Khảo sát tình trạng huyết áp ở phụ nữ thời kỳ quanh mãn kinh

Mãn kinh là một hiện tượng sinh lý bình thường mà mỗi phụ nữ đều phải trải qua. Mãn kinh xảy ra với hiện tượng ngừng kinh nguyệt, không phóng noãn, giảm nồng độ các hormon sinh dục nữ dẫn đến sự thay đổi về đặc điểm sinh học cũng như tâm lý ở người phụ nữ. Giai đoạn này buồng trứng giảm sản xuất hai hormon sinh dục nữ là estrogen và progesteron. Phụ nữ mãn kinh có nguy cơ mắc bệnh cao do tình trạng thiếu hụt estrogen và gánh nặng của tuổi tác gây nên, trong đó trước mắt là các triệu chứng của mãn kinh như cơn bốc hỏa, khô âm đạo, mất ngủ, toát mồ hôi đêm và về lâu dài còn phải đối mặt với nguy cơ của bệnh tim mạch, bệnh loãng

xương, bệnh Alzheimer [5], [7] Tất cả các rối loạn này đã ảnh hưởng

đến chất lượng cuộc sống của người phụ nữ.

Mỗi người phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh khác nhau. Ngay cả tuổi bắt đầu mãn kinh cũng thay đổi. Một số người bắt đầu từ 30- 40 tuổi, một số khác có thể đến trên 60. Phổ biến nhất là khoảng 45- 55 tuổi. Các triệu chứng cũng rất thay đổi tùy mỗi người. Có thể chỉ có vài triệu chứng nhẹ thoáng qua, hoặc mắc phải hàng loạt biến đổi tâm sinh lý [40].

Cùng với sự suy giảm nồng độ estrogen, nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch cũng tăng cao. Rối loạn tim mạch ở phụ nữ tuổi mãn kinh không chỉ gây tử vong mà còn làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng sống. Tuy nhiên, những rối loạn này có thể được phòng ngừa hiệu quả, trong đó lối sống có vai trò chủ yếu trong việc gây ra các rối loạn tim mạch ở phụ nữ tuổi mãn kinh.

Nhiều nghiên cứu của các tác giả ở châu Âu và Bắc Mỹ đã được tiến hành tập trung vào các khía cạnh khác nhau thuộc lĩnh vực sức khoẻ sinh sản của phụ nữ mãn kinh như: tuổi mãn kinh trung bình, sự thay đổi về đặc điểm hình thái – chức năng của phụ nữ mãn kinh, mối liên quan giữa loãng xương, bệnh lý tim mạch và sự suy giảm estrogen, các khối u đường sinh dục, lợi ích và nguy cơ của liệu pháp hormon thay thế….

Ở Việt Nam, mặc dù phụ nữ độ tuổi quanh mãn kinh chiếm tỷ lệ không nhỏ (năm 2007 có khoảng 12% tổng số phụ nữ trên toàn quốc) [6] nhưng có thể nói các công trình nghiên cứu về sức khỏe sinh sản của phụ nữ chưa đáp ứng được với yêu cầu về chăm sóc sức khoẻ ở lứa tuổi này.

Trong thực tế khám chữa bệnh, phụ nữ ở tuổi quanh mãn kinh thường có nhu cầu chăm sóc sức khoẻ cao, số lượng người đi khám chữa bệnh có tỷ lệ khá đông, trong số đó tăng huyết áp cùng với cơn bốc hoả là hai triệu chứng thường gặp và là lý do chính để người bệnh đến khám tại phòng khám tim mạch. Tuy nhiên, những nghiên các vấn đề sức khoẻ nói chung ở đối tượng này còn nhiều hạn chế, đặc biệt chưa có nghiên cứu về tăng huyết áp ở phụ nữ thời kỳ quanh mãn kinh, vì vậy chúng tôi chọn đề tài này với mục tiêu:

1. Khảo sát tình trạng huyết áp ở phụ nữ thời kỳ quanh mãn kinh.

2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tình trạng huyết áp ở phụ nữ thời kỳ quanh mãn kinh.

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. SINH LÝ KINH NGUYỆT 3

1.1.1. Nhắc lại sinh lý của hiện tượng kinh nguyệt và chu kỳ kinh nguyệt… 3

1.1.2. Các thời kỳ hoạt động sinh dục của người phụ nữ 3

1.1.3. Trục vùng dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng 4

1.2. MÃN KINH 6

1.2.1. Định nghĩa mãn kinh 6

1.2.2. Phân loại mãn kinh 6

1.2.3. Các giai đoạn của mãn kinh 6

1.2.4. Cơ sở sinh lý học của mãn kinh 7

1.2.5. Những thay đổi về nội tiết khi mãn kinh 7

1.2.6. Tuổi mãn kinh 9

1.2.7. Một số đặc điểm chức năng ở phụ nữ mãn kinh 11

1.3. ĐẠI CƯƠNG VỀ TĂNG HUYẾT ÁP 18

1.3.1. Định nghĩa tăng huyết áp 18

1.3.2. Phân loại tăng huyết áp 18

1.3.3. Nguyên nhân gây THA 21

1.3.4. Tiêu chuẩn chẩn đoán tăng huyết áp 21

1.3.5. Các yếu tố nguy cơ 22

1.4. CÁC NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC 26

1.4.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới về tăng huyết áp ở phụ nữ quanh

mãn kinh và các yếu tố liên quan 26

1.4.2. Tình hình nghiên cứu trong nước về tăng huyết áp của phụ nữ quanh

mãn kinh và các yếu tố liên quan 29

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 31

2.1.1. Tiêu chuẩn chọn đối tượng nghiên cứu 31

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 31

2.2. ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU 31

2.3. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 31

2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31

2.4.1. Thiết kế nghiên cứu 31

2.4.2. Cỡ mẫu nghiên cứu 32

2.4.3. Kỹ thuật chọn mẫu 32

2.4.4. Quy trình nghiên cứu 32

2.4.5. Sơ đồ nghiên cứu 33

2.5. CÁC CHỈ SỐ NGHIÊN CỨU 34

2.5.1. Tình trạng huyết áp của phụ nữ thời kỳ quanh mãn kinh 34

2.5.2. Đặc điểm của phụ nữ thời kỳ quanh mãn kinh 34

2.5.3. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng huyết áp của phụ nữ thời kỳ

quanh mãn kinh 34

2.6. CÁC KỸ THUẬT TIẾN HÀNH TRONG NGHIÊN CỨU 35

2.6.1. Đo chiều cao 35

2.6.2. Đo cân nặng 35

2.6.3. Đo huyết áp 35

2.6.4. Đo nồng độ estrogen, lipid máu 35

2.6.5. Đo độ loãng xương 35

2.7. XỬ LÝ SỐ LIỆU 35

2.8. CÁC SAI SỐ VÀ CÁCH KHỐNG CHẾ 36

2.9. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU 36

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 37

3.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 37

3.1.1. Tuổi của đối tượng nghiên cứu 37

3.1.2. Số lần sinh của đối tượng nghiên cứu 38

3.1.3. Lý do chính đi khám bệnh 38

3.1.4. Tần số tim 39

3.1.5. Chỉ số BMI của đối tượng nghiên cứu 39

3.1.6. Hàm lượng estrogen của đối tượng nghiên cứu 40

3.1.7. Một số rối loạn cơ năng ở phụ nữ quanh mãn kinh 40

3.1.8. Nhịp tim trên điện tâm đồ 41

3.2. TÌNH TRẠNG HUYẾT ÁP CỦA PHỤ NỮ THỜI KỲ QUANH

MÃN KINH 42

3.3. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN THAY ĐỔI TÌNH TRẠNG

HUYẾT ÁP Ở PHỤ NỮ QUANH MÃN KINH 45

3.3.1. Tuổi và tình trạng huyết áp 45

3.3.2. Nơi ở và tình trạng huyết áp 45

3.3.3. Nghề nghiệp và tình trạng huyết áp 46

3.3.4. Trình độ học vấn và tình trạng huyết áp 46

3.3.5. Loãng xương với sự thay đổi HA 47

3.3.6. Thời gian rối loạn mãn kinh và tình trạng huyết áp 47

3.3.7. Mối liên quan giữa nồng độ estrogen với sự thay đổi HA 48

3.3.8. Mối liên quan giữa BMI và sự thay đổi huyết áp 49

3.3.9. Rối loạn Lipid máu với sự thay đổi HA 50

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 53

4.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 53

4.1.1. Tuổi của đối tượng nghiên cứu 53

4.1.2. Số lần sinh của đối tượng nghiên cứu 54

4.1.3. Lý do chính đi khám bệnh 54

4.1.4. Tần số tim 55

4.1.5. BMI của đối tượng nghiên cứu 55

4.1.6. Estrogen của đối tượng nghiên cứu 56

4.1.7. Một số rối loạn cơ năng ở phụ nữ quanh mãn kinh 57

4.1.8. Thay đổi nhịp tim trên điện tâm đồ 59

4.1.9. Thời gian rối loạn mãn kinh 60

4.2. TÌNH TRẠNG HUYẾT ÁP CỦA PHỤ NỮ THỜI KỲ QUANH

MÃN KINH 61

4.3. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN THAY ĐỔI TÌNH TRẠNG HUYẾT ÁP Ở PHỤ NỮ QUANH MÃN KINH 65

4.3.1. Tuổi và tình trạng huyết áp 65

4.3.2. Nơi ở và tình trạng huyết áp 65

4.3.3. Nghề nghiệp và trình độ học vấn với tình trạng huyết áp 66

4.3.4. Loãng xương với sự thay đổi HA 66

4.3.5. Thời gian rối loạn mãn kinh và tình trạng huyết áp 67

4.3.6. Mối liên quan giữa nồng độ estrogen với sự thay đổi HA 68

4.3.7. BMI và sự thay đổi huyết áp 69

4.3.8. Rối loạn Lipid máu với sự thay đổi HA 70

KẾT LUẬN 72

KIẾN NGHỊ 74

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC