MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG BỆNH COATS TẠI BỆNH VIỆN MẮT TRUNG ƯƠNG

MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG BỆNH COATS TẠI BỆNH VIỆN MẮT TRUNG ƯƠNG
Hầu Dương Trung1,, Nguyễn Xuân Tịnh 2, Nguyễn Minh Phú
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng bệnh Coats tại Bệnh viện Mắt Trung Ương. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu mô tả chùm ca bệnh trên 30 bệnh nhân Coats tại Bệnh viện Mắt Trung Ương từ 6/2021 đến 9/2022. Kết quả: Tuổi trung bình phát hiện bệnh là 8.53 ± 5.36 với 29 nam và 1 nữ. Tỉ lệ bị bệnh ở mắt phải là 43%, mắt trái là 53% và có một bệnh nhân bị cả hai mắt. Triệu chứng cơ năng phổ biến nhất là nhìn mờ (90%), sau đó là lác (43%) và ánh đồng tử vàng (36%). Thị lực chỉnh kính tối đa trung bình theo logMAR là 1.9±1.06. Giãn mạch máu phía thái dương phổ biến nhất với 80% mắt, ít gặp nhất ở phía mũi với 19% mắt. Phạm vi trung bình của mạch máu giãn là 7.00 ± 2.81 cung giờ. Bong võng mạc qua hoàng điểm xuất hiện ở 45% mắt và phù hoàng điểm ở 42% mắt. Giai đoạn 2B phổ biến nhất với 10 mắt, giai đoạn 2A ít nhất với 1 mắt. Tuổi phát hiện bệnh của nhóm bệnh nhân giai đoạn 2A đến 3A là 10.63 ± 6.11 tuổi, giai đoạn 3B đến 5 là 6.47 ± 3.20. Kết luận: Bệnh Coats thường gặp một bên mắt ở trẻ nam với tổn thương điển hình là giãn mạch máu ngoại vi kèm xuất tiết chủ yếu ở phía thái dương. Giai đoạn phổ biến trong nghiên cứu là 2B. Bệnh nhân khởi phát bệnh khi còn nhỏ thường biểu hiện nặng hơn.

Bệnh Coats là một bệnh lý mạch máu võng mạc nguyên phát ở trẻ em được mô tả lần đầu tiên vào năm 1908 bởi bác sĩ Geogre Coats. Sau đó rất nhiều nhà khoa học  đã mô tả các bệnh cảnh  tương  tự  với  bất  thường  cơ  bản  là  giãn mạch máu võng mạc dẫn tới tăng tiết dịch và bong  võng  mạc.  Mặc  dù  chưa  biết rõ  nguyên nhân bệnh sinh, nhưng các nghiên cứu đều chỉ ra bệnh xuất hiện chủ yếu ở trẻ nam, trong độ tuổi  đi  học  và  ở  một  bên  mắt.  Các  biểu  hiện thường gặp trong giai đoạn sớm là suy giảm thị lực, ánh đồng tử trắng và lác, nếu không được điều trị kịp thời sẽ tiến triển gây bong võng mạc, tăng nhãn áp, nặng hơn là mất thị lực hoàn toàn và teo nhãn cầu.1Không riêng ở Việt Nam, mà tại nhiều nơi trên thế giới việc chẩn đoán bệnh Coats còn gặp nhiều sai lầm. Bệnh dễ bị bỏ sót ở giai đoạn sớm và thường bị chẩn đoán nhầm với u  nguyên  bào  võng  mạc  ở  giai  đoạn  muộn. Trong một phân tích của Shields và cộng sự trên bệnh nhân có chẩn đoán ban đầu là u nguyên bào  võng  mạc  thì  có  tới  22%  chẩn  đoán  sai.2Trong  số  sai  lầm  này  có  tới  40%  mắc  bệnh Coats. Phương pháp và hiệu quả điều trị bệnh Coats  tùy  thuộc  vào  giai  đoạn  bệnh,  nên  việc chẩn đoán sớm và chính xác không những giúp duy trì thị lực, mà còn ngăn ngừa các biến chứng nặng nề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.Trong những năm gần đây, bệnh Coats  được  phát  hiện  ngày  càng  nhiều  ở  Việt Nam nhưng mới chủ yếu được chẩn đoán và điều trị tại các bệnh viện chuyên ngành Nhãn khoa lớn như Bệnh viện Mắt Trung Ương, bệnh viện Mắt  Thành  phố  Hồ  Chí  Minh,…