Kinh nghiệm từ ca lâm sàng ung thư biểu mô tế bào gan được điều trị kết hợp nút mạch có tiêm hóa chất với tiêm cồn qua da có di căn tế bào ung thư theo đường kim chọc hút tế bào

Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC: Hepatocel- lular carcinoma) là  một trong năm loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, số bệnh nhân mắc mới hàng năm khoảng 500.000 trường hợp [6]. Virus viêm gan B và virus viêm gan C là hai nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan hiện nay. Trong các phương pháp điều trị ung thư gan không phẫu thuật, nút mạch kết hợp hóa chất (TACE: transarterial chemoembolization), tiêm cồn qua da (PEIT: Percutaneous ethanol injection), gần đây phương pháp đốt điện bằng sóng Radio (RFA: ra- dio frequency ablation) hoặc bằng vi sóng Micro- wave (microwave coagulation ablation) được áp dụng phổ biến. Tùy theo từng trường hợp lâm sàng cụ thể, các phương pháp trên có thể được áp dụng độc lập hoặc kết hợp với nhau.

Sau đây, chúng tôi sẽ trình bầy một số điều rút ra từ  ca lâm sàng có di căn tế  bào ung thư gan theo đường kim chọc hút tế bào trên bệnh nhân có chọc hút tế bào gan trước khi được điều trị kết hợp TACE và PEIT.

I. CA LÂM SÀNG

Bệnh nhân nam 50 tuổi, vào viện tháng 12 năm 2000, đau lưng là lý do khiến bệnh nhân đi khám. Xét nghiệm sinh hóa và huyết học có enzyme AST tăng: 51 IU/L/370C, ALT bình thường, Alpha- fetoprotein (AFP) tăng cao: 245,2 ng/ml, các xét nghiệm khác trong giới hạn bình thường; HBsAg dương tính. Trên hình ảnh siêu âm thường khối U kích thước 4,6 x 5,9 cm với hình ảnh tăng giảm âm không đều, bờ khối U không rõ nét với viền giảm âm xung quanh không đồng nhất, vị trí thuộc phân thùy trước gan phải, hạ phân thùy V-VIII (hình 1). Trên siêu âm Doppler có hình ảnh tăng sinh mạch máu bên trong khối U so với nhu mô gan xung quanh. Trên hình ảnh siêu âm không có huyết khối tĩnh mạch cửa, không có hạch vùng rốn gan. Tiến hành chục hút tế bào gan, làm chẩn đoán mô bệnh học là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC).

Bệnh nhân được điều trị bằng phương pháp nút mạch bằng Spongel có kết hợp tiêm hóa chất (Cisplatin 50mg/1 lọ  và  Doxorubicin 50mg/1 lọ) và Lipiodol 10ml/1, tổng cộng ba đợt, mỗi đợt cách nhau 1 tháng. Kết quả trên hình ảnh chụp mạch rất tốt (hình 2). Nồng độ AFP sau nút mạch lần 2 còn 184,1 ng/ml và sau nút mạch lần 3 còn 11,3 ng/ml. Sau các lần nút mạch thể trạng bệnh nhân tương đối tốt, biểu hiện hội chứng sau nút mạch ở mức độ rất nhẹ với thời gian ngắn.

Nút mạch có tiêm hóa chất và tiêm cồn qua da dưới hướng dẫn của siêu âm là hai trong số các phương pháp không phẫu thuật, hiện nay được áp dụng rộng rãi trong điều trị ung thư gan. Bệnh nhân nam 50 tuổi bị ung thư gan với đường kính khối U gan trên 5 cm, được điều trị nút mạch có tiêm hóa chất kết hợp với tiêm cồn sau đó, đến thời điểm hiện tại sống trên 6 năm, cho thấy kết quả điều trị rất tốt. Tuy nhiên, bệnh nhân xuất hiện di căn vào thành ngực theo đường kim chọc hút tế bào gan chính là vấn đề cần rút kinh nghiệm cho các trường hợp khác, đặc biệt trên bệnh nhân có khối U gan với đường kính lớn, hình ảnh siêu âm khá điển hình và có nồng độ AFP tăng cao trên 200 ng/ml.