Nghiên cứu ảnh hưởng của hpmax đến cấu trúc và chức năng gan thận trên thỏ thực nghiệm

Loét dạ dày tá tràng là một bệnh khá phổ biến trong cộng đồng ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Theo thống kê tỷ lệ mắc bệnh loét dạ dày tá tràng chiếm khoảng 10% dân số ở nhiều quốc gia. Ở Việt Nam con số này chiếm khoảng 6 – 7% [1]. Trong thời gian gần đây các nhà khoa học đã đưa ra nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh được nhiều người công nhận đó là do Acid HCl và vi khuẩn HP. Trong phác đồ điều trị viêm loét dạ dày tá tràng thường kết hợp các thuốc ức chế bài tiết acid và kháng sinh. Một số thảo dược như chè dây, dạ cẩm, lá khôi, sâm báo, tinh chiết lá trầu không đã được nghiên cứu về tác dụng dược lý và tác dụng lâm sàng trong bệnh lý viêm loét dạ dày tá tràng [2,4,5,6]. Mỗi một loại đều có những ưu nhược điểm riêng. Với xu thế và suy nghĩ để phát huy tác dụng điều trị, hạn chế các tác dụng phụ, một chế phẩm mới HPmax (phối hợp giữa Chè dây, Dạ cẩm, Lá khôi) được ra đời. Câu hỏi đặt ra liệu HPmax là không độc và có tác dụng trong lâm sàng không? Để có cơ sở khoa học chắc chắn trả lời câu hỏi đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu với mục tiêu: Đánh giá ảnh hưởng của HPmax đến cấu trúc và chức năng gan và thận trên thỏ thực nghiệm [1].
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Chất liệu và đối tượng
+ Chất liệu: Mẫu thuốc thử: viên nang cứng HPmax đựng trong vỉ, mỗi vỉ 12 viên do Công ty cổ phần sản phẩm thiên nhiên VINACOM sản xuất. Thành phần của mỗi viên nang gồm: Chè dây: 280 mg, Dạ cẩm: 170 mg, Lá khôi: 110 mg, Tá dược vđ 1 viên.
+ Hoá chất:
–    Kit định lượng các enzym và chất chuyển hoá trong máu: ALT (alanin aminotransferase), AST (aspartat aminotransferase), bilirubin toàn phần, albumin, cholesterol, creatinin và glucose của hãng Hospitex Diagnostics (Italy) và hãng DIALAB GmbH (Áo), định lượng trên máy Screen master của hãng Hospitex Diagnostics (Italy).
–     Các hoá chất xét nghiệm và làm tiêu bản mô bệnh học.
+ Động vật thực nghiệm: Thỏ chủng Oryctolagus cuniculus, lông trắng, trọng lượng 1,8 – 2,5 kg, cả hai giống, khoẻ mạnh do Trung tâm dê – thỏ Sơn Tây (Viện chăn nuôi) cung cấp.
Súc vật được nuôi trong phòng thí nghiệm 3 ngày trước khi nghiên cứu bằng thức ăn chuẩn dành riêng cho thỏ (do Công ty liên doanh Guyomarc’h – VCN sản xuất), uống nước tự do.
2.    Phương pháp
Nghiên cứu độc tính trên thỏ theo đường uống theo hướng dẫn của WHO [7].
Thỏ được chia làm 3 lô, mỗi lô 10 con, mỗi con được nhốt riêng một chuồng.
–    Lô chứng: uống nước cất 3ml/kg/ngày.
–    Lô trị 1: uống HPmax liều 0,202g/kg/ngày (liều có tác dụng tương đương trên người, tính theo hệ số 3).
–    Lô trị 2: uống HPmax liều 1,010g/kg/ngày (gấp 5 lần lô trị 1).
Thỏ được uống nước hoặc thuốc thử trong 4 tuần liền, mỗi ngày một lần vào buổi sáng. Sau 4 tuần uống thuốc, thỏ được ngừng uống thuốc và nuôi tiếp trong 2 tuần để theo dõi, đánh giá sự phục hồi (nếu thuốc thử có độc tính) hoặc khả năng gây độc tính chậm của thuốc.
Các chỉ tiêu theo dõi trước và trong quá trình nghiên cứu
–    Đánh giá chức năng gan thông qua định lượng một số enzym và chất chuyển hoá trong máu: ALT, AST, bilirubin toàn phần, albumin và cholesterol.
–    Đánh giá chức năng thận thông qua định lượng nồng độ creatinin huyết thanh.
Các thông số theo dõi được kiểm tra tại 4 thời điểm: trước khi uống thuốc, sau 2 tuần, 4 tuần uống thuốc và sau ngừng uống thuốc 2 tuần.
–    Mô bệnh học: Sau 4 tuần uống thuốc, 30% số thỏ ở mỗi lô bị giết để kiểm tra mô bệnh học (đại thể, vi thể). Số còn lại được nuôi thêm 2 tuần nữa (ngừng uống thuốc), sau đó kiểm tra lại mô bệnh học như trên.
Các xét nghiệm vi thể được thực hiện tại Trung tâm nghiên cứu và phát hiện sớm ung thư – Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (do PGS.TS. Lê Đình Roanh đọc kết quả vi thể).
3.    Xử lý số liệu
Các số liệu nghiên cứu được xử lý thống kê theo phương pháp t-test Student và test “trước- sau”. Số liệu được biểu diễn dưới dạng: X± SD, Sự khác biệt có ý nghĩa khi p < 0,05.
Nghiên cứư ảnh hưởng của HPmax đến cấu trúc và chức năng của gan thận trên thỏ thực nghiệm. Kết quả nghiên cứu cho thấy trên cả hai lô thỏ, lô trị 1: uống HPmax liều 0,36 viên/kg/ngày (0,202g/kg/ngày – liều có tác dụng tương đương trên người, tính theo hệ số 3). Lô trị 2: uống HPmax liều 1,8 viên/kg/ngày (1,010g/kg/ ngày – gấp 5 lần lô trị 1) liên tục trong 4 tuần, dừng thuốc 2 tuần: Không làm thay đổi kết quả các xét nghiệm đánh giá chức năng gan (ALT, AST, bilirubin toàn phần, albumin và cholesterol), chức năng thận thông qua định lượng nồng độ creatinin huyết thanh. Không gây tổn thương về mặt hình thái khi quan sát đại thể các cơ quan của thỏ. Cấu trúc vi thể gan, thận của thỏ không có sự khác biệt so với lô chứng.