Một số đặc điểm dịch tễ học bệnh dại trên người tại tỉnh Tuyên Quang

Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút dại gây ra, bệnh chủ yếu của súc vật (chó, mèo…) lây sang người qua đường da và niêm mạc. Biểu hiện lâm sàng của bệnh chủ yếu là trạng thái kích thích tâm thần vận động hoặc một hội chứng liệt kiểu Landry. Khi phát bệnh gây tử vong 100% [ 16]. Bệnh dại phổ biến khắp thế giới, trên 150 quốc gia và vùng lãnh thổ [1], [24], [37], [45]. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm có trên 10 triệu người bị súc vật nghi dại cắn phải đi tiêm vắc xin, cứ 10 phút có một người tử vong do dại, gần 50% là trẻ em dưới 15 tuổi [31], [50].
Tại Việt Nam đã tăng cường các biện pháp phòng chống bệnh dại, đặc biệt là từ sau năm 1995 thực hiện Chỉ thị 92/TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng chống bệnh dại, sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, của các cấp chính quyền, các ngành, Nghị định 05/2007 của Chính phủ về phòng chống bệnh dại ở động vật, các biện pháp phòng chống bệnh dại triển khai ở mọi tỉnh thành trong cả nước, chủ động sản xuất vắc xin dại cho người và súc vật, nhập và sử dụng vắc xin an toàn có hiệu quả cao trong phòng bệnh ở người tình hình bệnh dại đã giảm nhiều từ 0,43/100.000 dân trong giai đoạn 1991 – 1995 xuống còn 0,04/100.000 dân năm 2009 [24] [31].

Trong những năm gần đây, số người tiêm vắc xin phòng dại, huyết thanh kháng dại và tử vong do bệnh dại có ở các tỉnh phía Bắc xu hướng tăng lên như Phú Thọ, Yên Bái, Hà Tây, Tuyên Quang. Theo báo cáo của Phạm Ngọc Đính, Hoàng Văn Tân Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương tại khu vực miền Bắc thì bệnh dại tăng đột ngột vào năm 2004 và tăng kéo dài tới năm 2008 [4 ]. Theo báo cáo của Trần Như Dương và Phạm Cẩm Hà năm 2007 tại miền Bắc có 83 trường hợp tử vong do dại được phát hiện và báo cáo tỷ lệ là 0,215/100.000 dân [ 7]. Nghiên cứu của Vũ Thị Lâm Bình tỷ lệ tử vong/100.000 dân năm 2007 là 0,23 [2].
Tuyên Quang là tỉnh miền núi phía Bắc, bệnh dại lưu hành trong nhiều năm nay, theo số liệu thống kê của TTYT dự phòng tỉnh từ 2000 đến 6 tháng đầu năm 2009: số ca tử vong là 83 người, tập trung chủ yếu ở Hàm Yên, Yên Sơn, Chiêm Hóa và Thành phố Tuyên Quang [21].
Bệnh dại đã gây ra những cái chết đáng tiếc rất thương tâm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân trong tỉnh, đây là một vấn đề Y tế công cộng và Y học dự phòng hết sức bức thiết cần phải được quan tâm.
Để đánh giá đúng đặc điểm dịch tễ học của bệnh dại trên người tại tỉnh Tuyên Quang, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Một số đặc điểm dịch tễ học bệnh dại trên người tại tỉnh Tuyên Quang 2ŨŨl – 2ŨlŨ” góp phần phòng chống bệnh dại có hiệu quả trên địa bàn tỉnh.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.    Mô tả một số đặc điểm dịch tễ các trường hợp tiêm vắc xin phòng dại và huyết thanh kháng dại tại tỉnh Tuyên Quang 2001 – 2ŨlŨ.
2.    Mô tả một số đặc điểm dịch tễ và lâm sàng bệnh nhân tử vong do bệnh dại tại tỉnh Tuyên Quang 2001 – 2ŨlŨ.
3.    Mô tả kiến thức, thái độ và thực hành của người dân và một số cán bộ chủ chốt về bệnh dại và phòng chống bệnh dại tại huyện
•    •    •    JT    o    o    •    •    •    •
Hàm Yên tỉnh Tuyên Quang năm 2011.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    13
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU    15
1.1.    NHỮNG HIỂU BIẾT VỀ VI RÚT DẠI VÀ BỆNH DẠI Ở NGƯỜI    15
1.2.    DỊCH TỄ HỌC BỆNH DẠI Ở NGƯỜI    21
2.1    1
.2.1. Nguồn truyền bệnh dại    21
2.2    1
.2.2. Đường lây    21
2.    3    1
.2.3. Tính cảm thụ và miễn dịch của bệnh dại    22
2.    4    1
.2.4. Sự phân bố của bệnh dại    22
2.    5    1
.2.5. Lâm sàng bệnh dại ở người    23
2.    6    1
.2.6. Chẩn đoán bệnh dại    24
1.3.    CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG BỆNH DẠI    25
2.    7    1
.3.1 Biện pháp dự phòng chung    25
2.    8    1
.3.2. Tiêm vắc xin dự phòng    26
2.    9    1
.3.3. Các biện pháp dự phòng sau phơi nhiễm    27
2.1    0    1
.3.4. Một số điều kiện cần tại các đơn vị tiêm phòng dại    29
2.11    1
.3.5. Vắc xin phòng dại    29
2.12    1
.3.6. Huyết thanh kháng dại và cách sử dụng    31
1.4.    MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU NHẬN THỨC VỀ BỆNH DẠI VÀ PHÒNG CHỐNG BỆNH DẠI CỦA CỘNG ĐỒNG Ở VIỆT NAM NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY 32
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    34
2.1.    ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU    34
2.2.    ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    35
2.3.    PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    37
2.1    3    2
.3.1. Thiết kế nghiên cứu    37
2.1    4    2
.3.2. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu    37
2.1    5    2
.3.3. Các biến số, chỉ số trong nghiên cứu    39
2.16    2
.3.4. Công cụ thu thập thông tin    44
2.1    7    2
.3.5. Phương pháp phân tích và xử lý, trình bày số liệu    44
2.1    8    2
.3.6. Sai số và cách khống chế    44
2.1    9    2
.3.7. Thời gian nghiên cứu    45
2.2    0    2
.3.8. Đạo đức trong nghiên cứu    45
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    47
3.1.    MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ CÁC TRƯỜNG HỢP TIÊM VẮC XIN PHÒNG DẠI VÀ HUYẾT THANH KHÁNG DẠI TẠI TỈNH TUYÊN QUANG 2001 – 2010 .. 47
2.2    1    3
.1.1. Phân bố bệnh nhân tiêm VX phòng dại và HTKD theo nhóm tuổi, giới    47
2.2    2    3
.1.2. Phân bố BN tiêm VX phòng dại và HTKD tại 6 điểm tiêm phòng dại của tỉnh    48
2.2    3    3
.1.3. Phân bố bệnh nhân tiêm VX phòng dại và HTKD theo năm, tháng    49
2.2    4    3
.1.4. Phân bố bệnh nhân tiêm vắc xin phòng dại và HTKD theo tình trạng phơi nhiễm    50
2.2    5    3
.1.5 Thực trạng tình hình nuôi và tiêm phòng cho đàn chó tại 6 huyện/thành phố tỉnh Tuyên Quang năm 2010    53
3.2.    MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ VÀ LÂM SÀNG BỆNH NHÂN TỬ VONG DO
BỆNH DẠI TẠI TỈNH TUYÊN QUANG 2001- 2010    54
2.2    6    3
.2.1. Phân bố bệnh nhân tử vong do bệnh dại theo nhóm tuổi, giới    54
2.2    7    3
.2.2. Phân bố bệnh nhân tử vong do bệnh dại theo địa dư    56
2.2    8    3
.2.3. Phân bố bệnh nhân tử vong do bệnh dại theo năm, tháng    58
2.2    9    3
.2.4. Phân bố theo tình trạng phơi nhiễm của bệnh nhân tử vong do bệnh dại    60
2.3    0    3
.2.5. Phân bố theo đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân tử vong    62
2.3    1    3
.2.6. Một số yếu tố liên quan của bệnh nhân tử vong    64
3.3.    MÔ TẢ VỀ KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH CỦA NGƯỜI DÂN VÀ MỘT SỐ CÁN BỘ CHỦ CHỐT VỀ BỆNH DẠI VÀ PHÒNG CHỐNG BỆNH DẠI TẠI HUYỆN HÀM YÊN TỈNH TUYÊN QUANG NĂM 2011    69
2.3    2    3
.3.1. Kiến thức về bệnh dại và phòng chống bệnh dại    69
2.3    3    3
.3.2. Thái độ về bệnh dại và phòng chống bệnh dại    71
2.3    4    3
.3.3. Thực hành về phòng chống bệnh dại    72
Chương 4: BÀN LUẬN    76
4.1.    MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ CÁC TRƯỜNG HỢP TIÊM VắC XIN PHÒNG DẠI VÀ HUYẾT THANH KHÁNG DẠI TẠI TỈNH TUYÊN QUANG 2001 – 2010 .. 76
2.3    5    4
.1.1. Phân bố bệnh nhân tiêm vắc xin phòng dại và huyết thanh kháng dại theo nhóm tuổi, giới      76
2.3    6    4
.1.2. Phân bố BN tiêm VX phòng dại và HTKD tại 6 điểm tiêm phòng    77
2.3    7    4
.1.3. Phân bố bệnh nhân tiêm vắc xin phòng dại và huyết thanh kháng dại theo năm, tháng    77
2.3    8    4
.1.4. Phân bố bệnh nhân tiêm vắc xin phòng dại và HTKD theo tình trạng phơi nhiễm    78
2.3    9    4
.1.5. Thực trạng số hộ nuôi chó/tổng số hộ dân và tỷ lệ tiêm phòng cho đàn chó nuôi trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang năm 2010    80
4.2.    MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ VÀ LÂM SÀNG BỆNH NHÂN TỬ VONG DO
BỆNH DẠI TẠI TỈNH TUYÊN QUANG 2001 – 20l0    82
2.4    0    4
.2.1. Phân bố bệnh nhân tử vong do bệnh dại 2001 -20l0    82
2.4    1    4
.2.2. Phân bố bệnh nhân tử vong do bệnh dại theo địa dư    84
2.4    2    4
.2.3. Phân bố bệnh nhân tử vong do bệnh dại theo năm, tháng    84
2.4    3    4
.2.4. Phân bố bệnh nhân tử vong do bệnh dại theo tình trạng phơi nhiễm    86
2.4    4    4
.2.5. Phân bố theo đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân tử vong do bệnh dại … 88
2.4    5    4
.2.6. Một số yếu tố liên quan của bệnh nhân tử vong do bệnh dại    89
4.3.    MÔ TẢ VỀ KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH CỦA NGƯỜI DÂN VÀ MỘT SỐ CÁN BỘ CHỦ CHỐT VỀ BỆNH DẠI VÀ PCBD HUYỆN HÀM YÊN NĂM 2011… 9l
KẾT LUẬN    94
KIẾN NGHỊ    96
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC