Một số yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng tinh dịch và các biện pháp hỗ trợ sinh sản trong điểu trị vô sinh nam

Trong tiến trình công nghiệp hoá, hiên đại hoá, bên cạnh những mặt tích cực giúp cho sự lớn mạnh của mỗi quốc gia, của kinh tế’ và trí thức toàn cầu, đã có những vấn đề nảy sinh đó là sự ô nhiễm môi trường. Ô nhiễm môi trường có thể ảnh hưởng tới sức khoẻ nói chung và sức khoẻ sinh sản nói riêng, trong đó có lĩnh vực sức khỏe sinh sản của nam giới. Trên thế’ giới, tỷ lệ các cặp vợ chồng vô sinh đang ngày một gia tăng. Nguyên nhân gây vô sinh có thể do người chồng, người vợ hoặc cả hai, trong đó nguyên nhân do người chồng chiếm khoảng 1/3.

Các nhà nghiên cứu trên thế’ giới đã đưa ra các dẫn liệu khoa học về sự liên quan giữa phơi nhiễm các chất độc hại, các nguyên nhân dẫn tới sự suy giảm chức năng sinh sản của nam giới mà điển hình là những rối loạn về số lượng và chất lượng tinh dịch, tinh trùng, rối loạn về điều hoà bài tiết hormon. Tuy nhiên vẫn khó có thể đưa ra kết luận về nguyên nhân ban đầu trong các cặp vô sinh bởi vì có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng tới chất lượng tinh dịch, tinh trùng.

Từ thuở sơ khai của văn minh nhân loại, loài người đã cố gắng tìm mọi cách để duy trì nòi giống, phát triển xã hội. Việc sinh con có thể là một điều rất đơn giản với đa số mọi người song lại vô cùng khó khăn với những cặp vợ chồng không may mắn do có những bất thường về hệ thống sinh sản. Khoa học ngày càng phát triển, đã mở ra nhiều hướng mới, nhiều kỹ thuật mới trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản. Sự kết tinh văn minh nhân loại đã mang lại hạnh phúc cho hàng triệu cặp vợ chồng tưởng chừng như sẽ không bao giờ có con.

Chuyên đề này đề cập tới những yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng, số lượng tinh trùng và một số biện pháp hỗ trợ sinh sản trong điều trị vô sinh ở nam giới.

Chương 1. Một số yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng tinh dịch, tinh trùng

1.1. Làm giảm khả năng sản sinh tinh trùng

1.1.1. Yếu tố dinh dưỡng

Tinh hoàn cần được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng để hoàn thành chức năng. Sự tạo tinh trùng đòi hỏi phải cung cấp đầy đủ về chất và lượng những protein thích hợp đặc biệt là một vài loại acid amin như arginin. Ngoài protid và lipid, chất khoáng, acid amin, một số vitamin A, B, C, D, E cũng rất cần thiết cho sự biệt hoá của các tế bào dòng tinh. Thiếu vitamin A gây thoái hoá tinh trùng, thiếu Vitamin E gây những tổn thương cho tinh trùng, thiếu vitamin C làm giảm nồng độ Fructose và acid citric rất cần cho sự di động của tinh trùng. Giảm tình dục trên các tù binh của trại tập trung thời Đức quốc xã một phần chính do thiếu nhân tố dinh dưỡng cho tinh hoàn, cơ quan sinh dục bị thoái biến, tinh hoàn teo và dương vật nhỏ đi, đưa đến bất lực, sinh thiết tinh hoàn thấy ống sinh tinh và tế bào Leydig bị teo [10], [11], [14].

1.1.2. Sự cung cấp máu cho tinh hoàn

Các quá trình biệt hoá và tiến triển của tế bào dòng tinh đòi hỏi tinh hoàn phải được cung cấp máu đầy đủ. Sau 30 phút tinh hoàn không được cấp máu đầy đủ, trong biểu mô tinh các tế bào bong thành từng mảng và sau khoảng 6 giờ các tế bào dòng tinh sẽ bị huỷ hoại toàn bộ. Trên lâm sàng, nếu tinh hoàn bị xoắn hoàn toàn, tinh hoàn sẽ bị hoại tử toàn bộ. Nếu xoắn không hoàn toàn, các ống sinh tinh sẽ teo đi [10], [26].

Trong các can thiệp để điều trị thoát vị bẹn, cắt bỏ u nang mào tinh, điều trị tật tràn dịch màng bụng, màng tinh, chỉ cần một bên động mạch tinh bị tổn thương, sự tạo ra tinh trùng ở hai bên đã bị rối loạn. Sự rối loạn càng nghiêm trọng khi tổn thương của động mạch càng nặng.

1.1.3. Yếu tố di truyền

Số lượng và cấu trúc nhiễm sắc thể ảnh hưởng sâu đậm tới quá trình sinh tinh. Điển hình trong hội chứng Klinefelter (47XXY), tổn thương ống sinh tinh đưa đến vô sinh, tinh hoàn nữ hoá [10]. Vô sinh là do dị thường về  

gen, trong tinh hoàn không có tế bào mầm nên không sản sinh được tinh trùng. Những bênh nhân có hôi chứng Klinefelter có tinh hoàn quá nhỏ hoặc rắn chắc [26].

1.1.4. Yếu tố nhiệt độ

Các quá trình biệt hoá và tiến triển của các tế’ bào dòng tinh đòi hỏi nhiệt đô thích hợp. Những người làm việc ở nơi có nhiệt đô cao và những người mắc tật tinh hoàn lạc chỗ, trong đó tinh hoàn thường xuyên nằm trong ổ bụng thường bị vô sinh [11], [26].

Trong cơn sốt cao 40 – 410 C kéo dài, số lượng tinh trùng giảm và phải chờ 25 – 30 ngày sau, sự sinh tinh mới phục hoàn lại như cũ [10].

Các thói quen như tắm nước quá nóng, mặc quần lót quá chật làm cho bìu nóng lên có thể ảnh hưởng tới chức năng sinh tinh của tinh hoàn [26].

+ Tác giả Trần Đức Phấn (2001) [15] đưa ra nhận xét: nhóm nam giới có tiếp xúc với nhiệt đô cao, tỷ lệ không có tinh trùng trong tinh dịch cao hơn so với các nhóm khác.

1.1.5. Chất hoá học ảnh hưởng tới sinh tinh

Những chất hoá học tác đông vào tinh dịch bằng hai phương thức, phương thức trực tiếp và gián tiếp. Qua phương thức trực tiếp những chất như nitrofuran, tiophen, 2 dichlereacelyl diamin, dinitropyrol làm thoái hoá ống sinh tinh nên làm ngưng sinh tinh ở giai đoạn tinh bào I.

Những hoá dược để điều trị bệnh Hodgkin như nitrogen mustard, vinblastine, prednisolon, carbazin có thể gây thiểu tinh. Trên thực tế’ người bị bệnh Hodgkin thường bị nhược tuyến sinh dục nguyên phát với giảm sắc dục, vú lớn, thiểu tinh hay vô tinh, rối loạn di đông tinh trùng, giảm lượng testosteron, tăng lượng FSH, LH. Theo tác giả Vigersky (1982), cơ chế’ gây rối loạn sinh tinh của những hoá dược này chưa được biết rõ, có thể là vì bất thường ở trục dưới đồi – tuyến yên – tinh hoàn.

Các thuốc chống ung thư có tác đông vào các tế bào và chủ yếu vào ARN và AND của nhân tế’ bào. Doxorubicin rất đôc cho tế’ bào tinh hoàn và làm ngưng sinh sản, tuy nhiên khi ngưng thuốc, sự sinh tinh có thể phục hồi và

MỤC LỤC

Đặt vấn đề 1

Chương 1. Tổng quan tài liệu

1.1. Sơ lược về sự hình thành, tính chất tinh dịch, các rối loạn trong quá trình

tạo tinh trùng và bài tiết tinh trùng 3

1.2. Cấu tạo hình thái tinh trùng người 4

1.3. Bản chất, tác dụng, sự bài tiết, điều hòa bài tiết FSH, LH, Testosteron 8

1.4. Tình hình nghiên cứu vô sinh, tinh dịch, tinh trùng và nôi tiết trên thế giới .. 9

1.5. Những nghiên cứu ở trong nước 16

Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

2.1. Đối tượng nghiên cứu 20

2.2. Phương pháp nghiên cứu 21

Chương 3: Dự kiến kết quả nghiên cứu

3.1. Môt số đặc điểm của nhóm đối tượng nghiên cứu 27

3.2. Đặc điểm 2 nhóm mẫu tinh dịch đồ bất thường được nghiên cứu 27

3.3. Hình thái tinh trùng trong 2 nhóm tinh dịch đồ bất thường 28

3.4. Mối liên quan giữa hình thái tinh trùng với môt số thông số đánh giá

tinh dịch 32

3.5. Mối liên quan giữa tinh dịch đồ, hình thái tinh trùng với nồng đô FSH, LH,

Testosteron huyết thanh 33

Chương 4. Dự kiến bàn luận

4.1. Về môt số đặc điểm của nhóm đối tượng nghiên cứu 36

4.2. Đặc điểm 2 nhóm mẫu tinh dịch đồ bất thường được nghiên cứu 36

4.3. Hình thái tinh trùng trong 2 nhóm tinh dịch đồ bất thường 36

4.4. Mối liên quan về hình thái tinh trùng giữa 2 nhóm 36

4.5. Mối liên quan giữa hình thái tinh trùng với môt số thông số đánh giá

tinh dịch đồ 36

4.6. Nồng đô FSH, LH, Testosteron huyết thanh ở 2 nhóm 36

4.7. Mối liên quan giữa tinh dịch đồ, hình thái tinh trùng với nồng đô FSH,

LH, Testosteron huyết thanh 36

Dự kiến kết luận 37

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

Dự kiến tiến độ, kinh phí