Kiến thức, thực hành của điều dưỡng về chăm sóc vết mổ và các yếu tố liên quan

Luận văn thạc sỹ Kiến thức, thực hành của điều dưỡng về chăm sóc vết mổ và các yếu tố liên quan. Hiện nay, vết thương là một vấn đề rất phổ biến trên lâm sàng và đặc biệt là vết thương do phẫu thuật hay còn gọi là vết mổ. Thông thường vết mổ sẽ lành một cách tự nhiên tuy nhiên nếu xuất hiện tình trạng nhiễm trùng thì tiến trình lành vết mổ sẽ diễn ra chậm hơn và biến chứng nhiễm khuẩn vết mổ (NKVM) luôn là mối quan tâm hàng đầu tại các cơ sở y tế [10].
Nhiễm khuẩn vết mổ là loại nhiễm khuẩn sau phẫu thuật phổ biến nhất với số lượng lớn trong các loại nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV), làm tăng tỷ lệ tử vong ở người bệnh phẫu thuật trên toàn thế giới và gây ảnh hưởng đến tinh thần người bệnh do làm tăng thêm số ngày nằm viện, tăng chi phí điều trị, khả năng hồi phục kém, là gánh nặng cho gia đình và bản thân người bệnh [35], [41], [57]. Tại Hoa Kỳ, số ngày nằm viện gia tăng trung bình do NKVM là 7,4 ngày, chi phí phát sinh do NKVM hàng năm khoảng 130 triệu USD .

Theo tài liệu Bộ Y tế năm 2012 cho thấy NKVM xảy ra từ 5% đến 10% trong số khoảng hai triệu người bệnh (NB) được phẫu thuật hàng năm [15]. Có rất nhiều yếu tố liên quan đến NKVM như tuổi, đặc tính bệnh, cơ địa, loại phẫu thuật, thời gian phẫu thuật, trang thiết bị, môi trường bệnh viện, dinh dưỡng kém, số lượng vi khuẩn hiện diện trên bề mặt của vết mổ… bên cạnh đó việc chăm sóc của điều dưỡng cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng vết mổ [22], [30], [59]. Vì vậy, chăm sóc vết mổ luôn được xem là vấn đề trọng tâm trong ngăn ngừa nhiễm khuẩn, hơn nữa việc thúc đẩy nhanh quá trình lành vết thương đang là thách thức đối với các cơ sở y tế và nhất là những người trực tiếp thực hiện công việc này đó chính là điều dưỡng [10], [12]. Nếu điều dưỡng quản lý tốt và tuân thủ đúng quy trình thực hành trong chăm sóc vết mổ sẽ làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong do NKVM.2
Thực hiện quy trình thay băng là một trong những khâu quan trọng trong thực hành chăm sóc vết mổ và giữ vai trò nhất định trong điều trị người bệnh sau phẫu thuật. Hơn nữa đây là một trong các kỹ thuật cơ bản mà người điều dưỡng ngoại khoa phải thực hiện hàng ngày trong quá trình chăm sóc NB và có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng điều trị [47], nếu thay băng vết mổ không đúng quy trình thì đây sẽ là con đường trực tiếp đưa vi khuẩn vào vết thương. Tuy nhiên trên thực tế khi quan sát trên 162 điều dưỡng thực hành thay băng vết thương thì có 61,6% điều dưỡng thực hành sai ít nhất một trong các bước của quy trình [4]. Theo nghiên cứu của Lê Đại Thanh (2008) [17] cũng cho thấy trên 200 lần thay băng thì không có lần nào điều dưỡng thực hiện đúng toàn bộ các tiêu chí đánh giá của quy trình thay băng.
Tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp, theo kết quả điều tra cắt ngang năm 2012 cho thấy tỷ lệ NKVM là 6,2% và tỷ lệ NKVM tại khoa Ngoại Tổng Hợp (NTH) năm 2014 là 5,9% [18]. Bên cạnh đó số lượng NB phẫu thuật tại bệnh viện ngày càng đông, vì thế cần phải đặc biệt quan tâm đến công tác chăm sóc điều dưỡng đối với những NB sau phẫu thuật nằm viện. Việc quản lý và chăm sóc phù hợp những vết thương này trong giai đoạn hậu phẫu sẽ làm giảm nguy cơ biến chứng nhất là NKVM.
Hiện tại đã có nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước về chăm sóc vết thương mạn tính tuy nhiên còn rất ít nghiên cứu đề cập đến công tác điều dưỡng như mô tả kiến thức và thực hành khi thực hiện chăm sóc vết thương phẫu thuật. Vì vậy, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài “Kiến thức, thực hành của điều dưỡng về chăm sóc vết mổ và các yếu tố liên quan” nhằm tìm hiểu kiến thức, thực hành hiện tại của điều dưỡng để đưa ra các can thiệp nhằm góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc nói chung và chất lượng chăm sóc NB sau mổ nói riêng.3
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Tỷ lệ điều dưỡng có kiến thức và thực hành đúng trong chăm sóc vết mổ là bao nhiêu?
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát
Khảo sát kiến thức và thực hành về chăm sóc vết mổ của điều dưỡng và các yếu tố liên quan tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp năm 2016.
Mục tiêu cụ thể
1. Xác định tỷ lệ kiến thức và thực hành đúng trong chăm sóc vết mổ của điều dưỡng tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp năm 2016.
2. Xác định một số yếu tố liên quan đến thực hành chăm sóc vết mổ của điều dưỡng tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Tháp năm 2016

MỤC LỤC
Trang
Mục lục………..……………………………………………………………….i
Danh mục các chữ viết tắt…………………………………………………….iii
Danh mục sơ đồ …………………………….………………………………..iv
Danh mục các biểu đồ……………………….………………………………..v
Danh mục các bảng…………………….…………………………………….vi
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………….. 1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ……………………………………………… 4
1.1. Một vài khái niệm …………………………………………………………………….. 4
1.2. Phân loại vết thương………………………………………………………………….. 4
1.3. Sinh lý của sự lành vết thương…………………………………………………….. 6
1.4. Các hình thức lành vết thương…………………………………………………….. 8
1.5. Xử lý của điều dưỡng và tác dụng của nó lên việc lành vết thương …… 9
1.6. Mục đích của việc băng vết thương ……………………………………………. 10
1.7. Một số nghiên cứu trong nước và trên thế giới về chăm sóc vết mổ … 10
1.7. Lý thuyết điều dưỡng và ứng dụng …………………………………………….. 14
CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……… 18
2.1. Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………………. 18
2.2. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………. 18
2.3. Cỡ mẫu………………………………………………………………………………….. 18
2.4. Thời gian nghiên cứu……………………………………………………………….. 18
2.5. Kỹ thuật chọn mẫu ………………………………………………………………….. 18
2.6. Tiêu chuẩn chọn mẫu ………………………………………………………………. 18ii
2.7. Liệt kê và định nghĩa biến số…………………………………………………….. 19
2.8. Thu thập số liệu………………………………………………………………………. 22
2.9. Xử lý số liệu…………………………………………………………………………… 23
2.10. Kiểm soát sai lệch………………………………………………………………….. 24
2.11. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu …………………………………………….. 24
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ …………………………………………………………………. 25
3.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu………………………………….. 25
3.2. Kiến thức và thực hành của điều dưỡng về chăm sóc vết mổ………….. 30
3.3. Các yếu tố liên quan với thực hành chăm sóc vết mổ của điều dưỡng. 35
CHƢƠNG 4. BÀN LUẬN ……………………………………………………………….. 41
KẾT LUẬN…………………………………………………………………………………….. 53
KIẾN NGHỊ……………………………………………………………………………………. 54
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 3.1. Phân bố điều dưỡng theo giới………………………………….25
Biểu đồ 3.2. Phân bố điều dưỡng theo tuổi………………………………….25
Biểu đồ 3.3. Phân bố điều dưỡng theo trình độ chuyên môn………………..26
Biểu đồ 3.4. Phân bố điều dưỡng theo thâm niên làm việc………………….26
Biểu đồ 3.5. Phân bố điều dưỡng theo thâm niên trong CSVM……………..27
Biểu đồ 3.6. Phân bố điều dưỡng theo khoa làm việc……………………….27
Biểu đồ 3.7. Phân bố theo số lượng NB cần chăm sóc trong ngày………….28
Biểu đồ 3.8. Phân bố theo thời gian ca trực…………………………………28
Biểu đồ 3.9. Tỷ lệ điều dưỡng tham gia tập huấn về CSVM………………..29
Biểu đồ 3.10. Nguồn cung cấp thông tin hướng dẫn về CSVM cho ĐD……29
Biểu đồ 3.11. Tỷ lệ ĐD biết Hướng dẫn Phòng ngừa NKVM của Bộ Y Tế…30vi
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 3.1. Đặc điểm kiến thức của điều dưỡng về chăm sóc vết mổ…………30
Bảng 3.2. Kiến thức đúng của điều dưỡng về chăm sóc vết mổ………………32
Bảng 3.3. Điểm trung bình kiến thức của điều dưỡng về CSVM……………32
Bảng 3.4. Đặc điểm thực hành của ĐD về quy trình thay băng vết mổ……..33
Bảng 3.5. Thực hành đúng quy trình thay băng vết mổ………………………34
Bảng 3.6. Điểm trung bình thực hành quy trình thay băng vết mổ………….35
Bảng 3.7. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng vết mổ và giới.…..35
Bảng 3.8. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng vết mổ và tuổi.…..36
Bảng 3.9. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng vết mổ và trình độ
chuyên môn…………………………………………………………………..36
Bảng 3.10. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng vết mổ và thâm niên
công tác………………………………………..……………………………………37
Bảng 3.11. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng vết mổ và thâm niên
trong CSVM………………………………………………………………….38
Bảng 3.12. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng vết mổ với thời gian
ca trực.………………………………………………………………………38
Bảng 3.13. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng vết mổ và việc tập
huấn CSVM…….…………………………………………………………………39
Bảng 3.14. Liên quan giữa thực hành quy trình thay băng với số lượng người
bệnh chăm sóc trong ngày…….………..…………………………………….39
Bảng 3.15. Liên quan giữa thực hành và kiến thức CSVM của ĐD..……….4