Kiểu gen và kiểu hình của tăng Cholesterol máu tiên phát ở trẻ em

Kiểu gen và kiểu hình của tăng Cholesterol máu tiên phát ở trẻ em
Đỗ Thị Thanh Mai , Vũ Chí Dũng
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Tăng cholesterol tiên phát gây ra rối loạn chuyển hoá lipoprotein, gây tăng cholesterol trọng lượng phân tử thấp, do đó tăng nguy cơ gặp biến chứng tim mạch sớm. Nghiên cứu với mục tiêu là phát hiện đột biến các gen gây tăng cholesterol tiên phát và mô tả kiểu hình lâm sàng và hóa sinh của các bệnh nhi có tăng cholesterol. Nghiên cứu một loạt ca bệnh bao gồm mô tả các đặc điểm lâm sàng, hóa sinh, biến chứng và phân tích đột biến các gen gây tăng cholesterol tiên phát bằng giải trình tự gen thế hệ mới. Các đặc điểm kiểu hình của 10 bệnh nhân từ 8 gia đình khác nhau với tuổi chẩn đoán trung bình là 5,9 ± 6,2 tuổi (nam/nữ là 4/6) bao gồm u hạt vàng (6 bệnh nhi), chưa có triệu chứng (4 bệnh nhi); nồng độ cholesterol toàn phần trung bình trong máu là 9,8 ± 4,6 mmol/l, nồng độ LDL-cholesterol trung bình 7 ± 3,1 mmol/l, nồng độ HDL-cholesterol trung bình 1,3 ± 0,2 mmol/l, nồng độ triglyceride trung bình 1,7 ± 0,7 mmol/l. Có 7 bệnh nhân có đột biến của gen LDLR và 3 bệnh nhân đột biến của gen ABCG5. Tăng cholesterol tiên phát ở trẻ em có triệu chứng lâm sàng nghèo nàn và phát hiện đột biến các gen gây tăng cholesterol tiên phát giúp tư vấn di truyền và phòng bệnh.

Tăng  cholesterol  máu  di  truyền  đơn  gen đặc trưng bởi tăng nồng độ LDL – cholesterol (Low  Density  Lipoprotein  Cholesterol)  và  gây nguy cơ biến chứng tim mạch sớm. Cho đến nay các gen đã được xác định gây tăng LDL-cholesterol bao gồm gen LDLR, gây giảm hấp thu và chuyển hoá các hạt LDL, dẫn đến giảm thanh thải các hạt LDL, đột biến gen LDLR gây ra 79% các trường hợp tăng LDL-cholesterol; đột biến gen APOB mã hoá cho Apolipoprotein B giúp thụ thể LDL gắn với LDL, chiếm 5% các trường hợp; đột biến gen PCSK9 mã hoá cho proprotein  convertase  subtilisin/kexin  típ  9, làm suy giảm thụ thể LDL, chỉ chiếm < 1% các trường hợp, đột biến gen ABCG5/ABCG8 gây tăng hấp thu cholesterol có nguồn gốc thực vật, giảm liên kết cholesterol với acid mật.1-3Để góp phần chẩn đoán bệnh, sàng lọc cho các thành viên trong gia đình và làm cơ sở cho tư vấn di truyền thì phân tích gen phát hiện các đột biến và nhận xét liên quan giữa kiểu hình với kiểu gen là có vai trò quan trọng. Xuất phát từ thực tế đó, nghiên cứu được tiến hành với mục tiêu: phát hiện đột biến các gen gây tăng cholesterol tiên phát và mô tả kiểu hình lâm sàng và hóa sinh của các bệnh nhi tăng cholesterol.