KINH NGHIỆM VÀ NIỀM TIN VỀ XỬ TRÍ SỐT CỦA CHA MẸ TRẺ TRONG ĐỘ TUỔI 6 THÁNG ĐẾN 5 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN NHI TP.HỒ CHÍ MINH
KINH NGHIỆM VÀ NIỀM TIN VỀ XỬ TRÍ SỐT CỦA CHA MẸ TRẺ TRONG ĐỘ TUỔI 6 THÁNG ĐẾN 5 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN NHI TP.HỒ CHÍ MINH
Trân Thụy Khánh Linh , Huỳnh Trương Lệ Hồng*, Anne Walsh , Helen Edwards**
TÓM TẮT
Soi là một trong những triệu chứng thường gặp ở trẻ nhỏ, tuy nhiên cách xử trí trẻ sốt của cha mẹ không phải lúc nào cũng phù hợp và dựa vào khoa học chứng cứ.
Mục tiêu: Tìm hiểu khái niệm về sôt, kinh nghiệm và những niềm tin nôi bật của cha mẹ trẻ về xử trí sot trẻ em.
Phương pháp nghiên cứu: Phỏng vấn theo mục cá nhân trực tiếp ghi nhận ý kiến tường thuật của 32 cha/ mẹ được chọn ngẫu nhiên đã từng chăm sóc trẻ sôt (6 tháng đến 5 tuôi) tại một số khoa Nội của Bệnh viện Nhi. Bảng phỏng vấn gom những câu hỏi mở về thân nhiệt cho là sôt, tác dụng của sôt, cách xử trí trẻ sôt, ngùôn thông tin và các câu hỏi dựa theo học thuyết Hành vi Hoạch định để xác định niêm tin của cha mẹ. Ý kiến cha mẹ phản hoi được phân tích nội dung và tính tan suât tương đôi.
Kết quả: Khái niệm của cha mẹ về sôt rất khác nhau. Họ chưa nhận ra tác dụng có lợi của sôt mà quan tâm nhiều đến tác hại sôt gây ra. Kinh nghiệm xử trí sôt phổ biến là xác định thân nhiệt, lau mát và dùng thuôc hạ sôt. Niềm tin về xử trí sôt được cha mẹ chia sẻ chi tiết.
Kết luận: Kinh nghiệm xử trí trẻ sôt của cha mẹ tác động bởi khái niệm của họ về sôt, tác dụng của sôt và những nguon thông tin đa dạng. Niềm tin của cha mẹ trong vân đề xử trí sôt trẻ em giúp chúng tôi có cái nhìn sâu sắc về hành vi của họ. Phản ứng có lợi của sôt can được nhấn mạnh cho cha mẹ hiểu rõ, từ đó hướng dẫn họ cách xử trí trẻ sôt phù hợp dựa trên khoa học chứng cứ.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Sốt là triệu chứng bệnh thường gặp ở trẻ và nguyên nhân phổ biến cha mẹ đưa trẻ đến các cơ sở khám và điều trị bệnh. Nhiều nghiên cứu đã bắt đầu tìm hiểu kiến thức và cách xử trí sốt trẻ em của cha mẹ từ thập niên 90 trên nhiều nước khác nhau và vẫn tiếp tục nghiên cứu cho đến nay. Tuy nhiên kiến thức và xử trí trẻ sốt theo khoa học chứng cứ của cha mẹ vẫn còn hạn chế. Một nghiên cứu năm 2007 ở Brazin nhận đinh rằng sốt là nguyên nhân chính cha mẹ đưa trẻ đến phòng cấp cứu vì sợ sốt cao có thể dẫn đến co giật cho trẻ(2). Các nghiên cứu khác tại Mỹ và Anh cũng tìm thấy kết quả tương tự khi cha mẹ lo lắng lúc trẻ sốt vì cho rằng sốt cao gây co giật và tổn thương não(6’13’3). Kiến thức của cha mẹ về nhiệt độ bình thường, nhiệt độ sốt có thể gây hại cho trẻ còn nhiều điều bàn luận qua các nghiên cứu. Cha mẹ ít khi nhận thức được phản ứng có lợi của sốt mà quan tâm đến tác hại của sốt cho nên thường mong muốn hạ sốt tích cực bằng phương pháp không dùng thuốc và dùng thuốc. Phương pháp không dùng thuốc thường dùng là mặc quần áo thoáng, cung cấp nhiều dịch và lau mát bằng nước âm ấm(13’3’17). Mặc quần áo thoáng giúp trẻ thoát nhiệt dễ dàng và cung cấp nhiều dịch để bồi hoàn lượng nước mất do sốt. Lau mát được chứng minh không làm hạ nhiệt độ trung tâm và chỉ có tác dụng hạ sốt trong 30 phút đầu so với paracetamol và sau 2 giờ nhiệt độ của trẻ có lau mát so với trẻ hạ sốt bằng paracetamol như nhau(15). Việc lau mát đôi khi phản tác dụng vì làm tăng nhiệt độ đối với trẻ không hợp tác quấy khóc nhiều(1811). Ngoài ra, cha mẹ còn hạ sốt cho trẻ bằng paracetamol dạng uống/ đặt hậu môn hoặc kết hợp hai loại thuốc hạ sốt Paracetamol và Ibuprofen(16). Nhưng kiến thức của cha mẹ trong việc xác đinh thời điểm sử dụng, liều lượng thuốc phù hợp
cho trẻ và tác dụng của thuốc còn hạn chế(6,3,16,12).
Điều này dẫn đến việc cho trẻ dùng thuốc hạ sốt thường xuyên, ngay cả lúc nhiệt độ bình thường, có thể gây quá liều và ngộ độc cho trẻ.
Tại nước ta, sốt được ghi nhận là triệu chứng thường gặp ở trẻ có hoặc không liên quan đến nhiễm khuẩn phổ biến là nhiễm siêu vi, nhiễm trùng đường hô hấp và tiêu hóa. Cha mẹ có thể áp dụng những cách xử trí sốt nêu trên và một số biện pháp dân gian khác như cắt lễ, thoa chanh và xoa bằng trứng gà nóng đã luộc chín. Những biện pháp dân gian không có tác dụng hạ sốt mà có thể làm tình trạng sức khỏe của trẻ nặng thêm và chậm trễ quá trình đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế. Năm 2010, một nghiên cứu khảo sát kiến thức, thái độ và hành vi của bà mẹ khi trẻ sốt cao tại một bệnh viện đa khoa nhưng chưa phân tích sâu yếu tố ảnh hưởng đến hành vi(7). Nghiên cứu này sẽ tìm hiểu kinh nghiệm xử trí trẻ sốt và những niềm tin liên quan (yếu tố tác động hành vi) của cha mẹ nhằm giúp nhân viên y tế, cụ thể là điều dưỡng-người trực tiếp chăm sóc cho trẻ tại bệnh viện, nắm rõ vấn đề tồn tại hiện nay trong cách cha mẹ chăm sóc trẻ sốt cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến hành vi của họ. Từ đó điều dưỡng có thể xây dựng chương trình giáo dục sức khỏe phù hợp với hiện thực và nhu cầu của cha mẹ giúp
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất