau là cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư. Nhằm tổng kết dữ liệu về dùng thuốc giảm đau cung cấp cho các bác sỹ lâm sàng và khoa Dược, nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài “Khảo sát tình hình sử dụng thuốc giảm đau trong quản lý đau cho bệnh nhân ung thư tại khoa Chống đau và Chăm sóc giảm nhẹ (A6A) – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108” với mục tiêu:
1. Khảo sát tình hình sử dụng thuốc giảm đau trên bệnh nhân ung thư
2. Khảo sát mức độ đau và ảnh hưởng của đau trước và sau khi điều trị bằng bảng kiểm Brief Pain Inventor

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………………………………………………..1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN……………………………………………………………………………..2
1.1. Đại cương về ung thư………………………………………………………………………………2
1.1.1. Định nghĩa ………………………………………………………………………………………..2
1.1.2. Dịch tễ……………………………………………………………………………………………….2
1.1.3. Triệu chứng và chẩn đoán ………………………………………………………………….2
1.1.4. Điều trị………………………………………………………………………………………………2
1.2. Đau do ung thư ……………………………………………………………………………………….3
1.2.1. Đại cương về đau ung thư…………………………………………………………………..3
Định nghĩa……………………………………………………………………………………3
Các nguyên nhân gây đau ung thư…………………………………………………..3
Phân loại đau ung thư……………………………………………………………………4
1.2.2. Thực trạng đau ung thư ……………………………………………………………………..4
1.2.3. Đánh giá đau ung thư và thang đánh giá đau ung thư ………………………….6
1.2.4. Các phương pháp kiểm soát đau ở bệnh nhân ung thư …………………………7
1.3. Điều trị đau ung thư bằng thuốc………………………………………………………………8
1.3.1. Mục tiêu quản lý đau ung thư……………………………………………………………..8
1.3.2. Nguyên tắc điều trị đau ung thư bằng thuốc…………………………………………8
1.3.3. Các thuốc giảm đau và hỗ trợ giảm đau……………………………………………..10
Các nhóm thuốc giảm đau và hỗ trợ giảm đau ………………………………..10
Tác dụng không mong muốn của các thuốc giảm đau ………………………10
1.3.4. Quản lý đau nền trong đau ung thư …………………………………………………..11
1.3.5. Quản lý đau bộc phát trong đau ung thư ……………………………………………12
1.4. Thực trạng quản lý đau ung thư hiện nay ………………………………………………12
1.4.1. Thực trạng giảm đau ung thư……………………………………………………………12
1.4.2. Thực trạng sử dụng thuốc giảm đau trong đau ung thư ………………………13
1.4.3. Nguyên nhân……………………………………………………………………………………15
1.4.4. Giải pháp …………………………………………………………………………………………16
1.5. Giới thiệu về Viện Ung thư và khoa Chống đau và Chăm sóc giảm nhẹ
(A6A) ………………………………………………………………………………………………………….16Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………….17
2.1. Địa điểm nghiên cứu ……………………………………………………………………………..17
2.2. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………………….17
2.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn…………………………………………………………………………17
2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ …………………………………………………………………………..17
2.3. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………………………….17
2.4. Thiết kế nghiên cứu……………………………………………………………………………….17
2.5. Nội dung nghiên cứu ……………………………………………………………………………..18
2.6. Phân tích và xử lý số liệu ……………………………………………………………………….20
Chương 3. KẾT QUẢ……………………………………………………………………………………..21
3.1. Đặc điểm của mẫu nghiên cứu ……………………………………………………………….21
3.1.1. Đặc điểm về tuổi – giới………………………………………………………………………21
3.1.2. Đặc điểm về loại ung thư…………………………………………………………………..22
3.1.3. Đặc điểm về giai đoạn ung thư và vị trí di căn…………………………………….22
3.1.4. Đặc điểm bệnh kết hợp ……………………………………………………………………..23
3.1.5. Các biện pháp điều trị ung thư đã và đang sử dụng…………………………….24
3.2. Đặc điểm đau trước khi điều trị …………………………………………………………….25
3.2.1. Vị trí đau………………………………………………………………………………………….25
3.2.2. Cường độ và mức độ đau trước khi điều trị ………………………………………..25
3.2.3. Ảnh hưởng của đau trước khi điều trị………………………………………………..27
3.3. Các thuốc được sử dụng và các biến cố bất lợi trên bệnh nhân ……………….27
3.3.1. Các thuốc giảm đau và hỗ trợ giảm đau được sử dụng trong phác đồ ban
đầu …………………………………………………………………………………………………………..27
Các thuốc giảm đau được sử dụng trong phác đồ ban đầu ……………….28
Các thuốc hỗ trợ giảm đau được sử dụng trong phác đồ ban đầu ……..29
Phối hợp thuốc được lựa chọn trong phác đồ ban đầu……………………..30
3.3.2. Các thuốc được sử dụng trong phác đồ điều chỉnh ……………………………..30
Các thuốc giảm đau được sử dụng trong phác đồ điều chỉnh ……………31
Các thuốc hỗ trợ giảm đau được sử dụng trong phác đồ điều chỉnh…..32
Phối hợp thuốc được lựa chọn trong phác đồ điều chình………………….33
3.3.3. Mối quan hệ giữa phác đồ điều trị đau ban đầu và đánh giá đau ban đầu
………………………………………………………………………………………………………………..33
3.3.4. Các biến cố bất lợi trên bệnh nhân sau khi sử dụng phác đồ điều trị đau
ban đầu …………………………………………………………………………………………………….343.4. Mức độ đau và ảnh hưởng của đau trước và sau khi điều trị đánh giá với
bảng kiểm Brief Pain Inventory …………………………………………………………………..35
Thay đổi mức độ đau và cường độ đau…………………………………………..35
Độ giảm điểm đau ……………………………………………………………………….37
Thay đổi ảnh hưởng của đau…………………………………………………………38
Mức độ giảm đau sau 24 giờ sử dụng thuốc ……………………………………39
Thay đổi điểm đau khi sử dụng phác đồ điều chỉnh………………………….39
Chương 4. BÀN LUẬN …………………………………………………………………………………..41
4.1. Thang Brief Pain Inventory – phiên bản tiếng Việt…………………………………41
4.2. Đặc điểm của mẫu nghiên cứu ……………………………………………………………….42
4.2.1. Đặc điểm tuổi – giới của mẫu nghiên cứu …………………………………………..42
4.2.2. Đặc điểm loại ung thư ………………………………………………………………………42
4.2.3. Đặc điểm giai đoạn ung thư ………………………………………………………………43
4.2.4. Đặc điểm điều trị ung thư………………………………………………………………….43
4.3. Đặc điểm đau ban đầu của mẫu nghiên cứu……………………………………………44
4.3.1. Vị trí đau………………………………………………………………………………………….44
4.3.2. Mức độ đau và cường độ đau…………………………………………………………….45
4.3.3. Mức độ ảnh hưởng của đau đến các hoạt động hàng ngày của bệnh
nhân…………………………………………………………………………………………………………46
4.4. Các thuốc giảm đau và hỗ trợ giảm đau được dùng………………………………..46
4.4.1. Các loại thuốc giảm đau……………………………………………………………………46
4.4.2. Tỷ lệ sử dụng các thuốc giảm đau ……………………………………………………..48
4.4.3. Liều dùng của các loại thuốc giảm đau………………………………………………48
4.4.4. Các thuốc hỗ trợ giảm đau được kê đơn……………………………………………..49
4.4.5. Phối hợp thuốc được lựa chọn và mối quan hệ với đánh giá đau ban đầu
………………………………………………………………………………………………………………..50
4.5. Sự thay đổi đặc điểm đau của bệnh nhân ……………………………………………….51
4.5.1. Sự thay đổi điểm đau và mức độ đau sau khi sử dụng phác đồ ban đầu..51
4.5.2. Sự thay đổi mức độ ảnh hưởng của đau đến các hoạt động hàng ngày của
bệnh nhân…………………………………………………………………………………………………52
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………………………………………………………….54
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Đặc điểm về tuổi, giới………………………………………………………………………..21
Bảng 3.2. Đặc điểm về loại ung thư ……………………………………………………………………22
Bảng 3.3. Đặc điểm các vị trí di căn……………………………………………………………………23
Bảng 3.4. Đặc điểm về tình trạng bệnh kết hợp ……………………………………………………23
Bảng 3.5. Bệnh kết hợp …………………………………………………………………………………….24
Bảng 3.6. Các biện pháp điều trị ung thư đã sử dụng ……………………………………………24
Bảng 3.7. Các biện pháp điều trị ung thư đang sử dụng ………………………………………..24
Bảng 3.8. Các vị trí đau …………………………………………………………………………………….25
Bảng 3.9. Cường độ và mức độ đau trước khi điều trị…………………………………………..25
Bảng 3.10. Ảnh hưởng của đau lên bệnh nhân ung thư …………………………………………27
Bảng 3.11. Mức độ ảnh hưởng của đau lên bệnh nhân ung thư………………………………27
Bảng 3.12. Các thuốc giảm đau được sử dụng trong phác đồ ban đầu …………………….28
Bảng 3.13. Liều dùng của các thuốc giảm đau trong phác đồ ban đầu …………………….29
Bảng 3.14. Các thuốc hỗ trợ giảm đau được sử dụng trong phác đồ ban đầu……………29
Bảng 3.15. Phối hợp thuốc được sử dụng trong phác đồ ban đầu……………………………30
Bảng 3.16. Tổng kết về điều chỉnh phác đồ giảm đau …………………………………………..31
Bảng 3.17. Các thuốc giảm đau được sử dụng trong phác đồ điều chỉnh …………………31
Bảng 3.18. Liều dùng các thuốc giảm đau trong phác đồ điều chỉnh ………………………32
Bảng 3.19. Các thuốc hỗ trợ giảm đau được sử dụng trong phác đồ điều chỉnh ……….32
Bảng 3.20. Phối hợp thuốc được lựa chọn trong phác đồ điều chỉnh ………………………33
Bảng 3.21. Mối quan hệ giữa phác đồ điều trị đau ban đầu và đánh giá đau ban đầu ..34
Bảng 3.22. Các biến cố bất lợi trên bệnh nhân……………………………………………………..34
Bảng 3.23. Thay đổi mức độ đau trước và sau khi điều trị …………………………………….35
Bảng 3.24. Thay đổi cường độ đau trước và sau khi điều trị ………………………………….36
Bảng 3.25. Độ giảm điểm đau trước và sau khi điều trị…………………………………………37
Bảng 3.26. Thay đổi ảnh hưởng của đau trước và sau khi điều trị…………………………..38
Bảng 3.27. Thay đổi mức độ ảnh hưởng của đau trước và sau khi điều trị……………….38
Bảng 3.28. Giảm điểm đau sau khi sử dụng phác đồ điều chỉnh …………………………….39DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
Hình 1.1. Quản lý đau trên bệnh nhân chưa sử dụng opioid…………………………………..11
Hình 2.1. Thiết kế nghiên cứu ……………………………………………………………………………17
Hình 3.1. Các biến cố bất lợi trên bệnh nhân ……………………………………………………….35
Hình 3.2. Mức độ giảm đau sau khi sử dụng thuốc……………………………………………….