KIẾN THỨC VỀ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ CỦA NGƯỜI BỆNH NGOẠI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN LÊ VĂN THỊNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KIẾN THỨC VỀ BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ CỦA NGƯỜI BỆNH NGOẠI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN LÊ VĂN THỊNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Huỳnh Giao1,, Võ Ý Lan1, Trần Văn Khanh2, Võ Kim Ngân2,3, Nguyễn Phi Hồng Ngân2, Phạm Xuân Quang2, Trương Thị Tuyền4, Phan Thị Hồng Lệ5, Nguyễn Thị Ngọc Hân
Nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ người bệnh ngoại trú tại Bệnh viện Lê Văn Thịnh có kiến thức tốt về bệnh đậu mùa khỉ và các yếu tố liên quan năm 2022. Nghiên cứu cắt ngang mô tả được thực hiện từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2022 tại Bệnh viện Lê Văn Thịnh, thành phố Hồ Chí Minh. Số liệu được thu thập thông qua bộ câu hỏi tự điền, với 17 câu hỏi đánh giá kiến thức về bệnh đậu mùa khỉ, với điểm cắt có ý nghĩa là 70% (trả lời 12/17 câu đúng sẽ được đánh giá có kiến thức tốt). Tổng số 330 người bệnh tham gia nghiên cứu, tuổi <50 tuổi chiếm 67,3%, giới nam chiếm đa số (54,9%). Tỷ lệ người bệnh có kiến thức tốt ghi nhận 56,1%. Nghiên cứu tìm thấy mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa kiến thức với tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, bệnh kèm theo (tăng huyết áp) và nguồn thông tin tiếp cận (p<0,05). Tỷ lệ kiến thức chung tốt ở đối tượng này còn thấp, điều này cho thấy sự cần thiết phải có chương trình giáo dục sức khỏe để nâng cao kiến thức cho người dân trong phòng ngừa bệnh.

Bệnh đậu mùa khỉ được mô tả từ năm 1958, với  tác  nhân  gây  bệnh  làvi  rút  đậu  mùa  khỉ (MPXV). Trường hợp bệnh đầu tiên ở người được ghi nhận vào năm 1970 tại Cộng hòa Dân chủ Công Gô, kể từ đó bệnh Đậu mùa khỉ ở người trở thành bệnh lưu hành ở khu vực Trung Phi và Tây Phi.  Bệnh  Đậu  mùa  khỉ  là  bệnh  lây  truyền  từ động  vật  sang  người,  việc  lây  truyền  từ  người sang người khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô  hấp  và  qua  tiếp  xúc  với  các  vật  dụng,  đồ dùng nhiễm mầm bệnh. Sự lây truyền có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc tiếp xúc gần trong và sau khi sinh. Thời gian ủ bệnh thường từ 6-13 ngày, nhưng có thể dao động từ 5-21  ngày.  Biểu  hiện  triệu  chứng  có  thể  khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương  tự  như  bệnh  đậu  mùa,  các  triệu  chứng thường thấy như là: sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận  khác của  cơ  thể  như  bàn  tay,  bàn  chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2-3 tuần. Theo WHO tỷ lệ tử vong khi mắc bệnh theo thống kê trước đây dao động từ 0-11% nói chung và cao hơn ở trẻ nhỏ [1]. Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong của bệnh đậu mùa khỉ trên toàn thế giới được báo cáo chiếm 8,7%, tỷ lệ này cao hơn đáng kể đối với khu vực Trung Phi [2]. Ngoài ra, hiện nay bệnh đã xuất hiện  ở  một  số  nước  như  Hoa  Kỳ  [3-5],  Vương Quốc Anh [6] và Isreal [7], trên những có người đi du lịch về từChâu Phi. Tính đến 21/9/2022, trên Thế giới đã ghi nhận hơn 61 nghìn trường hợp  mắc  bệnh  đậu  mùa  khỉ  trong  đó  có  23 trường hợp tử vong [8]. Hiện đã có một số loại vaccine phòng bệnh đậu mùa cũng mang lại khả năng bảo vệ ở mức độ nhất định chống bệnh đậu mùa khỉ. Một loại vaccine  mới  hơn  đã  được  phát  triển  để  phòng bệnh đậu mùa (MVA-BN –còn gọi là Imvamune, Imvanex hoặc Jynneos) đã được phê duyệt vào năm 2019 cũng sử dụng trong phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ và hiện chưa được phổ biến rộng rãi.Ngoài  ra,  một  loại  thuốc  kháng  virus  đã được  phát  triển  để  điều  trị  bệnh  đậu  mùa (tecovirimat, có tên thương mại là TPOXX) cũng đã được phê duyệt để điều trị bệnh đậu mùa khỉ vào năm 2022 [9].Trước tình hình khẩn cấp về sự lây truyền và sự nguy hiểm của của bệnh, Bộ Y tế đã có cuộc họp khẩn cấp các Sở y tế tỉnh để đánh giá tình hình  và  thống  nhất  các  giải  pháp  trong  phòng chống dịch bệnh đậu mùa khỉ[10]. Do đó, nghiên cứu này thực hiện nhằm đánh giá kiến thức của người bệnh về bệnh đậu mùa khỉ và các yếu tố liên quan tại bệnh viện Lê Văn Thịnh để thiết kế chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe cho phù hợp, nhằm gia tăng kiến thức đúng cho của người dân góp phần kiểm soát sự lây truyền của bệnh.