Một số yếu tố nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ đến khám và điều trị tại bệnh viện K Từ năm 2003 – 2007

Ung thư vú (UTV) là loại ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ tại nhiều nước trên thê giới. Trong số các bênh ung thư ở nữ, UTV chiêm tới 35%. Mỗi năm trên toàn thê giới có khoảng 1,2 triêu người mắc [27].

Tỷ lê mắc UTV có xu hướng tăng dần trong những năm trở lại đây nhưng tỷ lê chêt do bênh này đã từng bước được cải thiên nhờ các thành tựu đạt được trong phòng bênh, phát hiên sớm và điều trị [14], [20], [26]. Mặc dù bênh căn của UTV còn chưa được biêt rõ nhưng có mọt số yêu tố làm tăng nguy cơ phát triển UTV đã được xác định và chứng minh. Trên thực tê có khoảng 70 -75% bênh nhân được chẩn đoán UTV nhưng không xác định được yêu tố nguy cơ [18]. Tỷ lê mắc của UTV tăng nhanh (khoảng 5%/năm) hơn ở các nước đang phát triển, đặc biêt là tại khu vực Đông Nam Á. Các thay đổi về chủng tộc liên quan đên tình trạng mắc ung thư đã được xác định ở mọt số quần thể khác nhau. Tại Châu Á, tuổi trung bình của phụ nữ mắc UTV tại thời điểm chẩn đoán thấp hơn ở Âu Mỹ, đặc biêt là ở Viêt Nam, nơi có tỷ lê lớn được chẩn đoán UTV ở đọ tuổi còn kinh [57]. Điều này gợi đên mọt sự khác biêt về các yêu tố nguy cơ gây UTV đối với phụ nữ Châu Á.

Các yêu tố nguy cơ UTV đã được xác định bao gồm có kinh nguyêt sớm, không sinh đẻ, chỉ số khối cơ thể cao, chê đọ ăn nhiều chất béo, nhưng những yêu tố này rút ra chủ yêu dựa trên các nghiên cứu trên quần thể phụ nữ da trắng ở phương Tây [37], [38], [49], [51], [59]. Tại các nước đang phát triển như Viêt Nam, hầu hêt các phụ nữ mắc UTV không có các yêu tố nguy cơ này [14], [27]. Ví dụ, tỷ lê chất béo trung bình trong các bữa ăn thấp hơn đáng kể so với phụ nữ Bắc Mỹ và chỉ số khối cơ thể chỉ ở mức trung bình hoặc thấp. Mặc dù các yêu tố về nọi tiêt và môi trường đã được nhắc đên nhưng vẫn chưa có mọt yêu tố riêng biêt nào được xác nhân là giữ vai trò quyêt định, cũng như chưa xác định chắc chắn đâu là yêu tố nguy cơ trực tiếp liên quan đến nguy cơ mắc UTV. Điều này trái ngược hẳn với mối liên quan chạt chẽ giữa hút thuốc lá và ung thư phổi cũng như phơi nhiễm hoá chất với ung thư bàng quang.

Vì vây, nghiên cứu các yếu tố nguy cơ quyết định đến xu hướng UTV ở Việt Nam, đạc biệt tâp trung vào sự nhạy cảm di truyền và các yếu tố nguy cơ về môi trường là rất đáng được quan tâm. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm 2 mục tiêu sau:

1. Mô tả một số đặc điểm dich tễ của các bệnh nhân ung thư vú đến khám và điều tri tại Bệnh viện K từ nam 2003-2007.

2. Xác đinh một số yếu tố nguy cơ của bệnh UTV ở phụ nữ đến khám và điều tri tại Bệnh viện K từ nam 2003-2007.

Từ đó đề xuất những giải pháp phòng mắc UTV ở phụ nữ.

MỤC LỤC

Đặt vấn đề 1

Chương 1: Tổng quan tài liệu 3

1.1. Vị trí, cấu trúc mô học tuyến vú 3

1.2. Dịch tễ học 4

1.2.1. Tình hình mắc ung thư vú trên thế giới 4

1.2.2. Tình hình mắc ung thư vú tại Việt Nam 6

1.3. Các yếu tố nguy cơ gây ung thư vú 9

1.3.1. Tiền sử gia đình 10

1.3.2. Tuổi 11

1.3.3. Tiền sử sinh sản 13

1.3.4. Các yếu tố nội tiết 13

1.3.5. Tiền sử bị các bệnh tại vú 14

1.3.6. Chế độ dinh dưỡng 15

1.3.7. Thuốc lá 17

1.3.8. Các yếu tố môi trường 17

1.3.9. Béo phì 18

1.4. Sinh bệnh học ung thư vú 18

1.4.1. Thụ thể hormon Estrogen và Progesteron 19

1.4.2. Cathepsin D 19

1.4.3. Yếu tố phát triển biểu mô 19

1.4.4. Gen ung thư (Oncogenes) 19

1.4.5. Gen chặn ung thư 20

1.4.6. Gen BRCA-1 và BRCA-2 20

1.5. Chẩn đoán ung thư vú 20

1.5.1. Sàng lọc và phát hiện sớm 20

1.5.2. Chẩn đoán 21

1.6. Điều trị ung thư vú 24

1.7. Các yếu tố tiên lượng 25

Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 27

2.1. Đối tượng nghiên cứu 27

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ca bệnh 27

2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn ca chứng 27

2.2. Thời gian nghiên cứu 28

2.3. Phương pháp nghiên cứu 28

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 28

2.3.2. Cỡ mẫu nghiên cứu 29

2.3.3. Lựa chọn đối tượng NC 31

2.3.4. Các chỉ số cần thu thập 33

2.3.5. Phương pháp thu thập thông tin 34

2.3.6. Xử lý và phân tích số liệu 35

2.3.7. Trình bày số liệu điều tra và tính toán các yếu tố nguy cơ 35

2.4. Sai số và cách khắc phục 35

2.5. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 36

Chương 3: Kết quả nghiên cứu 37

3.1. Các đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 37

3.2. Thực trạng mắc ung thư vú của đối tượng nghiên cứu 37

3.3. Các yếu tố nguy cơ của ung thư vú 40

3.3.1. Ung thư vú và tuổi 40

3.3.2. Ung thư vú và nơi cư trú 40

3.3.3. Ung thư vú và tình trạng hôn nhân 41

3.3.4. Ung thư vú và chỉ số khối cơ thể 41

3.3.5. Ung thư vú và phơi nhiễm với tiền sử hút thuốc lá 42

3.3.6. Ung thư vú và phơi nhiễm với tiền sử uống rượu 43

3.3.7. Ung thư vú và tiền sử kinh nguyệt 44

3.3.8. Ung thư vú và tiền sử thai nghén, sinh sản 44

3.3.9. Ung thư vú và yếu tố dùng thuốc nội tiết 48

3.3.10. Ung thư vú tiền sử gia đình 48

Chương 4: Bàn luận 50

4.1. Các đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 50

4.1.1. Ung thư vú theo nhóm tuổi 50

4.1.2. Ung thư vú theo nơi sống ở thành thị và nông thôn 51

4.1.3. Ung thư vú và trình độ học vấn 52

4.1.4. Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu 53

4.1.5. Tình trạng hôn nhân của đối tượng nghiên cứu 53

4.2. Các yếu tố nguy cơ của ung thư vú 54

4.2.1. Ung thư vú và tuổi 54

4.2.2. Ung thư vú theo nơi sống ở thành thị và nông thôn 56

4.2.3. Ung thư vú và tình trạng hôn nhân 56

4.2.4. Ung thư vú và chỉ số khối cơ thể 57

4.2.5. Ung thư vú và phơi nhiễm thuốc lá 57

4.2.6. Ung thư vú và phơi nhiễm uống rượu 58

4.2.7. Ung thư vú và tiền sử kinh nguyệt 59

4.2.8. Ung thư vú và thai nghén, sinh sản 60

4.2.9. Ung thư vú và dùng thuốc nội tiết 63

4.2.10. Ung thư vú và tiền sử gia đình 64

Kết luận 65

Kiến nghị. 66

Tài liêu tham khảo

Phụ lục