Một số kiến thức chăm sóc sức khỏe trẻ sơ sinh của các bà mẹ có con dưới một tuổi thuộc huyện Cẩm Thủy, Thanh Hoá năm 2009 và một số yếu tố liên quan

Nghiên cứu nhằm mô tả kiến thức chăm sóc sức khỏe sơ sinh của các bà mẹ có con dưới 1 tuổi tại địa bàn nghiên cứu; (2) Phân tích mối liên quan giữa kiến thức chăm sóc sức khỏe sơ sinh của các bà mẹ có con dưới một tuổi và một số yếu tố văn hóa xã hội. Phương pháp: Nghiên cứu ngang, phỏng vấn 355 bà mẹ về một số kiến thức chăm sóc trẻ sơ sinh tại 10 xã thuộc huyện Cẩm Thủy, Thanh Hóa. Kết quả: Kiến thức chăm sóc sơ sinh của bà mẹ còn hạn chế, đặc biệt kiến thức về các dấu hiệu nguy hiểm của trẻ sơ sinh ngay sau sinh và trong vòng 7 ngày sau sinh. Học vấn là yếu tố dự báo kiến thức của bà mẹ. Kết luận: can thiệp cần tập trung vào nâng cao kiến thức về dấu hiệu nguy hiểm ở trẻ sơ sinh và ưu tiên cho nhóm bà mẹ có học vấn thấp.

Mặc dù tỷ lệ chết ở trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm đáng kể trong 4 thập kỷ qua nhưng tỷ lệ chết sơ sinh v ẫn cón rất cao [1]. Báo cáo hiện nay cho thấy hàng năm trên toàn thế giới có khoảng 3, 9 triệu trường hợp chết sơ sinh [2]. Nguyên nhân chính của các trường hợp chết sơ sinh được xác định là do những biến chứng sớm (28%), nhiễm khuẩn và viêm phổi (26%), ngạt và chấn thương khi sinh (23%), uốn ván (7%), dị tật bẩm sinh (7%) và tiêu chảy (3%) [1, 3]. Tử vong sơ sinh thường xảy ra rất sớm ngay trong tuần đầu sau sinh. Một nghiên cứu ở Ấn Độ báo cáo trong số các trường hợp chết sơ sinh có 32% xảy ra vào ngày đầu tiên sau sinh, 50% xảy ra trong 3 ngày đầu sau sinh và 71% xảy ra vào tuần đầu sau sinh [4]. Những thực hành chăm sóc ngay sau sinh có vai trò quan trọng trong các trường hợp này bao gồm chăm sóc rốn, giữ ấm, cho bú lần đầu tiên sau sinh [5, 6]. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trên 70% các trường hợp chết sơ sinh có thể dự phòng nhờ có những thực hành chăm sóc sau sinh tốt [6]. Vì vậy bên cạnh những chăm sóc của các nhân viên y tế, kiến thức và thực hành chăm sóc sơ sinh của bà mẹ và người chăm sóc trẻ là yếu tố quan trọng trong những can thiệp giảm nguy cơ chết sơ sinh.
Tổ chức cứu trợ trẻ em Mỹ nhận được tài trợ của Quỹ Bill và Melinda Gates trong thực hiện dự
án can thiệp ở một số huyện thuộc tỉnh Thanh Hóa nhằm cải thiện tình trạng chăm sóc sơ sinh, từ đó giảm tỷ lệ chết sơ sinh. Nghiên cứu đánh giá tình trạng kiến thức của các bà mẹ trong chăm sóc sơ sinh sẽ cung cấp thông tin v ề tình hình thực tế giúp cho việc lập kế hoạch can thiệp hợp lý và hiệu quả. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu: (1) Mô tả kiến thức chăm sóc sức khỏe sơ sinh của các bà mẹ có con dưới 1 tuổi tại huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa; (2) Phân tích mối liên quan giữa kiến thức chăm sóc sức khỏe sơ sinh của các bà mẹ có con dưới một tuổi và một số yếu tố văn hóa xã hội.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Đối tượng và địa điểm: Nghiên cứu thực hiện vào năm 2009 trên các bà mẹ có con dưới 1 tuổi tại 10 xã thuộc huyện Cẩm Thủy .
Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Cỡ mẫu cho nghiên cứu được tính theo công thức tính cỡ mẫu cho nghiên cứu mô tả, ước tính tỷ lệ với tỷ lệ bà mẹ có kiến thức tốt về chăm sóc sức khỏe sơ sinh là P = 55%. Độ chính xác tương đối là £ = 0.15 và mức ý nghĩa a = 5%.
 
Cỡ mẫu tối thiểu tính được là 315 phụ nữ sinh con trong vòng 1 năm trước thời điểm phỏng vấn. Cỡ mẫu cuối cùng là 355 do lấy thêm 40 trường hợp dự phòng. Kỹ thuật chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống với cỡ mẫu ở mỗi xã nghiên cứu tỷ lệ với số lượng bà mẹ sinh con trong 1 năm trước ngày phỏng v ấn ở 10 xã.
Công cụ và kỹ thuật thu thập thông tin Thông tin được thu thập thông qua phỏng v ấn trực
Kiến thức về chăm sóc sức khỏe trẻ sơ sinh tiếp cá nhân, sử dụng bộ câu hỏi phỏng vấn. Bộ câu hỏi được phát triển dựa trên các hướng dẫn kỹ thuật của Tổ chức Y Thế giới về chăm sóc sức khỏe sơ sinh và ý kiến tư vấn của các chuyên gia sản, nhi tại Việt Nam.
Quá trình thu thập số liệu: Sáu nhóm thu thập số liệu được tập huấn và tham gia thực hiện, mỗi nhóm có 2 điều tra viên, 1 giám sát viên địa phương và nghiên cứu viên từ trường Đại học Y Hà Nội. Giám sát viên thực hiện điều tra lại 5% số cuộc phỏng vấn. Nghiên cứu tập trung vào tìm hiểu các kiến thức về các chăm sóc ngay sau sinh, các dấu hiệu nguy hiểm ở trẻ sơ sinh.
Xử lý và phân tích số liệu: Số liệu được làm sạch trước khi nhập vào máy bằng phần mềm Epi- data. STATA phiên bản 10 được sử dụng trong phân tích số liệu. Cả thống kê mô tả và phân tích được thực hiện sử dụng các trắc nghiệm thống kê Khi bình phương, hồi quy logistics. Khi phân tích hồi quy logistics, tỷ suất chênh giữa các nhóm văn hóa xã hội được ước lượng để so sánh về khả năng biết ít nhất 3 chăm sóc cần thiết ngay lập tức sau khi sinh, hoặc biết ít nhất 3 dấu hiệu nguy hiểm ngay sau sinh, hoặc biết ít nhất 3 dấu hiệu nguy hiểm trong 7 ngày sau sinh.