Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, đánh giá hiệu quả điều trị bệnh do CMV trên bệnh nhân HTV/AIDS
Luận văn Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, đánh giá hiệu quả điều trị bệnh do CMV trên bệnh nhân HTV/AIDS tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung Ương (2010-2014).Nhiễm HIV/AIDS (do Vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người – HIV – Human Immunodeficiency Virus) là một vấn đề toàn cầu, đặc biệt là các nước chậm và đang phát triển, nơi mà nguồn lực cho chẩn đoán, điều trị, theo dõi và quản lý người nhiễm HIV/AIDS còn nhiều hạn chế.
Vi rút HIV sau khi vào cơ the người sẽ tấn công chủ yếu vào các tế bào miễn dịch của cơ thể (tế bào Lympho T: đặc biệt là TCD4) [1] làm chết hoặc mất chức năng của các tế bào miễn dịch này, đồng thời làm rối loạn quá trình đáp ứng miễn dịch dịch thể của cơ thể, hậu quả gây suy giảm miễn dịch ngày càng nặng và theo thời gian và người nhiễm HIV/AIDS sẽ bị mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội khác nhau.
Trong các căn nguyên gây nhiễm trùng cơ hội ở người nhiễm HIV/AIDS giai đoạn muộn, thì CMV (Cytomegalo virus) là một trong những nguyên nhân thường gặp [2]. CMV là loại vi rút gây bệnh ở người và gặp ở nhiều địa phương trên thế giới. Tỉ lệ CMV thay đổi theo địa lý và giao động trong khoảng 40-100% [3]. Theo báo cáo gần đây của Hội T ruyền Nhiễm Hoa Kỳ, hơn 50% số người trưởng thành trên thế giới ở trạng thái nhiễm CMV tiềm tàng [4]. Những người nhiễm HIV và có số CD4 <100 có nguy cơ tái hoạt CMV dẫn đến các bệnh xâm nhập [4],[5]. CMV có thể gây bệnh trên nhiều cơ quan khác nhau của cơ thể như: mắt, thần kinh, hô hấp, tiêu hoá, các màng, mắt, các nội tạng. Và nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời CMV có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng [6].
Tuy nhiên, ở nuớc ta hiện nay, việc chẩn đoán xác định CMV hiện tại còn gặp rất nhiều khó khăn nhất là ở các cơ sở y tế từ đa số tuyến Tỉnh trở xuống do thiếu trang thiết bị máy móc – đặc biệt là năng lực chẩn đoán của Labo vi sinh. Trong khi đó, yêu cầu về điều trị đặc hiệu lại rất cấp thiết đế cứu được tính mạng và nâng cao sức khỏe của người bệnh.
Tại Việt Nam, hiện còn có ít báo cáo về kết quả nghiên cứu xác định căn nguyên CMV gây nhiễm trùng cơ hội ở bệnh nhân HIV/AIDS, cũng như mô tả, liên hệ giữa biếu hiện lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân HIV/AIDS nhiễm CMV. Trước thực tế trên, nhằm góp phần từng bước nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác chẩn đoán điều trị NTCH nói chung và nhiễm CMV nói riêng trên bệnh nhân HIV/AIDS, chúng tôi tiến hành đề tài “Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, đánh giá hiệu quả điều trị bệnh do CMV trên bệnh nhân HTV/AIDS tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung Ương (2010-2014)” với 2 mục tiêu:
Mục tiêu nghiên cứu:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh CMV trên bệnh nhân HIV/AIDS.
2. Đánh giá hiệu quả điều trị bằng Ganciclovir trên bệnh nhân HIV/AIDS bị bệnh do CMV tại khoa VR-KST Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TƯ.
MỤC LỤC
ðẶT VẤN ðỀ………………………………………………………………………………. 1
Chương 1: TỔNG QUAN ………………………………………………………………. 3
1.1. Nhiễm HIV/AIDS và các nhiễm trùng cơ hội thườn g gặp ở bệnh nhân
HIV/AIDS……………………………………………………………………………. 3
1.1.1. ðặc ñiểm vi rút HIV………………………………………………………….. 3
1.1.2. Các nhiễm trùng cơ hội thường gặp ở bệnh nhâ n HIV/AIDS……… 4
1.2. ðặc ñiểm của CMV ……………………………………………………………….. 6
1.2.1. ðặc ñiểm về cấu trúc…………………………………………………………. 6
1.2.2. ðặc ñiểm khả năng gây bệnh………………………………………………. 7
1.3. Dịch tễ học ………………………………………………………………………….. . 8
1.3.1. Dịch tễ học nhiễm HIV ……………………………………………………… 8
1.3.2. Dịch tễ học của nhiễm CMV ………………………………………………. 8
1.3.3. Dịch tễ học ñồng nhiễm HIV và CMV………………………………….. 9
1.4. Sinh lý bệnh học …………………………………………………………………..10
1.4.1. Cơ chế gây bệnh của CMV………………………………………………..10
1.4.2. ðáp ứng miễn dịch của nhiễm CMV……………………………………10
1.4.3. Nhiễm CMV bẩm sinh và bệnh tật………………………………………12
1.4.4. Bệnh do CMV ở trẻ em và người lớn có hệ miễn dịch bình thường…12
1.4.5. Bệnh do CMV ở người suy giảm miễn dịch…………………………..12
1.5. Chẩn ñoán bệnh CMV ở bệnh nhân HIV/AIDS …………………………..15
1.5.1. ðịnh nghĩa: nhiễm CMV và bệnh do CMV …………………………..15
1.5.2. Chẩn ñoán bệnh CMV tại mắt…………………………………………….15
1.5.3. Chẩn ñoán bệnh do CMV ở cơ quan khác ngoài mắt……………….16
1.5.4. Chẩn ñoán cận lâm sàng……………………………………………………19
1.6. ðiều trị CMV trên bệnh nhân HIV/AIDS …………………………………..20
1.7. Một số nghiên cứu về nhiễm CMV trên bệnh nhân HIV/AIDS của thế
giới và Việt nam…………………………………………………………………..21
1.7.1. Một số nghiên cứu trên thế giới ………………………………………….21
1.7.2. Một số nghiên cứu tại Việt Nam…………………………………………22
Chương 2: ðỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………… 24
2.1. ðối tượng nghiên cứu…………………………………………………………….24
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân…………………………………………..24
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ…………………………………………………………..24
2.2. ðịa ñiểm và thời gian nghiên cứu …………………………………………….24
2.2.1. ðịa ñiểm nghiên cứu………………………………………………………..24
2.2.2. Thời gian nghiên cứu ……………………………………………………….24
2.3. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………..25
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu………………………………………………………….25
2.3.2. Chọn mẫu………………………………………………………………………25
2.3.3. Phương pháp tiến hành……………………………………………………..25
2.3.4. Phương tiện thu thập số liệu ………………………………………………26
2.3.5. Các chỉ số nghiên cứu ………………………………………………………26
2.3.6. Các kỹ thuật xét nghiệm ñược áp dụng trong nghiên cứu …………27
2.3.7. Các tiêu chuẩn ñánh giá…………………………………………………….31
2.3.8. Phân tích và xử lý kết quả………………………………………………….32
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………. 33
3.1. ðặc ñiểm dịch tễ của bệnh nhân nghiên cứu……………………………….33
3.1.1. Phân bố về giới……………………………………………………………….33
3.1.2. Phân bố về tuổi……………………………………………………………….34
3.1.3. Nơi sinh sống………………………………………………………………….34
3.1.4. Nghề nghiệp …………………………………………………………………..35
3.1.5. ðường lây truyền HIV ……………………………………………………..35
3.1.6. ðiều trị ARV ………………………………………………………………….36
3.1.7. Thời gian nhập viện …………………………………………………………36
3.1.8. Các bệnh NTCH ñã mắc trước khi nhập viện…………………………38
3.2. ðặc ñiểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân nghiên cứu………39
3.2.1. Các biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của 45 bệnh nhân nghiên cứu….39
3.2.2. Biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân nghiên cứu theo
các cơ quan tổn thương…………………………………………………….46
3.3. Kết quả ñiều trị của bệnh nhân nghiên cứu …………………………………54
3.3.1. Kết quả ñiều trị chung của 45 bệnh nhân nghi ên cứu ………………54
3.3.2. Kết quả ñiều trị của bệnh nhân nghiên cứu theo các cơ quan bị tổn
thương……………………………………… ………………………………….56
Chương 4: BÀN LUẬN………………………………………………………………… 59
4.1. Một số ñặc ñiểm dịch tễ của bệnh nhân nghiên c ứu:…………………….59
4.1.1. Phân bố về giới……………………………………………………………….59
4.1.2. Phân bố về tuổi:………………………………………………………………60
4.1.3. Phân bố bệnh nhân về nơi sinh sống…………………………………….60
4.1.4. Phân bố bệnh nhân theo nghề nghiệp. ………………………………….61
4.1.5. ðặc ñiểm về ñường lây truyền HIV……………………………………..61
4.1.6. ðặc ñiểm về ñiều trị ARV. ………………………………………………..62
4.1.7. Thời gian nhập viện. ………………………………………………………..63
4.1.8. Các bệnh NTCH ñã mắc trước khi nhập viện…………………………65
4.2. ðặc ñiểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân nghiên cứu………66
4.2.1. ðặc ñiểm lâm sàng của 45 bệnh nhân nghiên cứu…………………..66
4.2.2. ðặc ñiểm cận lâm sàng của 45 bệnh nhân nghiê n cứu……………..69
4.2.3. ðặc ñiểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh n hân nghiên cứu theo
các cơ quan tổn thương…………………………………………………….73
4.3. Kết quả ñiều trị của bệnh nhân nghiên cứu…………………………………81
4.3.1. Kết quả ñiều trị chung trên 45 bệnh nhân ngh iên cứu………………81
4.3.2. Kết quả ñiều trị của bệnh nhân nghiên cứu theo từng cơ quan tổn
thương do CMV……………………………….. ……………………………82
KẾT LUẬN………………………………………………………………………………… 8 5
KIẾN NGHỊ……………………………………………………………………………….. 8 5
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC