Kiến thức, thực hành phòng chống ngộ độc thực phẩm và một số yếu tố liên quan của người chế biến trong các bếp ăn tập thể tại Thành phố Thuận An, Bình Dương năm 2020

Luận văn thạc sĩ y tế công cộng Kiến thức, thực hành phòng chống ngộ độc thực phẩm và một số yếu tố liên quan của người chế biến trong các bếp ăn tập thể tại Thành phố Thuận An, Bình Dương năm 2020. Ngộ độc thực phẩm hoặc bệnh từ thực phẩm thường là các bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn, nấm, vi rút, ký sinh trùng hoặc hóa chất [49]. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) báo cáo rằng có khoảng 2 triệu trường hợp ngộ độc thực phẩm gây tử vong hàng năm trên toàn cầu [53], đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Thực phẩm không an toàn có thể gây ra hơn 200 bệnh – tử tiêu chảy đến ung thư. Ước tỉnh có khoảng 600 triệu – gần 1 trên 10 người trên thế giới – bị ốm sau khi ăn thực phẩm bị ô nhiễm và 420.000 người chết mỗi năm, dẫn đến mất 33 triệu năm sống khỏe mạnh (DALYs). Trẻ em dưới 5 tuổi mang 40% gánh nặng bệnh do thực phẩm, với 125.000 ca tử vong mỗi năm. Bệnh tiêu cháy là những căn bệnh phổ biến nhất do tiêu thụ thực phẩm bị ô nhiễm, khiến 550 triệu người mắc bệnh và 230.000 người tử vong mỗi năm [53]. Theo cập nhật của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) năm 2017, mỗi năm có khoảng 50 triệu người liên quan đến các bệnh dựa trên thực phẩm, dẫn đến cái chết của khoảng 3.000 người [52]. Ước tính có khoảng 500.000 trường hợp mắc bệnh từ thực phẩm liên quan đến mầm bệnh đã biết ở Anh hàng năm [50] và 9,4 triệu tại Hoa Kỳ [44]. Liên quan đến những căn bệnh này là chi phí y tế, tài chính và phúc lợi, ước tỉnh lần lượt là 1,8 và 14 tỷ đô la [31]. Tại Việt Nam, tỉnh chung 6 tháng đầu năm 2018, trên địa bàn cả nước xảy ra 44 vụ ngộ độc thực phẩm, làm 1.207 người bị ngộ độc, trong đó 7 trường hợp tử vong [18]. Đa số các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra chủ yếu ở các bếp ăn tập thể (BATT) với tỉ lệ mắc lớn [5]. 

Sự xuất hiện toàn cầu của các bệnh lây truyền qua đường thực phẩm có tầm quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng ở cả các nước phát triển và đang phát triển đều bị ảnh hưởng [51]. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) báo cáo đây là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh tật và tử vong ở các nước đang phát triển. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xác định các vụ dịch và sự cố dịch bệnh từ thực phẩm, bao gồm cả những vụ phát sinh từ ô nhiễm thực phẩm tự nhiên, vô tình và cố ý, là mối đe dọa sức khỏe cộng đồng toàn cầu trong Thế kỷ 21 [38]. Tuy nhiên, trên toàn cầu nhận thức về các bệnh từ thực phẩm và an toàn thực phẩm vẫn chưa được quan tâm đúng mực gây ra những hậu quả đáng kể cho sức khỏe, phát triển xã hội, phát triển kinh tế [52]. Nguyên nhân về các vấn đề liên quan đến an toàn thực phẩm có thể là do tình trạng về an toàn thực phẩm và vệ sinh chung ở các quốc gia này không đảm bảo. Vấn đề ngộ độc thực phẩm đang trở thành vấn đề được các nước quan tâm đáng kể vì hệ quả tiêu cực mà ngộ độc thực phẩm gây ra. Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành để xác định các yếu tố nguy cơ góp phần gây ra các vụ ngộ độc thực phẩm, người chế biến thực phẩm là yếu tố quan trọng trong sự bùng phát dịch bệnh do thực phẩm do xử lý sai trong quá trình chuẩn bị, chế biến hoặc bảo quản thực phẩm [43]. Một số nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng kiến thức cũng như thực hành về phòng ngừa xảy ra ngộ độc thực phẩm vẫn còn hạn chế trong người trực tiếp chế biến thực phẩm[21], [24], [30], [35]. Tại Việt Nam, những nghiên cứu tương tự vẫn chưa phổ biển, và việc tiến hành những nghiên cứu nhằm xác định kiến thức – thực hành về phòng ngừa ngộ độc thực phẩm là cần thiết trong việc quy hoạch xây dựng phát triển chiến lược đảm bảo an toàn thực phẩm. 
Thành phố Thuận An là một trong 9 huyện thị xã/ thành phố trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Với tốc độ phát triển kinh tế nhanh, việc thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư và phát triển trên địa bàn tạo ra nhiều thách thức trong công tác quản lý an toàn thực phẩm tại địa bàn. Hiện tại, trên địa bàn thành phố quản lý 426 bếp ăn tập thể, trong đó bếp ăn tập thể ngoài khu công nghiệp là gần 70 bếp [20], quy mô phục vụ dao động từ 200 đến 1000 suất ăn/ lần phục vụ, việc đảm bảo an toàn thực phẩm trong quá trình chế biển và cung cấp suất ăn cho công nhân là đặc biệt quan trọng. Một số câu hỏi được đặt ra ở đây là: Thực trạng kiến thức, thực hành về phòng chống ngộ độc thực phẩm của người chế biến trong các bếp ăn tập thể tại Thành phố Thuận An như thể nào? Và có những yếu tố nào liên quan đến kiến thức, thực hành về phòng chống ngộ độc thực phẩm của họ. Chính vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài Kiến thức, thực hành phòng chống ngộ độc thực phẩm và một số yếu tố liên quan của người chế biến trong các bếp ăn tập thể tại Thành phố Thuận An, Bình Dương năm 2020 với hai mục tiêu như sau: 
1. Đánh giá thực trạng kiến thức, thực hành về phòng chống ngộ độc thực phẩm của người chế biến trong các bếp ăn tập thể tại Thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương năm 2020. 
2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành về phòng chống ngộ độc thực phẩm của đối tượng nghiên cứu.