Mối liên quan giữa mức độ sao chép gen activation induced cytidine deaminase và tỷ lệ đột biến gen p53 ở mô ung thư gan

Activation Induced cytidine Deaminase (AID) là một trong những tác nhân gây đột biến nội sinh khi quá trình kiểm soát sự biểu hiện AID bị mất cân bằng. Các nghiên cứu gằn đây cho thấy gen p53 liên quan đến sự ổn định của bộ gen tế bào kiểm soát sự phát sinh và phát triển của khối u. Nghiên cứu này tiến hành phân tích mối liên quan giữa mức độ phiên mã gen AID và tỷ lệ đột biến gen p53 trên mô ung thư gan. Kết quả nghiên cứu cho thấy: (1) Tỷ lệ mức độ sao chép gen AIDM actin trên mô ung thư gan là 11,09 ± 4,7; trên mô xơ gan là 7,87 ± 1,97 và trên mô gan viêm là 2,18 ± 0,75. (2) Tỷ lệ đột biến gen p53 cao nhất tại mô ung thư gan (17,8%), tại xơ gan là 2,2% và không phát hiện đột biến gen p53 tại mô gan viêm. (3) Tỷ lệ mức độ sao chép gen AIDM actin tại mô gan có đột biến gen p53 là 9,36 ± 3,13 và tại mô gan không có đột biến gen p53 là 9,39 ± 5,30. Kết quả trên cho thấy mức độ sao chép gen AID trên mô ung thư gan cao hơn trên mô xơ gan và cao hơn rõ rệt so với mô gan viêm. Tỷ lệ đột biến gen p53 trên mô gan ung thư cao hơn so với mô gan không ung thư. Tuy nhiên chưa thấy sự khác biệt về mức độ sao chép gen AID trên mô gan có và không có đột biến gen p53.

Quá trình phát sinh ung thư là quá trình liên quan đến sự tích lũy đột biến trên những gen chi phối sự tăng sinh và chết theo chương trình của tế bào (apoptosis). Mặc dù những bằng chứng phân tử liên quan trực tiếp đến quá trình phát sinh và phát triển ung thư tế bào gan chưa được rõ ràng, nhưng các nhà khoa học cho rằng sự biến đổi liên tục của hệ gen là nguyên nhân của quá trình phát sinh ung thư gan. Theo nghiên cứu của dịch tể học thì hầu hết ung thư gan khởi phát trên bệnh lý viêm gan mạn tính và xơ gan.
AID là enzym xúc tác sự loại bỏ gốc amin của cytidin (C) để tạo uracil (U). Gen AID là một gen then chốt quy định tính đa dạng của kháng thể thông qua hai quá trình: siêu đột biến (somatic hypermutation) và tái tổ hợp gen kháng thể (class switch recombination). Khi gen AID bị đột biến gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch, tăng IgM2 bẩm sinh ở người [8]. Mặt khác, ở tế bào không có thẩm quyền miễn dịch, sự tăng cường tổng hợp enzym AID gây nên hiện tượng chuyển đoạn nhiễm sắc thể, tích lũy đột biến khởi đầu cho quá trình ung thư hóa tế bào lành. Với vai trò quyết định trong quá trình siêu đột biến, AID được xem như một tác nhân gây đột biến nội sinh khi quá trình kiểm soát sự biểu hiện AID bị mất cân bằng. Khi đó dưới tác động của các yếu tố hoạt hoá, AID sẽ tác động trực tiếp lên các gen kháng ung thư, từng bước làm bất hoạt và mất chức năng kháng ung thư của các gen đó và tích lũy đột biến [7; 9; 10].
Gen ức chế ung thư p53 là một gen tiêu biểu cho sự áp chế khối u và là gen cần thiết cho quá trình ngăn chặn sự phát triển tế bào bất thường nhằm duy trì sự ổn định của bộ gen sau những tổn thương di truyền của tế bào. Nghiên cứu gần đây đã cho thấy sự biểu hiện bất thường AID ở tế bào gan có thể tạo  ra đột biến DNA, dẫn đến sự tích lũy đột biến làm biến đổi gen p53 góp phần vào quá trình phát sinh khối u [7, 9].
Để chứng minh vai trò của AID trong quá trình phát sinh và phát triển ung thư tế bào gan ở người, nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu: (1) Đánh giá mức độ sao chép của AID ở mô ung thư gan, (2) Xác định tỷ lệ đột biến gen p53 ở mô ung thư gan, (3) So sánh mức độ sao chép của AID và tỷ lệ đột biến gen p53 ở mô ung thư gan.