Kiến thức, thái độ, thực hành và một số yếu tố liên quan về phòng chống lao của người nhà bệnh nhân lao điều trị tại bệnh viện Phổi Hà Tĩnh năm 2017

Kiến thức, thái độ, thực hành và một số yếu tố liên quan về phòng chống lao của người nhà bệnh nhân lao điều trị tại bệnh viện Phổi Hà Tĩnh năm 2017.Bệnh lao là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới trong nhiều năm, và là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong do bệnh truyền nhiễm trên thế giới sau HIV/AIDS [27].
Theo WHO khoảng 1/3 dân số thế giới đã nhiễm lao, ước tính năm 2015, trên toàn thế giới có 10,4 triệu ca mắc mới, gần 2 triệu người tử vong do lao, 80 % bệnh nhân lao trên thế giới thuộc 22 nước có gánh nặng bệnh lao cao, 95 % số bệnh nhân lao và 98% trường hợp tử vong do lao thuộc các nước ngheo, chậm phát triển, đang phát triển [27].

Việt nam đứng thứ 12/22 nước có gánh nặng bệnh lao cao nhất toàn cầu và đứng thứ 14/27 nước có bệnh lao kháng thuốc cao và siêu kháng cao trong khu vực Tây – Thái Bình Dương, đồng thời đứng thứ 3 sau Trung Quốc và Philipines về số lượng bệnh nhân lao lưu hành cũng như bệnh nhân lao xuất hiện hàng năm. Môi năm có khoảng 180.000 người mắc lao mới, 17.000 trường hợp tử vong do lao [27] Hà Tĩnh là một tỉnh Bắc Trung Bộ với tỷ lệ mắc bệnh lao khá cao. Qua khảo sát ban đầu tại Bệnh viện Phổi Hà Tĩnh cho thấy hàng năm có khoảng hơn 1100 bệnh nhân mắc bệnh hô hấp phải nhập viện điều trị, chủ yếu là người mắc bệnh lao.
Một điều đáng quan tâm là thời gian từ lúc bắt đầu bị bệnh đến khi bệnh nhân đi khám tại bệnh viện, phát hiện bệnh lao là khá muộn. Có nhiều lý do dẫn đến sự chậm trễ nói trên, trong đó người nhà bệnh nhân là những người thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân, đóng một vai trò rất quan trọng trong công tác phát hiện bệnh; giám sát, theo dõi quá trình điều trị cũng như phòng bệnh. Hơn nữa trước đây chưa có đề tài nghiên cứu nào đánh giá về kiến thức, thái độ, thực hành của người nhà bệnh nhân, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Kiến thức, thái độ, thực hành và một số yếu tố liên quan về phòng chống lao của người nhà bệnh nhân lao điều trị tại bệnh viện Phổi Hà Tĩnh năm 2017” với hai mục tiêu:
1. Mô tả kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống lao của người nhà bệnh nhân điều trị tại bệnh viện Phổi tỉnh Hà Tĩnh năm 2017.2
2. Xác định một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ và thực hành về phòng chống lao của đối tượng

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………………………………………………. 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU …………………………………………………………… 3
1.1 Tổng quan bệnh lao phổi …………………………………………………………………………. 3
1.1.1 Định nghĩa ……………………………………………………………………………………….. 3
1.1.2 Vi khuẩn lao …………………………………………………………………………………….. 3
1.1.3 Đường lây………………………………………………………………………………………… 3
1.1.4 Triệu chứng lâm sàng ………………………………………………………………………… 3
1.1.5 Phân loại………………………………………………………………………………………….. 3
1.1.6 Điều trị…………………………………………………………………………………………….. 4
1.1.7 Hậu quả/ biến chứng………………………………………………………………………….. 5
1.1.8 Lao kháng thuốc ……………………………………………………………………………….. 6
1.1.9 Biện pháp phòng chống lây nhiễm lao …………………………………………………. 6
1.2 Dịch tễ học bệnh lao ……………………………………………………………………………….. 7
1.2.1 Trên thế giới …………………………………………………………………………………….. 7
1.2.2 Tại Việt Nam……………………………………………………………………………………. 8
1.2.3 Tại Hà Tĩnh ……………………………………………………………………………………… 9
1.3 Một số nghiên cứu về kiến thức, thái độ, thực hành đối với bệnh lao…………… 10
1.3.1 Trên thế giới …………………………………………………………………………………… 10
1.3.2 Tại Việt Nam………………………………………………………………………………….. 11
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………………. 12
2.1 Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu ……………………………………………. 12
2.2 Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………………………….. 12
2.2.1 Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………………………. 12
2.2.2 Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu……………………………………………………. 12
2.2.3 Phương pháp thu thập thông tin ………………………………………………………… 12
2.3 Biến số, chỉ số nghiên cứu ……………………………………………………………………… 13
2.4 Biện pháp khống chế sai số…………………………………………………………………….. 17
2.5 Xử lý và phân tích số liệu ………………………………………………………………………. 17
2.6 Cách chấm điểm……………………………………………………………………………………. 182.6.1 Kiến thức của đối tượng về phòng chống lao………………………………………. 18
2.6.2 Thái độ của đối tượng về phòng chống lao …………………………………………. 21
2.6.3 Thực hành của đối tượng về phòng chống lao …………………………………….. 21
2.7 Vấn đề đạo đức nghiên cứu ……………………………………………………………………. 23
Chương 3. KẾT QUẢ ……………………………………………………………………………….. 24
3.1 Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ………………………………………………. 24
3.2 Mô tả thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống lao của người
nhà bệnh nhân điều trị tại bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Hà Tĩnh………….. 25
3.2.1 Kiến thức phòng chống lao của người nhà bệnh nhân ………………………….. 25
3.2.2 Thái độ về phòng chống bệnh lao ……………………………………………………… 32
3.2.3 Thực hành của đối tượng về phòng chống lao …………………………………….. 33
3.3 Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành phòng chống Lao … 36
3.3.1 Một số yếu tố liên quan đến kiến thức về phòng chống lao của đối tượng. 36
3.3.2 Một số yếu tố liên quan đến thái độ của đối tượng ………………………………. 39
3.3.3 Một số yếu tố liên quan đến thực hành PCL của đối tượng …………………… 42
Chương 4. BÀN LUẬN……………………………………………………………………………… 46
4.1 Thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành về phòng chống lao của người nhà
bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Phổi Hà Tĩnh ……………………………………….. 46
4.1.1 Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu…………………………………………. 46
4.1.2 Kiến thức về bệnh lao của đối tượng nghiên cứu…………………………………. 46
4.1.3 Thái độ về phòng chống lao của đối tượng nghiên cứu ………………………… 48
4.1.4 Thực hành về phòng chống lao của đối tượng nghiên cứu ……………………. 49
4.2 Xác định một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ và thực hành đúng về
phòng chống lao của người nhà bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Phổi tỉnh Hà
Tĩnh…………………………………………………………………………………………………… 50
4.2.1 Một số yếu tố liên quan đến kiến thức về phòng chống lao…………………… 50
4.2.2 Một số yếu tố liên quan đến thái độ về phòng chống lao………………………. 51
4.2.3 Một số yếu tố liên quan đến thực hành về phòng chống lao ………………….. 51
KẾT LUẬN…………………………………………………………………………………………………… 53
KHUYẾN NGHỊ …………………………………………………………………………………………… 55
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………………… 56DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Ước tính số mắc mới và tử vong do lao trên thế giới năm 2015……… 8
Bảng 1.2. Kết quả phát hiện bệnh nhân lao các thể tỉnh Hà Tĩnh năm 2011-2015
…………………………………………………………………………………………………………….. 9
Bảng 2.1. Biến số, chỉ số nghiên cứu ………………………………………………………. 13
Bảng 2.2. Sai số và cách khắc phục sai số………………………………………………… 17
Bảng 2.3. Chấm điểm kiến thức về phòng chống lao…………………………………. 18
Bảng 2.4. Chấm điểm thái độ về phòng chống lao…………………………………….. 21
Bảng 2.5. Chấm điểm thực hành về phòng chống lao ………………………………… 21
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ……………………………….. 24
Bảng 3.2. Kiến thức của đối tượng về nguyên nhân, đường lây truyền bệnh lao.
…………………………………………………………………………………………………………… 25
Bảng 3.3. Kiến thức của đối tượng về triệu chứng bệnh lao ………………………. 26
Bảng 3.4. Kiến thức của đối tượng về những người dễ mắc lao …………………. 26
Bảng 3.5 Hiểu biết của đối tượng về thời gian chữa khỏi bệnh lao ……………… 28
Bảng 3.6. Hiểu biết của đối tượng về các nguyên tắc điều trị bệnh lao ……….. 29
Bảng 3.7. Kiến thức của đối tượng về hậu quả việc không tuân thủ nguyên tắc
điều trị ………………………………………………………………………………………………… 29
Bảng 3.8. Kiến thức của đối tượng về các biện pháp phòng chống lao…………. 30
Bảng 3.9. Đánh giá mức độ kiến thức đúng trong phòng chống bệnh lao ……. 30
Bảng 3.10. Đặc điểm thái độ của đối tượng …………………………………………….. 32
Bảng 3.11. Đánh giá thái độ của đồi tượng đối với phòng chống lao ………….. 32
Bảng 3.12. Xử trí khi có người nhà mắc lao …………………………………………….. 33
Bảng 3.13. Thực hành của đối tượng để có kết quả điều trị tốt …………………… 34
Bảng 3.14. Thực hành của đối tượng về cách quản lý đờm ……………………….. 34
Bảng 3.15. Một sô thực hành của đối tượng về phòng chống lao ……………….. 35
Bảng 3.16. Đánh giá về mức độ thực hành phòng chống lao ……………………… 35
Bảng 3.17. Liên quan giữa nhóm tuổi, giới tính của đối tượng và kiến thức
phòng chống bệnh lao …………………………………………………………………………… 36Bảng 3.18. Liên quan giữa nghề nghiệp của đối tượng và kiến thức về phòng
chống lao …………………………………………………………………………………………….. 37
Bảng 3.19. Liên quan giữa trình độ học vấn và kiến thức phòng chống lao của
đối tượng …………………………………………………………………………………………….. 38
Bảng 3.20. Liên quan giữa tình trạng kinh tế của đối tượng và kiến thức phòng
chống lao …………………………………………………………………………………………….. 38
Bảng 3.21. Mối liên quan giữa truyền thông và kiến thức phòng chống lao …. 39
Bảng 3.22. Liên quan giữa nhóm tuổi, giới tính của đối tượng và thái độ phòng
chống lao …………………………………………………………………………………………….. 39
Bảng 3.23. Liên quan giữa nghề nghiệp và thái độ phòng chống lao …………… 40
Bảng 3.24. Liên quan giữa trình độ học vấn và thái độ của đối tượng về phòng
chống lao …………………………………………………………………………………………….. 40
Bảng 3.25. Liên quan giữa tình trạng kinh tế và thái độ phòng chống lao ……. 41
Bảng 3.26. Liên quan giữa truyền thông và thái độ phòng chống lao ………….. 41
Bảng 3.27. Liên quan giữa kiến thức và thái độ phòng chống lao ………………. 41
Bảng 3.28. Liên quan giữa nhóm tuổi, giới tính của đối tượng nghiên cứu và
thực hành phòng chống lao ……………………………………………………………………. 42
Bảng 3.29. Liên quan giữa nghề nghiệp và thực hành phòng chống lao của đối
tượng ………………………………………………………………………………………………….. 43
Bảng 3.30. Liên quan giữa trình độ học vấn và thực hành phòng chống lao của
đối tượng …………………………………………………………………………………………….. 43
Bảng 3.31. Liên quan giữa tình trạng kinh tế và thực hành phòng chống lao của
đối tượng …………………………………………………………………………………………….. 44
Bảng 3.32. Liên quan giữa truyền thông với thực hành phòng chống lao …….. 44
Bảng 3.33. Liên quan giữa kiến thức và thực hành về phòng chống lao……….. 44
Bảng 3.34. Liên quan giữa thái độ và thực hành phòng chống lao ……………… 45DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH
Biểu đồ 1.1. Kết quả điều trị khỏi bệnh nhân lao phổi AFB(+) mới và AFB(+)
tái phát…………………………………………………………………………………………………. 10
Biểu đồ 3.1. Kiến thức của đối tượng về yếu tố thuận lợi dễ mắc lao ………….. 27
Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ đối tượng cho rằng bệnh lao nguy hiểm ……………………….. 27
Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ đối tượng cho rằng bệnh lao có thể chữa khỏi ……………….. 28
Biểu đồ 3.4. Nguồn tiếp nhận thông tin về bệnh lao …………………………………. 31
Hình 1.1. Ước tính tỷ lệ mắc mới bệnh lao năm 2015 ………………………………….