Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, mô bệnh học và bước đầu theo dõi điều trị bệnh thận IgA

by

Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, mô bệnh học và bước đầu theo dõi điều trị bệnh thận IgA

Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, mô bệnh học và bước đầu theo dõi điều trị bệnh thận IgA.Bệnh thận IgA là một trong những thể tổn thương cầu thận phổ biến ở nhiều nƣớc trên thế giới. Bệnh thận IgA tiến triển tƣơng đối âm thầm và ít triệu chứng nhƣng gây suy giảm chức năng thận không hồi phục, khoảng 1/3 số  bệnh nhân (BN)  bệnh thận IgA tiến triển đến  bệnh thận  mạn tính (BTMT)giai đoạn cuối trong khoảng thời gian từ 10 đến 20 năm. Bệnh gặp nhiều nhất ở châu Á, tỉ lệ vừa phải ở châu Âu và hiếm hơn ở châu Mỹ [1].

Bệnh  thận  IgA  có  triệu  chứng  lâm  sàng  thƣờng  kín  đáo  và  không  đặc hiệu, biểu hiện bằng những đợt đái máu vi thểhoặc đại thể, có thể kèm theo protein  niệu  hoặc  không,  do  đó  BN  dễ  đƣợc  chẩn  đoán  đái  máu  đơn  độc. Chẩn đoán xác định bệnh phải dựa vào sinh thiết thận, thấy lắng đọng IgA ƣu thế  ở gian mạch cầu thận  [2]. Do sinh thiết thận là một thủ thuật xâm nhập, không thể thực hiện mang tính sàng lọc nên có một tỉ lệ BN mắc bệnh thận IgA bị bỏ sót chẩn đoán. Cách tiếp cận chẩn đoán cũng khác nhau ở các bác sĩ và ở các quốc gia khác nhau. Ví dụ ở Nhật, sinh thiết thận  đƣợc chỉ  định  cho BN có đái máu đơn độc có nghi ngờ bệnh thận IgA, do đó tỉ lệ phát hiện bệnh cao ở quốc gia này. Trong khi ở nhiều nƣớc nhƣ Mỹ, Canada không sinh thiết thận ở những BN nhƣ vậy. Do đó tỉ lệ bệnh thận IgA  trong thực tế  cao hơn so với các con số mà các nghiên cứu đƣa ra  [3]. Ở Singapor, bệnh thận IgA là loại bệnh cầu thận phổ biến nhất trong các bệnh cầu thận tiên phát, chiếm tới 42 – 45% [4]. Ở ngƣời Mỹ da trắng, tỉ lệ bệnh thận IgA là phổ biến nhất trong các bệnh cầu thận theo nghiên cứu năm 2006 của Nair and Walker  [5].  Phần lớn các nghiên cứu thống nhất về lợi ích của điều trị ức chế men chuyển và ức chế thụ thể angiotensin II, tuy nhiên liều lƣợng cụ thể, tổng thời gian điều trị, giá trị của điều trị đơn độc hay phối hợp vẫn còn chƣa đƣợc xác định rõ ràng[2],  [6]. Lợi ích của điều trị corticoid và các thuốc ức chế miễn dịch vẫn còn tranh cãi. 2
Ở Việt Nam, chẩn đoán bệnh thận IgA những năm gần đây đã có nhiều tiến bộ.  Việc sinh thiết thận đã đƣợc thực hiện một cách thƣờng xuyên ở các bệnh  viện  lớn  để  chẩn  đoán  các  bệnh  cầu  thận.  Đặc  biệt  sự  phát  triển  của 
chuyên ngành Giải Phẫu Bệnh với nhuộm miễn dịch huỳnh quang (MDHQ) đã giúp chẩn đoán bệnh thận IgA cũng nhƣ nhiều loại bệnh cầu thận khác.Tuy nhiên, cho đến nay chƣa có một nghiên cứu nào về bệnh thận IgA ở đối tƣợng ngƣời Việt Nam trƣởng thành.Tại Việt nam việc theo dõi và quản lý bệnh nhân mắc bệnh thận mạn nói chung là hết sức khó khăn do nhiều yếu tố nhƣ, địa lý, điều kiện sinh hoạt và mạng lƣới y tế, đặc biệt là theo dõi chuyên khoa còn hạn chế. Bên cạnh đó sự tuân thủ của ngƣời bệnh mắc bệnh mạn tính  nói  chung  và  mắc  bệnh  thận  mạn  tính  nói  riêng  còn  rất  thấp,  dẫn  đến những hậu quả về bệnh lý trầm trọng.
Việc lập kế hoạch theo dõi, quản lý nhóm bệnh nhân này để nhằm phát hiện những biến cố bất thƣờng, cũng nhƣ làm chậm tiến triển của bệnh g óp phần ngăn chặn hoặc làm chậm tiến triển đến BTMT giai đoạn cuối là một việc làm cần thiết mà chúng tôi mong muốn đạt đƣợc, với hi vọng theo dõi tiến triển của nhóm  bệnh nhân này trong thời gian dài mà thời gian nghiên cứu sẽ là một phần đầu tiên quan trọng. Đồng thời chúng tôi cũng mong muốn áp dụng phác đồ điều trị và theo dõi kết quả đáp ứng ở các bệnh nhân này.
Vì vậy chúng tôi đặt vấn đề nghiên cứu đề tài  “Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, mô bệnh học và bước đầu theo dõi điều trị bệnh thận IgA”với các mục tiêu:
1.  Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đối chiếu với đặc điểm mô bệnh học ở bệnh nhân bệnh thận IgA.
2.  Bước đầu lập kế hoạch, theo dõi, đánh giá thực trạng tuân thủ điều trị và kết quả điều trị bệnh nhân bệnh thận IgA
MỤC LỤC Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, mô bệnh học và bước đầu theo dõi điều trị bệnh thận IgA​

ĐẶT VẤN ĐỀ  ………………………………………………………………………………………  1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU…………………………………………………….  3
1.1. BỆNH THẬN IgA  ………………………………………………………………………..  3
1.1.1. Khái niệm bệnh thận IgA  …………………………………………………………  3
1.1.2. Dịch tễ……………………………………………………………………………………  3
1.1.3. Bệnh nguyên  …………………………………………………………………………..  4
1.1.4. Cơ chế bệnh sinh  …………………………………………………………………….  8
1.1.5. Chẩn đoán bệnh thận IgA  ……………………………………………………….  12
1.1.6. Quản lý, theo dõi và điều trị bệnh thận IgA  ………………………………  24
1.1.7. Tiên lƣợng bệnh thận IgA  ………………………………………………………  37
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU BỆNH THẬN IgA  ……………………………  39
1.2.1. Tình hình nghiên cứu bệnh thận IgA trên thế giới  ……………………..  39
1.2.2. Nghiên cứu trong nƣớc  …………………………………………………………..  42
Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………….  44
2.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU  ………………………………………………………  44
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân  ……………………………………………….  44
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ BN  …………………………………………………………..  45
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU  …………………………………………………  45
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu  ……………………………………………………………….  45
2.2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu  ……………………………………………  45
2.2.3. Cỡ mẫu nghiên cứu  ………………………………………………………………..  45
2.2.4. Phƣơng tiện nghiên cứu  ………………………………………………………….  46
2.2.5. Các tiêu chuẩn chẩn đoán sử dụng trong nghiên cứu  ………………….  47
2.2.6. Các bƣớc tiến hành  ………………………………………………………………..  52 
2.3. XỬ LÝ SỐ LIỆU VÀ ĐẠO ĐỨC Y HỌC TRONG NGHIÊN CỨU  ..  60
2.3.1. Phân tích và xử lý số liệu  ……………………………………………………….  60
2.3.2. Đạo đức y học trong nghiên cứu  ……………………………………………..  61
2.4. SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU  ……………………………………………………………….  62
Chƣơng 3: KẾT QUẢ  …………………………………………………………………………  63
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG NHÓM NGHIÊN CỨU  ……………………………….  63
3.2. TỈ LỆ BỆNH NHÂN BỆNH THẬN IgA  ……………………………………….  64
3.3. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM BỆNH THẬN IGA: TUỔI, GIỚI, BMI  .  64
3.4. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG – CẬN LÂM SÀNG  ……………………………..  65
3.4.1. Đặc điểm lâm sàng  ………………………………………………………………..  65
3.4.2. Đặc điểm cận lâm sàng  …………………………………………………………..  68
3.4.3. Mối liên quan đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng  …………………….  70
3.4.4. Mối liên quan giữa các yếu tố cận lâm sàng  …………………………….  72
3.5. MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM MÔ BỆNH HỌC  ………………………………………….  73
3.5.1. Đặc điểm chung của các mảnh sinh thiết  ………………………………….  73
3.5.2. Đặc điểm mô bệnh học theo các tổn thƣơng  ……………………………..  73
3.5.3. Đối chiếu đặc điểm mô bệnh học và các yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng75
3.6. LẬP KẾ HOẠCH QUẢN LÝ, THEO DÕI VÀ ĐIỀU TRỊ NHÓM 
BỆNH THẬN IGA  ……………………………………………………………………..  82
3.6.1. Phân loại bệnh nhân nghiên cứu  ………………………………………………  82
3.6.2. Diễn biến sau điều trị  ……………………………………………………………..  83
Chƣơng 4: BÀN LUẬN  ………………………………………………………………………  93
4.1. TỈ LỆ BỆNH THẬN IgA  …………………………………………………………….  93
4.2. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU  …  94
4.2.1. Đặc điểm về tuổi và giới ………………………………………………………..  94
4.2.2. Đặc điểm về chỉ số khối cơ thể  ……………………………………………….  95 
4.3. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG  …………………………………………………………….  95
4.3.1. Tiền sử gia đình và bản thân……………………………………………………  95
4.3.2. Lý do đến khám bệnh và biểu hiện lâm sàng  …………………………….  96
4.3.3. Triệu chứng lâm sàng  …………………………………………………………….  97
4.4. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG BỆNH THẬN IgA  ………………………..  99
4.5. ĐẶC ĐIỂM MÔ BỆNH HỌC VÀ ĐỐI CHIẾU VỚI LÂM SÀNG VÀ 
CẬN LÂM SÀNG  …………………………………………………………………….  104
4.6. LẬP KẾ HOẠCH QUẢN LÝ, THEO DÕI VÀ ĐIỀU TRỊ NHÓM 
BỆNH NHÂN BỆNH THẬN IGA  ………………………………………………  110
4.6.1. Lập kế hoạch quản lý và theo dõi bệnh nhân bệnh thận IgA  ……..  110
4.6.2. Đánh giá kết quả sau điều trị  …………………………………………………  112
KẾT LUẬN  ………………………………………………………………………………………  117
KHUYẾN NGHỊ  ………………………………………………………………………………  119
HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI ………………………………………………………………….  120
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1.  Mai Thị Hiền, Đỗ Gia Tuyển, Đặng Thị Việt Hà, Phạm Hoàng Ngọc 
Hoa (2015). Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và mối liên quan với mô 
bệnh học của nhóm bệnh nhân bệnh thận IgA tại khoa Thận Tiết niệu 
bệnh viện Bạch Mai.   Nội Khoa (số đặc biệt), 164-172.
2.  Mai Thị Hiền, Đỗ Gia Tuyển, Đặng Thị Việt Hà  (2017). Hiệu quả điều 
trị corticoid trên một số bệnh nhân bệnh thận IgA.  Tạp chí Y Học Thực 
Hành (số 2), 111-113.
3.  Mai Thị Hiền, Đỗ Gia Tuyển, Đặng Thị Việt Hà  (2017). Đánh giá hiệu 
quả  thuốc  ức  chế  men  chuyển/ức  chế  thụ  thể  Angiotensin  II  ở  bệnh 
nhân bệnh  thận  IgA theo  dõi  tại  khoa  Thận  tiết  niệu bệnh viện  Bạch 
Mai. Tạp chí Y Dược Học Huế (số đặc biệt), tr.  474 – 477

Leave a Comment